Napad na Konstancu
| Napad na Konstancu | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Istočnog fronta u Drugom svetskom ratu | |||||||
 Rumunski razarač Marasti | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Rumunija Nemačka |
 SSSR | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
 Filip Oktijabrski | |||||||
| Jačina | |||||||
|
2 razarača 1 minopolagač 1 protivvazdušna baterija 2 baterije obalske artiljerija |
1 krstarica 2 vođe razarača 2 razarača nepoznat broj bombardera | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| Oštećeni lučki objekti u Konstanci |
1 krstarica oštećena 1 vođa razarač potopljen 9 bombardera uništeno 268+ ubijeno 69 zarobljeno | ||||||
Napad na Konstancu je bio napad sovjetske Crnomorske flote na rumunsku luku Konstancu 26. juna 1941., ubrzo nakon početka operacije Barbarosa, invazije Osovine na Sovjetski Savez, i rezultirao je jedinim susretom velikih ratnih brodova u Crnom moru tokom Drugog svetskog rata. Napad je trebalo da bude koordinisan napor između brodova i aviona flote da se podeli pažnja branilaca, ali bombarderi nisu napali u određeno vreme.
Dvojici vođa razarača je naređeno da u ranim jutarnjim satima bombarduju luku, pokriveni krstaricom i razaračem. Naneli su izvesnu štetu, ali ih je angažovala obalska artiljerija Osovine i nekoliko rumunskih brodova. Dvojica vođa razarača su bili malo oštećeni i povukli su se pod vatrom, u rumunsko minsko polje; jedan od vođa razarača je potopljen, a krstarica je oštećena od mina dok su napuštali područje.
Nekoliko grupa bombardera je kasnije bombardovalo grad tog dana i sledeće noći, ali nije nanelo štetu svojim ciljevima. Devet bombardera oboreno je protivvazdušnom vatrom i lovcima Osovine. Poraz je doveo do toga da Sovjeti budu mnogo oprezniji u korišćenju svojih brodova u dometu odbrane Osovine.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Nakon što se Rumunija pridružila Trojnom paktu u novembru 1940. godine, Nemci su se složili da izgrade obalske artiljerijske baterije za jačanje zastarele rumunske obalske odbrane, uključujući Tirpik bateriju južno od Konstance, naoružanu sa tri topa SK L/45 iz perioda Prvog svetskog rata. Bateriju je upravljalo 700 pripadnika Krigsmarinea,[1] iako je nominalno bila pod rumunskom kontrolom kao i sve snage Osovine u Rumuniji.[2]
Upozoreni od strane Adolfa Hitlera o planiranom datumu za nemačku invaziju na Sovjetski Savez, pod kodnim nazivom Operacija Barbarosa, 22. juna 1941.[3] rumunski minopolagači Amiral Murgescu, i Aurora postavili su 1.000 mina između rta Midija i Tuzle da bi zaštitili Konstancu između 16. i 19. juna.[4]
Kraljevsko rumunsko vazduhoplovstvo je 22. juna izvršilo napad na sovjetske aerodrome u Besarabiji, uništivši 37 sovjetskih aviona na zemlji. U znak odmazde četiri laka bombardera Tupoljev SB iz 40. bombarderskog avijacionog puka Crnomorske flote i četiri bombardera Iljušin DB-3 iz 2. minsko-torpednog avijacionog puka bezuspešno su napali Konstancu tokom popodneva. Dva SB nisu uspela da se vrate;[5] Rumunski borbeni pilot Horia Agarici je zaslužan za obaranje tri SB bombardera tokom napada i slavljen je kao nacionalni heroj u propagandnoj pesmi.[6] Tri druga DB-3 su kasnije te noći bombardovala Konstancu bez efekta i gubitka.[5] Nakon neuspeha početnih vazdušnih napada, viceadmiral Filip Oktjabrski, komandant Crnomorske flote, odlučio je da izvede kombinovani vazdušni i pomorski napad na Konstancu i morski juriš na deltu Dunava.[7]
Bombardovanje[uredi | uredi izvor]
Dve vođe razarača Leningrad-class, Moskva i Kharkov, koje su pokrivale krstarica Voroshilov,[8][9][10] i razarači Soobrazitelny i Smyshleny,[11] bili su organizovani u operativnu grupu za napad. Potonji razarač se, međutim, nasukao na putu i morao je da se vrati u luku.[12] Sovjeti su takođe držali bojni brod Pariskaija Komuna 100 mi (160 km) na moru kako bi iskoristili početni uspeh, a napadu su se pridružili i sovjetski bombarderi.[7]
