Eva Haljecka Petković
Eva Haljecka Petković | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 1870. |
| Mesto rođenja | Kongresna Poljska, Ruska Imperija |
| Datum smrti | 1947. (76/77 god.) |
| Obrazovanje | Univerzitetsko ginekološko-akušerska klinica u Beču |
| Zanimanje | lekarka i ginekološkinja |
| Nagrade |  Orden Svetog Save petog reda Krst milosrđa Orden Svetog Save četvrtog reda |
Eva Haljecka Petković (1870 — 1947) bila je lekarka, prva ginekološkinja na Balkanu, prva upravnica Odeljenja za porodilje i ženske bolesti u Nišu, borac za prava žena lekara i prva žena koja je izvela carski rez u Srbiji.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođena je 1870. godine na selu u Kongresnoj Poljskoj, na samoj granici sa Ruskom Imperijom. Evina majka preminula je tokom njenog porođaja, a nju je odgajio i školovao otac, građevinski inženjer Marko Haljecki. Zbog prirode posla njenog oca, Eva je često sa njim putovala i često se selila.[1]
U Beogradu se udala za Kostu Petkovića, doktora prava, sa kojim je dobila ćerku Veru i ubrzo se razvela.
Preminula je u 1947. godine, a sahranjena na Novom groblju.
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Eva je osnovnu školu završila u Odesi, a srednju u Kijevu, gde joj je otac bio na službi. Nakon završetka srednje škole, upisuje medicinu 1886. godine, koju studira u Bernu, a potom i Cirihu, gde diplomira 1891. godine. Specijalizaciju je završila u Beču na Univerzitetskoj ginekološkoj-akušerskoj klinici u klasi čuvenog profesora Fridriha Šauta.
Nakon završetka školovanja pridružuje se ocu, koji je radio na izgradnji pristaništa i planu obale Dunava u okolini Beograda.[1]
Karijera[uredi | uredi izvor]
Eva svoj prvi posao nalazi u Beogradu, u januaru 1892. godine, odlukom Ministarstva unutrašnjih dela Srbije, na mesto pomićnice lekara u Opštoj državnoj bolnici u Beogradu. Godine 1905. dobija posao sekundarne lekarke na Ginekološko-babičkom odeljenju Opšte državne bolnice, takođe odlukom Ministarstva unutrašnjih dela Srbije.
Nakon posla u Beogradu, Eva odlazi u Niš, gde biva postavljena 1909. godine za sekundarnu lekarku Niške okružne bolnice[2]. U Nišu je obavljala dužnost upravnice Okružne bolnice tokom Balkanskih ratova 1912—1913, za vreme Prvog svetskog rata, od 1915. godine kao zarobljenica bugarske vojske, za vreme okupacije Niša i od decembra 1918. do septembra 1919. godine.
pored posla upravnika i lekara, dr. Eva Hanjecka je radila i u koleričnim barakama, u kojima su se nalazili venerični, očni i drugi bolesnici, koje tada niško-engleska bolnica nije htela da primi.
Nakon posla upravnice Okružne bolnice i kraja Prvog svetskog rata, iste godine Eva postaje pomoćna lekarka na Odeljenju za porodilje i ženske bolesti Niške okružne bolnice. Naredne, 1920. godine 3. januara, ukazom Ministarstva, postaje šefica Odeljenja Niške okružne bolnice[2] i na toj funkciji ostaje sve do 1924. godine kada odlazi u penziju.
Učestvovala je na Prvom kongresu lekara i prirodnjaka u Kraljevini Srbiji 1904. godine u Beogradu, kada je izabrana za člana organizacionog odbora. Prikazala je rad „Sectio Cesarea“ na Prvom jugoslovenskom sastanku za operativnu medicinu u Beogradu, 1911. godine. Dr Eva Haljecka je postavila temelje Ginekološko-akušerske klinike.[3]
Bila je prva žena na Balkanu koja je obavila carski rez,[2] 1910. godine, prva ginekološkinja na Balkanu i prva upravnica Odeljenja za porodilje i ženske bolesti u Nišu.[1]
Borac za ženska prava[uredi | uredi izvor]
Eva Haljecka bila je jedna od naistaknutijih boraca za izjednačavanje prava žena sa pravima muškaraca.Narodnoj skupštini Srbije uputila je prigovor 1908. godine, u kome je argumentovano tražila izjednačavanje prava žena lekara sa pravima lekara muškaraca[4]. Prigovor je glasio :
Da pređemo na nas ženske lekare. Država traži od nas potpuno jednake kvalifikacije kao i od naših muških kolega, a određuje nam veoma uzan delikrug rada. Mi ženski lekari možemo u Srbiji da budemo samo lekari pomoćnici po bolnicama, sa platom od 125. dinara, od početka do groba. Država je međutim koristila nas, ženske lekare, postavljala i postavlja nas još i sada na mesta lekarskih pomoćnika, eksplatiše naš rad iako se u toku dugih godina uvidelo da smo potpuno sposobne za samostalan rad''. — Eva Haljecka Petković
Ceo radni vek posvetila je stručnom radu i unapređenju medicine, naročito unapređenju ženskog zdravlja. Bila je jedna od najaktivnih članica Srpskog lekarskog društva u Beogradu i Nišu.
Za svoju požrtvovanost i rad na polju medicine, odlikovana je kraljevskim ordenom Svetog Save petog reda (1913), Krstom milosrđa, za negovanje bolesnih i ranjenih tokom i posle rata (1914) i kraljevskim ordenom Svetog Save četvrtog reda (1915). Preminula je 1947. godine[1].
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „Eva Haljecka Petković” (PDF). Nacionalni repozitorijum disertacija u Srbiji. str. 77.
- ^ a b v „Čuvene u svetu, u Nišu zaboravljene”. Blic novine. Pristupljeno 1. 4. 2015.
- ^ Eva Haljecka Petković rastko.rs
- ^ „Pioneer Serbian women physicians and their activist role in women's rights”. thefreelibrary.com.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- R. S. Živić, Velikani niške medicine, Niš 1997; V. Kujundžić, Dr Draga Ljočić i prve žene lekari, Srpski arhiv, 5 (1911), str. 593–594
- V. Milojević, Dr Eva M. Haljecka-Petković: prva žena lekar u Nišu i prva žena ginekolog-akušer na tlu današnje Jugoslavije, Acta medica Medianae, 29, 2 (1990), str. 107–124
- B. Berić, Dr Eva Haljecka (1870–1947), prva žena akušer-ginekologu jugoslovenskim zemljama, Jugoslavenska ginekologija i opstetricija, 23 (1983), str. 95–99
- A. Jovanović, Dr Eva Haljecka: prva upravnica Ginekološkog odeljenja Niške bolnice, Ženska istorija Niša, Niš 2013, str. 34−36
- M. Krstić, Female doctors awarded in Serbian liberation wars during 1876–1878 and 1912–1918.
