Vatroslav Jagić
| Vatroslav Jagić | |
|---|---|
 Vatroslav Jagić 1877. godine | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 6. jul 1838. |
| Mesto rođenja | Varaždin, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 5. avgust 1923. (85 god.) |
| Mesto smrti | Beč, Austrija |
| Obrazovanje | Univerzitet u Beču |
Vatroslav Jagić (Varaždin, 6. jul 1838 — Beč, 5. avgust 1923) bio je hrvatski filolog i slavista.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Školu i gimnaziju pohađao u Varaždinu, gimnaziju završio u Zagrebu 1856. godine.[2] U Beču je kao stipendist studirao klasičnu filologiju, a kod Franca Miklošiča slušao slavistiku kojoj se potpuno priklonio. Završivši studije vratio se u Zagreb gdje je celu deceniju (1860—1870) profesor u gimnaziji. Godine 1869. izabran je za pravog člana JAZU i dopisnog Petrogradske akademije. Sledeće godine otpušten iz državne službe. Ruski car Nikolaj II ga je 1903. godine odlikovao naslovom carskog ruskog tajnog savetnika.[3]
Na preporuku Izmaila Ivanoviča Sreznjevskog i Valtazara Bogišića izabran je za vanrednog profesora uporedne interevropske filologije u Odesi (mart 1871) „Komandirovku“ (jednogodišnje pripreme za usavršavanje u sanskritu i ruskom jeziku) proveo je u Berlinu i Petrogradu. Od 1874. do 1880. godine bio je prvi profesor slavistike na Humboltovom univerzitetu u Berlinu. Nakon toga je profesor slavistike na univerzitetu u Petrogradu. Godine 1886. kao naslednik F. Miklošiča postao je profesor slavistike na bečkom univerzitetu na kojem je delovao do penzije (1908).
Stručne radove iz književnosti i jezika Jagić je počeo objavljivati u izvještajima zagrebačke gimnazije. Godine 1863. s Franjom Račkim i Josipom Torbarom pokrenuo je Književnik, časopis za jezik i poviest hrvatsku i srbsku[4] i prirodne znanosti u kojemu je objavio nekoliko zapaženih radova (Naš pravopis, Primjedbe našoj sintaksi, Iz prošlosti hrvatskoga jezika). Marljivo je sarađivao u Radu JAZU u kojemu je, uz ostalo objavio rasprave Građa za glagolsku paleografiju, Pomlađena vokalizacija u hrvatskome jeziku, Građa za slovinsku narodnu poeziju. Jedan je od prvih prireditelja djela za niz Stari pisci hrvatski.
Godine 1871. doktorirao je u Lajpcigu na osnovi disertacije Das Leben der Wurzel de in den slavischen Sprachen (Korijen de u slavenskim jezicima). Po dolasku u Berlin počeo je izdavati časopis Archiv fur slavische Philologie koji je uređivao punih 45 godina. Tim časopisom je pobudio zanimanje za Slovene i silno doprineo afirmaciji slavistike kao naučne i univerzitetske discipline.[5]
Nakon prelaska u Beč bavio se mišlju o izdavanju Enciklopedije slovenske filologije. Iz te je zamisli potekla njegova knjiga Istorija slavjanskoj filologii Petrograd, 1910, kojom je obuhvaćen razvoj slovenske filologije od početaka do kraja 19. veka. Posebno intenzivno bavio se staroslovenskim jezikom za koji je dokazao da je oblikovan na temelju jednoga južnoslovenska narječja čime je pobio takozvanu panonsku teoriju. Potkraj života proučavao je život i djelo Jurja Križanića. Poslednja štampana knjiga za Jagićeva života Bila je monografija „Život i rad Jurja Križanića“. (O tristotoj godišnjici njegovog rođenja Zagreb 1917).
Jedan je od najvećih filologa u istoriji slavistike i jedan od najradinijih. „Napisao je toliko da bi od toga, kada bi se sve preštampalo, nastala biblioteka od 100 knjiga, svaka po dvjesto stranica“ (dr Josip Ham, akademik JAZU, sveučilišni profesor Filozofskog fakultetu u Zagrebu).
Izabran je za redovnog člana Srpske kraljevske akademije 23. januara 1888. godine. Ali zbog njegovog nepovoljnog pisanja o etnografskim prilikama u Staroj Srbiji i Makedoniji, Srbi učenici i studenti su više dana početkom aprila 1903. godine žučno demonstrirali pred njegovim stanom u Jozefšatu, u Beču. Stvar su pokrenuli srpski listovi optužujući ga da je "nečasno prodao" svoje znanje. Policija je štitila stan tog "člana Velikog doma i dvorskog savetnika". Jagić je na to podneo ostavku na članstvo u Srpskoj kraljevskoj akademiji, pa je povukao.[6]
Bio je izvanredan izdavač starih tekstova, koji idu u hiljade štampanih strana (Zografsko jevanđelje, 1879, Marijino jevanđelje, 1883, Razmišljanja južnoslovenske i ruske prošlosti o crkvenoslovenskom jeziku, 1895, Staroruska mineja, 1886, Bolonjski psaltir, 1907 i t. d.). Naročito su važni njegovi pregledi glagoljskih spomenika i paleografije (Glagoljsko pismo, na ruskom, 1911), rasprave o poreklu staroslovenskog jezika i radu Ćirila i Metodija i ogromna po materijalu i obimu, ali kompilativna i memoarska, Istorija slovenske filologije (1910).
Jagić za povelju Kulina bana navodi: Listina Kulina bana od g. 1189. prvo (je) i najstarije, što bi pisano ćirilicom i srbskim jezikom.[7]
Poklonio je januara 1922. godine dr Jagić svoju biblioteku (spakovanu u 40 velikih sanduka) Beogradskom univerzitetu. Država je platila prenos te dragocene biblioteke iz Beča, gde su se nalazile.[8] Umro je u Beču, a sahranjen je u Varaždinu (12. avgusta 1923). godine.
Važniji radovi[uredi | uredi izvor]
- Jagić, Vatroslav (1867). Historija književnosti naroda hrvatskoga i srbskoga. 1. Zagreb: Štamparija Dragutina Albrechta.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 270.
- ^ Koprek, Ivan, Thesaurus Archigymnasii, Zbornik radova u prigodi 400. godišnjice Klasične gimnazije u Zagrebu (1607. - 2007), Zagreb. 2007. ISBN 978-953-95772-0-7. str. 914.
- ^ "Srđ", Dubrovnik 1903.
- ^ Stojanović 2015, str. 91, 142.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1923.
- ^ "Male novine", Beograd 4. april 1903.
- ^ Institut za srpski jezik (2015). „Kulin ban je pisao ćirilicom”. Politika: 9.
- ^ "Vreme", Beograd 4. januar 1922.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stojanović, Mijat (2015). Sgode i nesgode moga života. Hrvatski institut za povijest, Slavonski Brod.