Operativna grupa Vorošilov se približila i granatirala Konstancu u ranim satima 26. juna 1941, zapalivši neke rezervoare za naftu i skladišta,[7] i oštetivši infrastrukturu luke.[8] Rumuni su očekivali sovjetski napad i njihova odbrana, koju su činili razarači Regina Maria, Mărăști, rumunska obalska baterija Elisabeta i nemačka obalska baterija Tirpitz, bila je spremna da se bori sa sovjetskim brodovima. Za deset minuta, počevši od 04:02, Moskva i Harkov ispalili su čak 350 granata sa svojih 130 mm (5,1 in) puške. U 4:09 poleteo je avion rumunske pomorske avijacije na osmatranje. Istovremeno, rumunska obalska baterija i dva ratna broda otvorili su vatru sa svojih 120 mm (4,7 in) topova sa udaljenosti od 14 mi (23 km). Tirpikova baterija je takođe počela da usmerava vatru na sovjetske brodove. Rumunski ratni brodovi su oštetili Moskvu, a njen glavni jarbol oborila je granata 120 mm, dok je Harkov dalje pogođen Tirpic, što je oštetilo njene parne cevi.[8] Sovjeti su počeli da se povlače u 4:12 dok su postavljali dimnu zavesu, ali su uplovili u rumunsko minsko polje. Moskva je naletela na minu u 4:21 i potonula u roku od nekoliko minuta,[13] sa 268 poginulih mornara i 69 preživelih koje su Rumuni zarobili.[10][14][15] Prema većini izvora, potopljena je od rumunskih mina,[9] iako se kao uzroci navode i granate iz Regine Marije i obalske baterije Tirpik[16] ili nenamerni napad prijateljske vatre torpedom sovjetske podmornice Šč-206.[17] Vorošilov je takođe oštećen od mine koja je eksplodirala kada ' je Soobraziteljni paravani aktivirali.[18]
Daleka avijacija i 63. sovjetska pomorska avijaciona brigada Crnomorske flote koordinirale su svoje napade na ciljeve u Bukureštu, Sulini, Konstanci i reci Dunav ujutru 26. juna. Sedamnaest DB-3 iz 21. puka bombardera dugog dometa poletelo je sa njihovog aerodroma u Sakiju na Krimu. Protivvazdušna vatra sa brodova u luci Konstanca bila je jaka i najmanje jedan bombarder namerno je bacio svoje bombe u more. Presreli su ih lovci Osovine nakon bombardovanja Konstance i jedan bombarder je oboren, iako su bombaši tvrdili da su oborili dva lovca. Puk je tog jutra izgubio sedam aviona iz svih razloga, a još jedan par se vratio kući sa jednim pokvarenim motorom. Posle toga, komandanti dalekometne avijacije odlučili su da njihovi bombarderi samo noću lete iznad Rumunije.[19]
Operacije 63. brigade pomorske avijacije bile su bliže integrisane u bombardovanje mornarice sa napadima na Konstancu u tri talasa. Prvi je trebalo da bude pre nego što brodovi otvore vatru, drugi talas je trebalo da bude tokom bombardovanja, a poslednji da odvuče pažnju silama Osovine dok se brodovi povlače. Par dvomotornih bombardera Iljušin Il-4 iz 2. minsko-torpednog vazduhoplovnog puka koji je činio prvi talas morao je da se vrati zbog mehaničkih problema pre nego što je stigao do cilja. Od dva SB brza bombardera drugog talasa, jedan se vratio zbog kvara, a drugi nije uspeo da se vrati. Treći talas je presrela eskadrila (staffel) lovaca Messerschmitt Bf 109 iz 3. grupe Fajter Ving 52 (Jagdgeschwader 52), mnogo nakon što je Moskva potonula, koja je tvrdila da je oborila 11 DB-3 i 7 SB.[21] Sedam SB je uspelo da napadne Konstancu.[22]
Rumuni su tvrdili da su tokom bitke oborili devet bombardera Tupoljev SB,[7][9] od kojih je za dva polagao pravo Amiral Murgesku i jedan Marašti.[8] Preostalih šest aviona je oborila rumunska AA baterija.[23] Neuspeh racije, zajedno sa drugim gubicima koje je pretrpela Crnomorska flota, doveli su do toga da Oktjabrski bude mnogo oprezniji u upotrebi površinskih ratnih brodova. [14]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Paterson, str. 128
- ^ Kirchubel, str. 41
- ^ Rohwer, str. 78
- ^ Hervieux, str. 70
- ^ a b Bernád, Karlenko & Roba, p. 22
- ^ „Horia Agarici, "Salvatorul Constanței", comemorat în orașul pe care l-a salvat. Eroul a decolat cu aparatul defect și a doborât trei avioane inamice” (na jeziku: rumunski). Adevărul. 23. 6. 2016. Pristupljeno 26. 11. 2017.
