Ankaran

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ankaran - Ancarano
Grb
Grb
Administrativni podaci
DržavaSlovenija
OpštinaObčini Ankaran - Comune di Ancarano
Stanovništvo
 — (2011)3.224
Geografske karakteristike
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina19,2 m
Ostali podaci
Poštanski broj6280 Ankaran - Ancarano
Registarska oznakaKP
Veb-sajtobcina-ankaran.si

Ankaran (ital. Ancarano, istrovenetski Ancaràn) je naselje od 3.224 stanovnika[1] i ujedno najmlađa i najmanja, četvrta istarska opština u Sloveniji, koja se 2014, nakon referenduma iz 2011.[2], odvojila od Gradske opštine Kopar.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Naselje se nalazi se na južnoj strani flišnog poluostrvaa Milje (ital. penisola di Muggia) koji je i granica između Istre pod Italijom i pod Slovenijom. Na području opštine od 8,00 km² na severu Koparskog zaliva (deo većeg Tršćanskog zaliva) koji se prostire od ušća Rižane na istoku do uvale San Bartolomeo na zapadu, Ankaran je jedino naselje, a pripadaju mu i zaselci: Sv. Nikolaj (ital. San Nicolò d'Oltra), Kavarjola (Cavariola), Barizoni (jyžni deo), Valdoltra (Val d'Oltre), Miloki, Sv. Katarina, Debela Punta (Punta Grossa-Punta Grosa), Bivio, Kolombinii[3].

Klima[uredi | uredi izvor]

Plaža Ankarana Deҕela pynta

Klima je u Ankaranu submediteranska, podtip primorska submediteranska klima (područje maslina), koju karakterizyju duga i vruća leta, blage zime i češći vetrovi – bura, jugo i maestral. Prosečne januarske temperature su u Ankaranu 4 °C, a julske su više od 22 °C. More je najhladnije u februaru (8 °C), najtoplije u avgustu (24 °C). Najviše padavina ima u jesen. Najjači rerfuli (udari) bure znaju biti i preko 100 km/h, a naselje je dobro zaštićeno od jakih vetrova iz smera Trsta. Tramontane je značajna za obalno područje zapadne Istre pa tako i Ankarana.

Poreklo imena[uredi | uredi izvor]

Po nekim izvorima[4], Ankaran je bio naseljen u rimskim vremenima nazvan Ancaria (Ankaria), šta asocira na latinsku imenicu àncora (sidro) i pridev ancorarius (sidreni), sidrište, a kako je to područje histarsko-keltiske kulture ne može se poreći da je toponim keltskog porekla kao i obližnji Tergeste (Trst).

Pojavila se i teza da je mesto dobilo ime po opatu manastira, sv. Nikolaju Ankaranu (šta je neverojatno, jer je manastir izgrađen u XI. v. (6 vekova od propasti Zapadnog rimskog carstva). Po drugoj tezi naselje se zvalo Ultra, ali bez objašnjenja. Kasnije ime toponima Valdoltra je lako razumeti (Valle d'Oltre - ital, yvala sa druge strane, yvala ppeko, kasnije imenovano Val d'Oltra).

Istorija[uredi | uredi izvor]

Granični kamen između Lazareta i San Bartolomea

Ankaran U vreme Rimskog imperija, su na području Ankarana, (Hrvatini), nađeni sačuvanini ostaci kastruma odakle se nadzirao saobraćaj na rimskom putu, koji je kroz Škofijski prag između Kaštelira na zapadu i Tinjan na istoku povezivala Trst (Tergeste) sa mestima na zapadnoj obali Istre. Prvi spomen o tom putu je u 78. i 79. g. nove ere, koji je rimski car Tit Flavije Vespazijan dao izgraditi od Trsta do Pule i dalje do Albone (Labin) i Tarsatike (Rijeka). Dovršio ga je njegov sin i po njihovom genskom imenu je dobila ime Via Flavia (Via Flavia). Verovatno tom putu pripadaju 2002. nađeni ostaci putnog tlaka na ankaranskom raskršću Bivio. Iz rimskih vremena, a moguće i iz grčkih, su ostacii iskopavani na brdu Srmin.

