Spomenik prirode Tisa u Botićevoj

Spomenik prirode Tisa u Botićevoj
IUCN kategorija III (spomenik prirode)
Tisa u Botićevoj
Mjesto	Srbija
Najbliži grad	Beograd
Površina	0.5 a
Osnovano	1976. godine
Upravljačko tijelo	JKP Zelenilo-Beograd

Tisa je vrsta drveta koja je široko rasprostranjena u Evropi: na severu ide do Norveške i Švedske, na zapadu je ima u Engleskoj i celoj Evropi, na jugu do planina Alžira, Portugalije, Grčke, Krima i Kavkaza; na istoku joj je granica Baltičko more, Estonija i Poljska.

Prirodne karakteristike

Kod nas se tisa uglavnom javlja u regionu bukovih i bukovo-jelovih šuma u vidu pojedinačnih niskih stabala. Ima je na Štrpcu kod Đerdapa, Tari, Prokletijama, Mokroj planini, Šar-planini. Tisa spada u red drvenastih vrsta koje podnose jako zasenjavanje a kao odraslo stablo podnosi i jaku svetlost.

Tisa je uglavnom žbun ili nisko drvo, mada može da izraste i do visine od 20 metara. Dostiže duboku starost, životni vek joj je dug oko 1000 godina, a stablo dostiže debljinu veću od jednog metra.

Kora na odraslom drvetu podseća na platan; crvenkasto smeđi periderm otpada u ljuspama. Koren joj je dosta razgranat. Krošnja je gusta. Grane na stablu nisu u pravilnim pršljenovima a pokrivaju stablo do njegovih niskih deloba.

Četine su spiralno raspoređene na grančicama, spljoštene su slično kao jelove, ali su uvek na vrhu zašiljene i sa podužnim rebrima na licu i naličju.

Seme sazreva od avgusta, a otpada od decembra. Seme je prekriveno sočnim mesnatim omotačem crvee boje. Seme tise posejano u jesen niče posle godinu do dve, a panjevi daju izdanke. Tisa u Botićevoj ulici je tipičan predstavnik svoje vrste. Deblo joj se sastoji iz šest jakih donjih grana koje se pršljenasto odvajaju iznad same površine zemlje čineći habitus stabla. Kora je tamnocrvenkastosmeđe boje, ljuspasto ispucala.

Obim debla	1 m.
Visina stabla	11, 5 m.
Prečnik krune	8, 4 m.
Starost stabla	50 godina

Osnovne karakterisike

Zaštićeno stablo tise nalazi se na Dedinju u Beogradu, u dvorištu porodice Petovar. Stablo je blizu dvorišne kapije, na delu zelene površine na kojoj se nalaze zasađene pojedinačne drvenaste vrste kao što su: Vajmutov bor, Pančićeva omorika, jela itd.

S obzirom na to da je ovo stablo zaštićeno još 1976. godine, ispred pršljenastog dela debla je postavljena žuta tabla za zaštitu i ona označava da je u pitanju spomenik prirode.

Ocena stanja ugroženosti

U blizini Spomenika prirode nije evidentiran nijedan zagađivač. Na stablu se mogu uočiti kalusirani delovi sedme grane koja je davno odvaljena ili odsečena. Stablo tise može biti ugroženo ukoliko se novim Regulacinim planom širina Botićeve ulice sa sadašnjih 6 metara proširi na 8 metara. Tada bi stablo tise bilo udaljeno svega 20 centimetara od regulacione linije puta, što bi dovelo permanentnog skidanja ivičnih grana, koje učestvuju u ukupnoj zelenoj masi krošnje.

Istorijat zaštite

Stablo tise je zaštićeno Rešenjem broj 352-108 od 8. aprila 1976. godine koje je doneo Sekretarijat za društvene delatnosti Skupštine opštine Savski venac na osnovu Zakona o zaštiti prirode. Stablo tise je obeleženo tablom kojom se obeležavaju zaštićena prirodna dobra.

Literatura

• Jovanović, B. (1967): Dendrologija sa osnovama fitocenologije, Naučna knjiga, Beograd.
• Šimić, Č (1990): Ukrasno drveće i granje IP „Svjetlost“, Sarajevo.
• Dekorativna dendrologija