Rafael Levaković

Rafael Levaković
Datum rođenja	1597
Mesto rođenja	Jastrebarsko, Kraljevina Hrvatska
Datum smrti	1. decembar 1649
Mesto smrti	Zadar, Mletačka republika

Rafael Levaković je hrvatski katolički duhovnik i književnik iz 17. veka. Levaković je bio aktivan katolički misionar među pravoslavnima i postavio je temelje slovenske katoličke liturgije na latinskom, kao i katoličke propagande u srpskim zemljama.

Franjevac. Godine 1626. bio je u Rimu i odmah pristupio Kongregaciji za propagande vere. Odmah je delovao kao pristalica ideja Brestovske unije, a posebno nametanja latinice umesto ćirilice, a posebno uklanjanja bosančica iz srpske književnosti na Balkanu. Međutim, Levaković je, očigledno vođen domoljubnim osećanjima, odlučio da ujedini hrvatsku glagoljašku tradiciju, što se Papinstvu nije dopalo. Odlučio je da na osnovu reformisanog latinskog trebnika za pravoslavne pripremi i izda glagoljski bukvar i trebnik (misal). Kurija, pak, planira da izda brevijar, obred, katihizis sa rečnikom i gramatikom crkvenoslovenskog jezika.

Godine 1637. Ferdinand III, car Svetog rimskog carstva, imenovao ga je za smederevskog episkopa, ali papa nije potvrdio izbor. Godine 1638. radio je u Beču u vezi sa inicijativom Osmanlija da katolicima vrate Sveta mesta u Palestini. Zatim je u Mađarskoj i Bugarskoj pokušao da uspostavi nezavisnost franjevačkog reda. U Bugarsku je stigao da reši probleme između franjevačke misije, koja je bila u pritvoru, i sofijskog biskupa Ilije Marinova, koji živi u katoličkom centru Ćiprovci. Levaković je stigao u Čiprovce kao komesarski vizitator i izradio poseban statut za regulisanje bugarske kustodije, koji ima za cilj jačanje discipline katoličkog sveštenstva u Bugarskoj ili katolička propaganda u bugarskim zemljama.

U narednim godinama pokušao je da postane „episkop vlaha“ (tj. pravoslavnih) na teritoriji današnje Hrvatske. Godine 1642. vratio se u Rim i nastavio da obavlja poslove Kongregacije za propagande vere. Levaković se intenzivno bavi istorijskim kompilacijama, poput svog učitelja Franje Glavinića (1585-1652). Slobodno je prepisivao i menjao istorijske izvore i napravio novo izdanje Dukljanske hronike i Historia Salonitana Tome Arhiđakona. Održava ćiriličku prepisku mletačkog providura. Levaković smatra Hrvate autohtonim narodom na Balkanu, identičnim Ilirima, a da je autor glagoljice Jeronim.

S druge strane, Levaković smatra da je ruski jezik u to vreme, uz ispravke i izmene, mogao postati zajednički jezik svih Slovena. Duhovni je učitelj Jurja Križanića.

Godine 1647. postavljen je za titularnog ohridskog arhiepiskopa katoličke veroispovesti, ali nikada nije kročio u Ohrid, jer je shvatao da će ga tamošnji Bugari tući i da će paša morati da ga spasava.

On je autor „Schismatis destructio ad reducendos et uniendos cum Romano Pontifice schismaticos“ — „Za uništenju šizme i sjedinjenju šizmatika sa rimskom Crkvom”.

Doživeo je Užgorodsku uniju.

Vidi još

• Dubrovački molitvenik
• Ilirski jezik (južnoslovenski)
• Vlaški statut