Aleksandrijska škola
Aleksandrijska škola je pojam koji se odnosi na antičku grčku književnu i naučnu djelatnost posljednja tri vijeka stare ere, čije je središte bila Aleksandrija u Egiptu sa svojom čuvenom bibliotekom i Muzejem (vrsta kraljevskog učenog društva).[1] Naučnici kao što su Euklid, Arhimed, filozof Plotin, Ptolomej i Eratosten[2], geografi, studirali su u Muzeju, velikom istraživačkom institutu koji su početkom 3. vijeka prije n. e. osnovali Ptolomeji[2], a koji je uključivao i čuvenu gradsku, Aleksandrijsku biblioteku.[2] U ovoj najvećoj antičkoj biblioteci nalazili su se brojni naučni, filozofski i pjesnički tekstovi, većina na grčkom; njena sestrinska biblioteka je osnovana u Serapisovom hramu oko 235. p. n. e. Aleskandrijska biblioteka je uništena u građanskom ratu koji se dogodio za vrijeme rimskog cara Aurelijana krajem 3. vijeka n. e.
Pored Aleksadrije, koja se naročito ističe pjesništvom, filologijom i prirodnim naukama, u doba helenizma kulturni centri nalaze se još u Atini (filozofija), Pergamu (pergamska škola), na Rodu, rasadniku azijanizma i, u Rimu.[1] Aleksandrijska poezija dostiže svoj vrhunac oko 280–240. godine prije n. e., a njeni glavni predstavnici se okupljaju u „pjesničke kružoke” i izvan Aleskandrije, na ostvru Samosu, Kosu i drugdje. Tako je pojam „aleksandrijski” sasvim uslovnog karaktera i prije ga treba shvatiti kao stilsku oznaku književnih principa aleksandrijske škole, koje je u prvom redu formulisao i primjenjivao pjesnik Kalimah koji je bio protiv tradicionalnih velikih epskih formi, velikih tema karakterističnih za homerski ep i klasičnu dramu. Kalimahova poezija je učeno pjesništvo (poeta doktus), virtuozno u formalnom pogledu, pisano za malobrojnu, veoma obrazovanu publiku prefinjenog ukusa.
Jezik pomenutih pjesama je izvještačen, težak i nejasan, pun neologizama, citata i aluzija na malo poznate mitološke i književne detalje (npr. iz homerskih himni, kikličkih pjesama i drugih). Glavni oblici ove književne škole su elegija, epigram, epilion, zatim idila. Iako prevlađuju manji književni oblici, postoje i pjesme većeg obima: ep o Argonautima Apolonija Rođanina, Rijanova Mesenska istorija, didaktički ep Arata (Nebeske pojave), Eratostenovi astronomski radovi, Herodini mimijambi i Likofronova Aleksandra.
Aleksanrijska filologija je cvjetala u 3 i 2. vijeku prije n. e. U Aleksandrijskoj biblioteci se počela sakupljati, obrađivati, kritički izdavati i komentarisati sva ogromna književna i naučna baština starih Grka. Razvija se književna kritika i istorija književnosti, leksikografija i gramatika (analogija kao presudni princip u razvoju jezika, za razliku od pergamske filologije koja je branila jezičku anomaliju, tj. nepravilnosti i promjene). Sastavljani su katalozi alaeksandrijske biblioteke, tzv. pinake. Nivo te ogromne filološke bibliotekarske i arhivističke djelatnosti u antici se više nije ponovio, iako je Rim bio pod uticajem aleksandrijske škole. Moderna poezija i književna kritika mnogo duguju aleksandrijskim poetskim prinicipima.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Stambolić, Miloš, ur. (1986). Rečnik književnih termina. Beograd: Nolit. str. 13. ISBN 86-19-00635-5.
- ^ a b v Aleksandrija na italijanskoj enciklopediji