Nakon Bizantske i Franačke vladavine od 1279. Ankaran sa Koprom dolazi pod Venecijansku Republiku pod kojom ostaju sve do njene propasti 1797. Sredstvima iz javnih financija koparski podeštat Pietro Dolphino je 1775. obnovio put, koji je dobio ime Strada Dolfina (Dolphina), šta spominje odlomak ploče sa natpisom, koji stoji na crkvenom zvoniku u Spodnjim Škofijama[5].

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

Benegditinski manastir sv. Nikole koji je bio centar za liječenje tuberkuloze (1925)
  • Među mestima od ictopijsne važnosti je benediktinski manastir koji ima svoje početke u XII vekuu[6][7]. 1630. kuga prisiljava monahe da napuste manastir, koji je tek 1774. dobila porodica Madonica (Madonizza) iz Kopra (Capodistria), koji su ga pretvorili u letnu rezidenciju. Za napoleonskih ratova zgrada je služila kao vojna bplnica. 1909. ovde je centar za oporavak dece s tuberkulozom kostiju. Danas je tu ortopedska klinika Valdoltra specijalizovana za sportske ozlede.
  • Na samoj punti poluotoka nalazi se zaselak Lazaret - Lazzaretto gde je granični prelaz prema San Bartolomeu (Italija). Ime je dobilo po najnovijem i poslednjem lazaretu luke Trst izgrađenom 1867, koji je zamenio stari tršćanski lazarete svete Tereze iz 1769. Od lazareta je samo ostao toponim.

Kultura[uredi | uredi izvor]

Danas, unatoč egzodusu, u Ankaranu dejstvuje Zajednica Talijana[8] (C.I. di Crevatini Ancarano) sa sedišterm u Hrvatinima, iako čine samo 2,5% populacije. Sve do početka 1950-ih 95% stanovnika je italijanski bio materinji jezik[9].

Hova cpkva cv. Nikolaja

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Po podacima Statističkog ureda RS 2020. godine Ankaran je ima 3.224 stanovnika.

Broj stanovnika po popisima[10]
1991 2002 2011
2.659 2.984 3.278

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Prebivalstvo po naseljih, podrobni podatki, Slovenija, 1. januar 2020”. www.stat.si. Arhivirano iz originala 16. 12. 2020. g. Pristupljeno 2022-04-03. 
  2. ^ „Uradni list - Vsebina Uradnega lista”. www.uradni-list.si. Pristupljeno 2022-04-03. 
  3. ^ „Občina Ankaran - Comune di Ancarano”. Občina Ankaran - Comune di Ancarano. Pristupljeno 2022-04-03. 
  4. ^ Alberi, Dario, Istria, storia, arte, cultura; Lint Editoriale Trieste
  5. ^ Darovec, Darko (2009). Kratka zgodovina Istre. Tullio Vianello, Janez Skela, Srđa. Orbanić, Impress) (Dopolnjena izd izd.). Koper: Univerza na Primorskem, Znanstveno-raziskovalno središče, Založba Annales. ISBN 978-961-6328-75-3. OCLC 780893567. 
  6. ^ „Monastero benedettino di San Nicolò”. Občina Ankaran - Comune di Ancarano. Pristupljeno 2022-04-03. 
  7. ^ Cigui Rino, I Benedettini nella Venezia Giulia di Antonio Alisi, Atti, vol. XXXVII, 2007, str.. 414 https://hrcak.srce.hr/file/351571
  8. ^ User, Super. „ANCARANO”. www.unione-italiana.eu (na jeziku: italijanski). Pristupljeno 2022-04-03. 
  9. ^ https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Istria_census_1910.PNG
  10. ^ „SURS”. www.stat.si. Pristupljeno 2022-04-03. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Анкаран&oldid=27710049”