Zgrada železničke stanice i spomenik oslobođenja
| Zgrada železničke stanice i spomenik oslobođenja | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Sremska Mitrovica |
| Opština | Sremska Mitrovica |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | spomenik kulture |
| Vreme nastanka | Drugi svetski rat |
| Tip kulturnog dobra | Nepokretno kulturno dobro |
Zgrada železničke stanice i spomenik oslobođenja su građevine koje su sagrađene tokom Drugog svetskog rata.[1] S obzirom da predstavljaju značajnu istorijsku građevinu, proglašeni su nepokretnim kulturnim dobrom Republike Srbije. Nalaze se u Sremskoj Mitrovici, pod zaštitom su Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Posle oslobođenja Beograda 20. oktobra 1944. jedinice Dvanaestog vojvođanskog korpusa NOVJ-a su oslobodile veći deo istočnog Srema da bi se posle oslobođenja Rume 27. oktobra otpočele borbu za oslobođenje Sremske Mitrovice.[1] Na terenu zapadnog Srema se nalazilo tada oko 30.000 neprijateljskih vojnika koji su branili prilaze gradu.[1] Posle kratkih političkih i vojnih priprema, po oslobođenju Rume, Štab dvanaestog vojvođanskog korpusa je naredio 11. krajiškoj i 16. vojvođanskoj diviziji da odmah po primanju naređenja priđu likvidaciji neprijateljskih snaga u Sremskoj Mitrovici.[1] Napad na grad je otpočeo 27. oktobra ali su svi napori boraca 11. krajiške divizije bili zaustavljeni na prilazima Sremskoj Mitrovici.[1] Posle trodnevnih borbi borce 11. krajiške divizije su zamenili borci 16. vojvođanske divizije. Opšti napad vojvođanskih jedinica na grad je otpočeo 30. oktobra, vođene su uglavnom sporadične borbe i 1. novembra je oslobođena Sremska Mitrovica.[1] Istog dana je oslobođen i Laćarak pa se front stabilizovao na Generalovom kanalu zapadno od Laćarka. Tokom borbi za oslobođenje grada jedinice Dvanaestog vojvođanskog korpusa su imale 1200 ljudi izbačenih iz stroja, dok su neprijateljski gubici iznosili 1460 vojnika.[1] Tokom borbi za oslobođenje grada minirana je i razrušena stara železnička stanica. Odmah po oslobođenju grada započeta je obnova porušenih objekata i saobraćajnica, kao i železničke pruge Beograd–Zagreb kojom je dovoženo sve što je bilo potrebno jedinicama na frontu pa je uporedo sa pomicanjem fronta prema zapadu i pruga odmah osposobljena za saobraćaj.[1] Još dok su trajale završne borbe za oslobođenje doneta je odluka da se izgradi nova zgrada železničke stanice u Sremskoj Mitrovici, od maja do septembra 1945. godine su trajali radovi na izgradnji zgrade nove stanice u Sremskoj Mitrovici.[1] Zgrada je podignuta po projektu arhitekte Todića iz Novog Sada, podizanju nove zgrade su doprineli i stanovnici Sremske Mitrovice i okolnih bližih mesta.[1] Na fasadi zgrade železničke stanice je postavljena ploča na kojoj piše da je to prva građevina nove Jugoslavije.[1] U znak sećanja na oslobodioce Sremske Mitrovice je podignut na prvu godišnjicu spomenik oslobođenja Sremske Mitrovice koji je postavljen ispred zgrade železničke stanice i na njemu je ugrađena bela mermerna ploča sa zlatnim slovima.[1] U centralni registar su upisani 27. decembra 1999. pod brojem SK 1575, a u registar Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica 6. decembra 1999. pod brojem SK 138.[1]
