Bitka na Muratovici
| Bitka kod Muratovice | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Hercegovačkog ustanka | |||||||
 Neki od vođa ustanka | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Srpski ustanici Knjaževina Crna Gora |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Lazar Sočica Peko Pavlović Bogdan ZimonjićMaksim Baćović |
Ševket-paša | ||||||
| Jačina | |||||||
| 4.000 ljudi[1] |
5.000 ljudi 6 topova[1] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| laki | 800[1] | ||||||
Muratovica je tesnac na putu Gacko-Goransko-Nikšić gde su hercegovački ustanici, u bojevima 10-11. novembra 1875. i početkom marta 1876. porazili nadmoćnije i bolje naoružane turske snage tokom bosansko-hercegovačkog ustanka (1875-1878).[1]
Prva bitka na Muratovici[uredi | uredi izvor]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Ustanak u Hercegovini, poznat u istoriji kao Nevesinjska puška, počeo je istoimenom bitkom 9. jula 1875. i ubrzo je zahvatio sva sela oko Nevesinja, Bileće i Stoca, a početkom avgusta i oblast oko Gacka i granični pojas prema Crnoj Gori. Ustaničke čete (50-300 ljudi) i odredi (500-1.000 ljudi) napadali su i palili begovske kule i pogranične karaule, dok su se turske snage u Hercegovini, ukupno 1.800 nizama i nešto bašibozuka pod komandom Selim-paše, razdeljene po garnizonima u gradovima i karaulama, ograničile na odbranu. U julu i avgustu ustanici su popalili skoro sve karaule na putevima i važnijim raskrsnicama nevesinjskog i gatačkog sreza, zauzeli Nevesinje (29. avgusta)[a] i blokirali Trebinje (od 5. do 30. avgusta). 20. avgusta ustanicima su stigli u pomoć crnogorski dobrovoljci pod komandom Peka Pavlovića, dok su Turcima pristigla pojačanja iz Bosne (oko 4.000 nizama)[b] i morem iz Turske[v].[2]
Krajem avgusta, turske snage u Hercegovini, s pristiglim pojačanjima, brojale su oko 15.000 ljudi i 48 topova, a ustaničke oko 10.000 ljudi. Brojno slabije i bez dovoljno oružja i municije, ustaničke snage su, uglavnom, sačekivale turske jedinice u zasedama ili ih napadale iz pozadine. 30. septembra ustanici su u bici kod Prapratnice potukli turska pojačanja iz Carigrada, koja su morem stigla u Klek i pokušala da se probiju u Stolac.[2]
U septembru su ustanici blokirali turske posade u Nikšiću, Nevesinju, Goranskom, Gacku i Bileći. U oktobru su ustanici osvojili 49 karaula samo u prostoru Gacka, Golije i Banjana, a držanjem klanca Duge kontrolisali su komunikaciju Gacko-Nikšić. Zbog takvog razvoja situacije, Turci su ubrzano dovlačili pojačanja, a krajem oktobra u Hercegovinu je stigao i novi turski komandant, Reuf-paša.[2]
Bitka[uredi | uredi izvor]
9. novembra 1875. krenuo je iz Gacka Ševket-paša sa 10 bataljona pešadije (oko 5.000 vojnika) i 6 topova da oslobodi tvrđavicu Goransko koju su blokirali ustanici. Pravovremeno obavešteni o pokretu Turaka, ustanici su zadržali slabije snage u blokadi tvrđave, a glavninu (oko 4.000 ljudi) podelili u dve grupe. Jača grupa ustanika, pod Lazarom Sočicom, Pekom Pavlovićem i Bogdanom Zimonjićem posela je pošumljene visove tesnaca Presjeke (oko 4 km severozapadno od Goranskog) i deo visoravni Glasovita i Modra, a slabija grupa pod Maksimom Baćovićem posela je severne visove tesnaca Muratovica.[1]
Kad su turski prednji delovi 10. novembra ušli u muratovički tesnac, ustanici su ih obasuli iznenadnom i snažnom bliskom vatrom i izazvali paniku koja se ubrzo prenela na celu kolonu. U tom trenutku u levi bok napao ih je Baćovićev odred, a odmah zatim opštim jurišem primorani su na povlačenje u neredu.[1]
Sutradan, ustanici su nastupali prema položajima na visu Glasovita, koji su Turci noću poseli, ali su naišli samo na slabiju zaštitnicu koja se odmah povukla. U gonjenju, ustanici su zadržani kod Lipnika.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Turci su imali oko 800 poginulih i ranjenih i 25 zarobljenih, a ustanici 50 poginulih i 96 ranjenih.[1]
Druga bitka na Muratovici[uredi | uredi izvor]
Početkom marta 1876. crnogorski odredi pod Lazarom Sočicom i Pekom Pavlovićem sačekali su u zasedi na Muratovici (kod sela Smriječna) turske jedinice na putu iz Goranskog u Gacko i iznenadnom vatrom i jurišem rastrojili ih i gonili do sela Lipnika. Turski bataljon upućen iz Gacka radi prihvatanja tih snaga takođe je razbijen, uz veće gubitke, a zaplenjeno je 1.300 pušaka, 2 topa i veća količina municije i ratne opreme.[1]
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola (1970). Vojna enciklopedija (knjiga 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Gažević, Nikola (1973). Vojna enciklopedija (knjiga 5). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Vuković, Gavro (1926). Hercegovački i vasojevićki ustanak 1875. i 1876. godine. Sarajevo.
- Slipčević, Fuad (1952). Bune i ustanci u Bosni i Hercegovini u XIX veku. Beograd: Vojnoistorijski institut JNA.