Strimon (tema)
| θέμα Στρυμόνος | |
|---|---|
| 9. vek—sredina 14. veka | |
 Vizantijska Grčka oko 900. godine | |
| Regija | Balkan |
| Zemlja |  Grčka |
| Događaji | |
| Vladavina | |
| • Oblik | tema |
| Istorija | |
• Uspostavljeno | 9. vek |
• Ukinuto | sredina 14. veka |
Tema Strimon (grčki:θέμα Στρυμόνος) je bila vizantijska provincija (tema) u današnjoj Egejskoj Makedoniji sa centrom u gradu Seru. Stvorena je polovinom 9. veka. Postojala je do sredine 14. veka. Često se javljala u sklopu drugih vizantijskih tema kao što su Solun i Boleron.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tema Strimon obuhvata područje između reka Strimon i Meste i između Rodopa i Egejskog mora. Ovo područje je strateški veoma važno. Tema ne samo da kontroliše izlaze na planinske prevoje u unutrašnjosti Balkana kojima dominiraju Sloveni već preko nje prolazi i značajan balkanski Ignjatijev put (Via Egnatia) koji povezuje vizantijske delove Trakije sa Solunom, drugim po veličini gradom u Carstvu[1][2]. Region je od kraja 7. veka pa nadalje pretežno naseljen Slovenima[3]. Sloveni su činili veliki deo stanovništva sve do 11. veka. Najveći gradovi teme Strimon su Ser, Filipi, Hristopolj i Hrisopolj. Takođe, u početku su, moguće, bili uključeni i gradovi Ksanti i Mesinopolis[3][4].
U 8. veku Strimon je bila klisura Makedonije[5][6]. Tačna godina osnivanja nezavisne teme Strimon je nepoznata, ali je tema verovatno osnovana u prvoj polovini 9. veka što se vidi iz hronike Teofana Ispovednika koji opisuje Vizantijsko-bugarske ratove 809. godine[7]. Strateg Strimona ne pominje se u Taktikonu Uspenskog iz 842. godine. Prvi put se pojavljuje u Klitorologionu iz 899. godine, taktikonu pisanom tokom vladavine cara Lava Mudrog (886-912). Brojni pečati stratega Strimona iz druge polovine 9. veka su pronađeni. Biskup Sera je uzdignut na rang nadbiskupa otprilike u isto vreme što je mogući pokazatelj uspostavljanja teme. Francuski vizantolozi, poput Paula Lemerla, smatraju da je tema osnovana krajem 840-tih godina tokom Teoktistove anti-slovenske kampanje[8], ali istoričar Voren Teragold smatra da je Strimon postao tema tek oko 896. godine usled opasnosti od Bugara pod Simeonom I (893-927)[9].
Krajem 10. veka tema Strimon podeljena je na dva dela. Prvi je poznat kao Hrisevba ili Hrisaba (grčki: Χρυσεύβα/Χρυσάβα). Prema grčkom naučniku Nikolasu Oikonomidu, ovaj naziv potiče od helenizovanog oblika imena grada Kruševa. Drugi deo nosio je naziv Novi Strimon (Νεος Στρυμων). Novi Strimon pominje se samo u Eskorijalskom taktikonu iz 975. godine. Oikonomid ga identifikuje sa delom starije teme koja se prostirala istočno od Meste, a koja će kasnije biti poznata kao tema Boleron (grčki:Βολερον) ili sa severnim tokom Strimona. Vizantinci je verovatno osnivaju tokom ratova Jovana I Cimiskija (969-976) i osvajanjem Bugarske 971. godine. Krajem 10. veka je tema Strimon izgleda ujedinjena sa temom u Solunu, a možda i sa slovenskim plemenom Draguvita. U 11. veku je, izgleda, bila sjedinjena sa Boleronom[3].
Tema Strimon nastavila je da postoji sve do pada Carigrada u Četvrtom krstaškom ratu (1204), kada je postala deo kratkotrajnog Solunskog kraljevstva. Nikejski car Jovan III Vatac (1221-1254) je 1246. godine osvojio Makedoniju. Ponovo je uspostavljena tema Strimon kao posebna pokrajina. U 14. veku se, međutim, ponovo javlja u sklopu drugih pokrajina kao što su teme Boleron i Solun ili kao tema "Ser i Strimon"[10]. Vizantinci trajno gube ovaj prostor tokom ekspanzije Srpskog carstva pod Dušanom Silnim sredinom 14. veka.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Fine 1991, str. 83.
- ^ Obolensky 1971, str. 77–78
- ^ a b v Kazhdan 1991, str. 1968.
- ^ Obolensky 1971, str. 78.
- ^ Pertusi 1952, str. 166–167
- ^ Treadgold 1995, str. 33, 76
- ^ Nesbitt & Oikonomides 1991, str. 104
- ^ Pertusi 1952, str. 166.
- ^ Treadgold 1995, str. 33, 36, 67
- ^ Bartusis 1997, str. 68.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1620-2.
- Fine, John V. A. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Kazhdan, Alexander Petrovich, ur. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
- Nesbitt, John W.; Oikonomides, Nicolas, ur. (1991). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 1: Italy, North of the Balkans, North of the Black Sea. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 978-0-88402-194-0.
- Obolensky, Dimitri (1971). The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe, 500–1453. New York, New York: Praeger Publishers.
- Oikonomides, Nicolas (1972). Les Listes de Préséance Byzantines des IXe et Xe Siècles (na jeziku: French). Paris, France: Editions du Centre National de la Recherche Scientifique.
- Pertusi, A. (1952). Constantino Porfirogenito: De Thematibus (na jeziku: Italian). Rome, Italy: Biblioteca Apostolica Vaticana.
- Treadgold, Warren T. (1995). Byzantium and Its Army, 284–1081. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3163-8.