Svir

Svir
Свирь, Syväri, Süvär'
Svir; Свирь, Syväri, Süvär'
	Reka Svir nedaleko od varošice Nikoljski
	Basen reke Svir i jezera Onjega
Opšte informacije
Dužina	224 km
Basen	84.400 km2
Pr. protok	785 m3⁄s
Sliv	Ladoga → Neva → Baltičko more
Plovnost	celom dužinom toka
Vodotok
Izvor	Onjega kod Voznesenja na ; 61° 00′ 32″ N 35° 29′ 30″ E / 61.00889° S; 35.49167° I
V. izvora	35 m
Ušće	u jezero Ladoga na ; 60° 30′ 33″ N 32° 47′ 55″ E / 60.50917° S; 32.79861° I
V. ušća	4,84 m
Uk. pad	31,16 m
Pro. pad	0,14 m⁄km toka
Geografske karakteristike
Država/e	Rusija
Oblast	Lenjingradska oblast
Naselja	Podporožje, Lodejnoje Polje
Pritoke	Paša, Važinka, Ojat
Jezera	Ivinsko jezero
DRV	01040100712102000011922
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Svir (rus. Свирь, fin. Syväri, vep. Süvär’) je reka na severozapadu evropskog dela Ruske Federacije. Teče preko severoistočnih delova Lenjingradske oblasti (nedaleko od južne granice sa Republikom Karelijom), odnosno preko teritorije njenih rejona Podporoškog, Lodejnopoljskog i Volhovskog.

Reka Svir je otoka jezera Onjega i pritoka jezera Ladoga, te deo basena reke Neve i Baltičkog mora. Značajan je hidrološki objekat na Volško-baltičkom kanalskom plovnom putu kojim je povezan tok reke Volge sa Baltičkim morem.

Od većih naselja, na njenim obalama se nalaze gradovi Lodejnoje Polje i Podporožje. Korito Svira je pregrađeno na dva mesta veštačkim ustavama koje ujedno služe i kao hidroelektrane: Donjosvirska HE (na 80. km uzvodno od ušća) i Gornjosvirska HE (na 120. km uzvodno od ušća). Gradnjom Gornjosvirske HE došlo je do izlivanja reke i formiranja veštačkog Ivinskog jezera površine 116 km² (poznato i kao Gornjosvirsko jezero).

Geofizičke karakteristike vodotoka[uredi | uredi izvor]

Reka Svir svoj tok započinje kao otoka jezera Onjega iz kog ističe na njegovoj jugozapadnoj obali kod varošice Voznesenje na severoistoku Podporoškog rejona. Do oko polovine svog toka teče u smeru zapada, a potom nizvodno od Podporožja skreće ka jugozapadu i uliva se u jezero Ladogu u vidu deltastog ušća kod naselja Svirica na području Volhovskog rejona. Izvorište se nalazi na nadmorskoj visini od 35 metara, dok je ušće na svega 4,84 metra. Ukupna dužina vodotoka je 224 km, površina slivnog područja 84.400 km², dok je prosečan protok u zoni ušća 785 m³/s. Ukupan pad rečnog korita je svega 31,16 metara ili u proseku 0,14 metara po kilometru toka. Širina vodotoka varira celom dužinom toka od minimalnih 100 metara, pa do maksimalnih 12 km na području kod Ivinskog jezera. S obzirom na dosta mali pad reku Svir karakteriše izuzetno spor tok čija brzina varira od 0,5 do 10,6 km/sat.

Celom dužinom toka reka Svir protiče preko nizijskog područja koje je tokom poslednjeg ledenog doba bilo ispresecano brojnim glacijalnim jezerima. Njene obale su relativno visoke i u najvećem delu obrasle gustim šumama. U srednjem delu toka u koritu su se ranije nalazili brojni brzaci, međutim gradnjom ustava na reci porastao je nivo vode u koritu, bukovi su potopljeni a reka je celom dužinom svog toka pretvorena u plovni put.

Sredinom prošlog veka korito Svira je pregrađeno na dva mesta, a brane su služile kako za proizvodnju električne energije, tako i za stabilizaciju nivoa vode u reci čime je omogućen nesmetan brodski saobraćaj tim delom Volško-baltičkog hidrosistema tokom cele godine. Prva brana podignuta je na 80. kilometru uzvodno od ušća, kod varošice Svirstroj (Donjosvirska hidroelektrana), dok je druga, brana Gornjosvirske hidroelektrane podignuta na 120. kilometru uzvodno od ušća, kod Podporožja. Gradnjom Gornjosvirske brane podignut je nivo vode u reci uzvodno od brane, što je dovelo do izlivanja reke u nebranjenom području i formiranja veštačkog Ivinskog jezera površine 116 km². Na branama se nalaze i prevodnice za brodove.

U rečnom koritu Svira se nalazi oko tridesetak ada (rečnih ostrva).

Nivo vode u reci stabilan je tokom cele godine na oko 80% njenog toka i umnogome zavisi od nivoa vode u jezeru Onjega. Poplave su intenzivnije jedino u donjem delu toka i to u proleće usled intenzivnijeg topljenja snega i leda. U pogledu broja pritoka basen Svira je dosta asimetričan i znatno su brojnije leve u odnosu na desne pritoke. Najvažnije pritoke su Paša (dužine toka od 242 km) i Ojat (266 km) sa leve, te Važinka (123 km) i Ivina (44 km) sa desne strane.