Crkva Preobraženja Gospodnjeg u Sutorini

Crkva Preobraženja Gospodnjeg u Sutorini

Crkva Preobraženja Gospodnjeg je hram Zahumsko-herceogavačke i primorske eparhije Srpske pravoslavne crkve. Smeštena je u donjem toku reke Sutorine.

Istorija

Nema pouzdanih podataka o vremenu izgradnje ove crkve, ali se sa sigurnošću može reći da je podignuta u periodu između završetka Napoleonovih ratova i ustanka Luke Vukalovića (1852-1862). Ako se uzme u obzir činjenica da je u ovom vremenskom periodu tek početkom 30-ih godina 19. veka odnos osmanskih vlasti prema pravoslavnima bio najtolerantniji, a crkvena izgradnja se odvijala svuda u Hercegovini, onda je najlogičnije da je izgradnja Preobraženske crkve na Sutorinskom polju u ovom periodu. Izgradnja crkve je najverovatnije počela tek u drugoj polovini 1832. godine, pošto se u izveštaju austrijskog pukovnika B. Kaboge o Sutorinu, od jula 1832. godine, crkva Preobraženja Gospodnjeg ne pominje među postojećim pravoslavnim crkvama.

Za vreme ustanka Luke Vukalovića (1852—1862) crkva je potpuno uništena od Turaka 1857. godine. Na njenom mestu osmanske vlasti su podigle štalu i vojnički magacin, a u neposrednoj blizini porušene crkve Turci su podigli karaulu. Stanovnici Sutorine su preko ruskog konzula u Dubrovniku Konstantina Dmitrijeviča Petkoviča uputili protest sultanu zbog uništenja njihove svetinje. Godine 1860. naporima ruskog diplomate formirana je specijalna međunarodna komisija koja je proučavala to područje i zaključila da su štala i magacin izgrađeni na mestu porušene pravoslavne crkve. Pod pritiskom Austrije i Rusije, osmanski sultan Abdul-Aziz je 1864. godine bio prinuđen da objavi salaš o obnovi Preobraženske crkve na Sutorinskom polju. Međutim, lokalne otomanske vlasti nisu žurile da ispune sultanovu naredbu i rekonstrukcija hrama se otegla sve do 1875. godine, kada je austrougarski car Franc Josif I, dok je bio u regionu, donirao 200 florina za završetak izgradnje.

Početkom Prvog svetskog rata, crkva Preobraženja Gospodnjeg se suočava sa novim iskušenjima. Austrougarske vlasti zatvaraju crkvu i pretvaraju je u vojno skladište municije. Ugarski vojnici su izneli i opljačkali sav crkveni pribor. Oba zvona su skinuta sa crkvenog zvonika. O sudbini jednog od njih se jedino zna da ga je odvela austrougarska vojska. Drugo zvono ukrali su i odneli u Konavle meštani sela Palje Brdo. Zvono sa crkve Preobraženja Gospodnjeg postavljeno je na zvonik katoličke crkve Sv. Pavla u konavoskom selu Palje Brdo. Po završetku Prvog svetskog rata, zalaganjem Sutorinaca Tome Malavražića i sveštenika Špire Lučića, zvono je 1922. godine vraćeno crkvenoj opštini Preobraženske crkve. Još jedno zvono koje nedostaje hramu je poklonio Špiro Janković iz Igala.

Hram Svetog Preobraženja Gospodnjeg pripada Zahumsko-hercegovačkoj eparhiji Srpske pravoslavne crkve i potčinjen je protoprezviterijatu trebinjskom. Groblje kod crkve Preobraženja Gospodnjeg je groblje meštana sela Njivice i Hercegnovskog okruga Igalo.