Ateizam i religija
| Deo serije o ateizmu |
| Ateizam |
|---|
Neki pokreti ili sekte u okviru tradicionalnih monoteističkih ili politeističkih religija priznaju da je moguće učestvovati u praksi vere, duhovnosti i slediti dogme bez vere u božanstava.[1]
Avramovske religije[uredi | uredi izvor]
Judaizam[uredi | uredi izvor]
U principu, jevrejska vera zahteva veru u Boga. Kod mnogih savremenih jevrejskih verskih pokreta rabini smatraju da je ponašanje jevreja odlučujući faktor u tome da li je ili nije pristalica judaizma. U ovim pokretima se priznaje da je moguće da jevrejin praktikuje judaizam kao veru, a u isto vreme da bude agnostik ili ateista. Jedno istraživanje je pokazalo da samo 48% izjašnjenih jevreja veruju u Boga.[2]
Rabin Avram Isaka Kuk, prvi glavni rabin jevrejske zajednice u Palestini, je rekao da ateisti zapravo ne negiraju Boga, već negiraju jedanu od mnogih slika Boga. Pošto se rukotvorna slika Boga može smatrati idolom, Kuk je iznosio da se, u praksi, može smatrati da ateisti pomažu religiji tako što uništavaju lažne slike Boga. Po njemu, oni tako pomažu čuvanju pravog monoteizma.[3][4]
Hrišćanstvo[uredi | uredi izvor]
Visok nivo ateizma je primećen među izjašnjenim hrišćanima u SAD. Na primer, za 10% protestanata i 21% katolika je otkriveno da su bili ateisti u istraživanju obavljenom 2003. godine.[2]
Katolička crkva vidi ateizam kao kršenje prve Božije zapovesti, nazivajući ga "grehom protiv religije".
Vrsta ateizma Tomasa Alcera se razlikuje od ostalih. U njegovoj knjizi Jevanđelje hrišćanskog ateizma (1967) iznosi neobičan pristup Bogu tako što govori da je Bog umro ili se samouništio. Prema Alceru, ovo je "hrišćansko priznanje vere".[5] Postoji jasna razlika između njegovog mišljenja i Ničeove ideja o smrti Boga. Alcer kaže: "Kada priznamo smrt Boga, govorimo o stvarnom i realnom događaju. Možda ne o događaju koji se dešava u jednom trenutku ili istoriji, ali, bez obzira označava događaj koji se desio u svemirskom i istorijskom smislu."[6]
Islam[uredi | uredi izvor]
U islamu, ateisti spadaju u kategoriju kafira (كافر). Kafir je termin koji se takođe koristi da opiše politeizam (Širk) i označava bogohuljenje i isključenja iz islamske zajednice. Arapski, "ateizam" se prevodi kao ilhad (إلحاد), iako to takođe znači "jeres".
Muslimani ne mogu da promene svoju veru ili da postanu ateisti. Ateisti u muslimanskim zemljama i zajednicama često kriju svoj ateizam (kako i ljudi koje rade druge stvari koje su zabranjene u islamu, poput homoseksualnosti) zbog straha od kazne.
Indijske religije[uredi | uredi izvor]
Ateizam se smatra prihvatljivim u okviru hinduizma, đainizma i budizma.
Hinduizam[uredi | uredi izvor]
Iako je ateizam prihvatljiv u hinduizmu, po hinduizmu je put ateista veoma težak za praćenje po pitanjima duhovnosti.[7]
U šest osnovnih astika škola hindu filozofije, samhija ne prihvata Boga i rana mimasa takođe odbacuje pojam Boga.[8] U samihaju nema pojama za vrhovno biće koje je osnova postojanja.
Đainizma[uredi | uredi izvor]
Đainizam smatra da je sama duša zapravo Bog.[9] Oni ne veruju u boga tvorca, ali po njima postoje brojni bogovi u kosmosu.[10]
Budizam[uredi | uredi izvor]
Budizam se često naziva neteističeskom religijom, jer budističke vlasti i kanonski tekstovi ne potvrđuju, a ponekad i odbacuju:
- Postojanje stvaranja, a samim tim i božanskog tvorca
- Da su bog (deva), bogovi ili druga božanska bića izvor moralnih imperativa. Umesto toga, darma se prepisuje univerzumu
- Da su ljudi i druga stvorenja odgovorna bogu i bogovima za svoje postupke
Svi budistički kanonski tekstovi koji pominju pojam prihvataju postojanje, ali ne i autoritet, velikog broja duhovnih bića. Sa tačke gledišta zapadnog teizama, određeni koncepti bude u mahajana školi budizma izgledaju kao da su slični zapadnim idejama o Bogu, ali je sam Sidarta Gautama (osnivač budizma) negirao da je on Bog ili božanstvo.
Kineske religije[uredi | uredi izvor]
Neki oblici konfučijanizma i taoizma ne potvrđuju, niti se zasnivaju na veri u vrhovno biće ili bića. Međutim, konfučijanski spisi često pominju Tian (nebo), koji označava izuzetnu snagu sa ličnim dodirom. Prevod pojma Tao kao "bog" na zapadu u nekim izdanjima Tao te Đinga (Knjige puta i vrline) dovodi do zablude. I dalje se vodi diskusija o tome da li je Tao po Lao Ceu teistički ili neteistički koncept. Taoisti ipak veruju u različita kosmološka bića koja su analogije kosmičkim silama u svemiru.
Satanizam[uredi | uredi izvor]
Levej satanizam koji je osnovao Anton Šandor Levej je ateistički, jer odbacuje veru u Boga i sva ostala božanstva, uključujući i Satanu. "Satanizam počinje sa ateizmom", - rekao je visoki sveštenik Satanističke crkve u intervjuu i dodaje "Nema Boga, nema đavola. To nikoga ne zanima!".[11] Funkciju Boga vrši sam satanista, a levej satanizam odbacuje molitve, život nakon smrti i božanske sile.
Pravni status ateizma[uredi | uredi izvor]
Generalno, religija i prava su bili sinonimi kroz celu istoriju, počevši od Hamurabijevog zakonika pa do savremenog kodeksa. Praksa državne religije je bila pravna obaveza i zato je ostala u mnogim tradicionalnim pravnim sistemima kao što je šerijat.
Uprkos odvajanju crkve i države krajem 18. veka u Francuskoj i Sjedinjenim Američkim Državama, sekularizacija je morala u mnogim delivima Evrope i Severne Amerike da sačeka 20. vek. U nekim zemalja sveta se agnostici i ateisti i dalje surovo kažnjavaju, a ponekad i pogubljuju.
Najvišći verski prestupi su jeres, bogohuljenje, apostasija ili bilo koje ponašanje koje podrazumeva odustajanje od propisane verske dužnosti. Takođe se kažnjavaju mistične ili tajne aktivnosti kao slobodno zidarstvo, vračanje, čarobnjaštvo, alhemija i privatne prakse poput homoseksualnosti, kontracepcije i ateizma. Sloboda veroispovesti se tek razvila u drugoj polovini 20. veka, nakon Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima.[12]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bill Maher (3. 2. 2012). Real Time with Bill Maher. HBO. „Religion is defined as the belief in and worship of a superhuman controlling power, and atheism is — precisely not that. Got it? Atheism is a religion like abstinence is a sex position.”
- ^ a b Taylor, Humphrey. (2003). „While Most Americans Believe in God, Only 36% Attend a Religious Service Once a Month or More Often” (PDF). Arhivirano (PDF) iz originala 9. 1. 2011. g. Pristupljeno January 2011. „Protestants (90%) are more likely than Roman Catholics (79%) and much more likely than Jews (48%) to believe in God. Protestants (47%) are also more likely than Catholics (35%) to attend church once a month or more often. Only 16% of Jews go to synagogues once a month or more often.” Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|access-date=(pomoć) - ^ Rachmani 2002a
- ^ Rachmani 2002b harvnb greška: više ciljeva (2×): CITEREFRachmani2002b (help)
- ^ Altizer 1967, str. 102.
- ^ Altizer 1967, str. 103.
- ^ Chakravarti 1991, str. 71.
- ^ Dasgupta 1992, str. 258.
- ^ Sangave 2006, str. 27.
- ^ Chambliss 1996, str. 38.
- ^ Interview with Peter H. Gilmore, David Shankbone, Wikinews', November 5, 2007.
- ^ Clark, Kelly James, ur. (2012). Abraham's Children: Liberty and Tolerance in an Age of Religious Conflict. Yale University Press (USA). ISBN 978-0300179378.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Rachmani, Rav Hillel (2002a). „Introduction to the Thought of Rav Kook, Lecture #16: "Kefira" in our Day”. Arhivirano iz originala 09. 02. 2006. g. Pristupljeno 5. 3. 2006.
- Rachmani, Rav Hillel (2002b). „Introduction to the Thought of Rav Kook, Lecture #17: Heresy V”. Arhivirano iz originala 19. 02. 2006. g. Pristupljeno 5. 3. 2006.
- Horgan, Lara (2009). „The Religious Atheist – Why Atheism is on its way to becoming like any other religion”. Arhivirano iz originala 17. 7. 2010. g. Pristupljeno 12. 12. 2009.
- Rachmani, Rav Hillel (2002b). „Introduction to the Thought of Rav Kook, Lecture #17: Heresy V”. Arhivirano iz originala 19. 02. 2006. g. Pristupljeno 5. 3. 2006.
- Horgan, Lara (2009). „The Religious Atheist – Why Atheism is on its way to becoming like any other religion”. Arhivirano iz originala 17. 7. 2010. g. Pristupljeno 12. 12. 2009.