- ^ a b v g Trigg, str. 81–82
- ^ a b v g Hervieux, str. 70–71
- ^ a b v Forczyk, str. 39
- ^ a b Yakubov & Worth 2008, str. 112
- ^ Yakubov & Worth 2009, str. 92
- ^ Yakubov & Worth 2008, str. 113
- ^ „Ziua în care Marina Română le-a scos rușilor războiul din cap: "Echipaj, ocupați posturile de luptă"”. Marina Noastră (na jeziku: rumunski). 3. 12. 2021.
- ^ a b Forczyk, str. 33
- ^ Albu, Dănuț (23. 1. 2016). „Lupta aero-navala din 26 iunie 1941 de la Constanta. Cine a scufundat liderul "Moskva"?”. ligamilitarilor.ro (na jeziku: rumunski).
- ^ Predescu, Feri (26. 6. 2015). „26 iunie 1941- Primul atac al Flotei Sovietice, respins de Forţele Navale Române. Viceamiralul Petre Zamfir, participant la scufundarea distrugătorului "Moskva"” [June 26th 1941 – The First Attack of the Soviet Navy, repelled by the Romanian Navy. Rear Admiral Peter Zamfir, Participant in the Sinking of the Destroyer "Moskva"]. Evz.ro (na jeziku: rumunski). Pristupljeno 11. 7. 2016.
- ^ Rohwer, str. 83
- ^ Rohwer, str. 82–83, 101
- ^ Bernád, Karlenko & Roba, pp. 12, 32–33
- ^ Bernád, Karlenko & Roba, p. 33
- ^ The actual Soviet losses are unknown.[20]
- ^ Bernád, Karlenko & Roba, pp. 12, 33
- ^ Storea & Băjenaru, str. 110
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bernád, Dénes; Karlenko, Dmitriy; Roba, Jean-Louis (2007). From Barbarossa to Odessa: The Luftwaffe and Axis Allies Strike South-East, June-October 1941. Hinckley, UK: Midland. ISBN 978-1-85780-273-3.
- Forczyk, Robert (2014). Where the Iron Crosses Grow: The Crimea 1941–44. Oxford, UK: Osprey Publishing. ISBN 978-1-78200-625-1.
- Hervieux, Pierre (2001). „The Romanian Navy at War, 1941–1945”. Ur.: Preston, Antony. Warship 2001–2002. London: Conway Maritime Press. str. 70—88. ISBN 0-85177-901-8.
- Kirchubel, Robert (2003). Operation Barbarossa 1941 (1): Army Group South. Campaign 129. Oxford, UK: Osprey Publishing. ISBN 1-84176-697-6.
- Paterson, Lawrence (2016). Steel and Ice: The U-boat Battle in the Arctic and Black Sea 1941–45. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-258-4.
- Rohwer, Jürgen (2005). Chronology of the War at Sea 1939–1945: The Naval History of World War Two (Third Revised izd.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1-59114-119-2.
- Stroea, Adrian; Băjenaru, Gheorghe (2010). Artileria Română în date și imagini (na jeziku: rumunski). București: Editura Centrului Tehnic-Editorial al Armatei [CTEA]. ISBN 978-6-06524-080-3.
- Trigg, Jonathan (2013). Death on the Don: The Destruction of Germany's Allies on the Eastern Front. Stroud, UK: The History Press. ISBN 978-0-7509-5189-0.
- Yakubov, Vladimir; Worth, Richard (2008). „The Soviet Project 7/7U Destroyers”. Ur.: Jordan, John; Dent, Stephen. Warship 2008. London: Conway Maritime Press. str. 99—114. ISBN 978-1-84486-062-3.
- Yakubov, Vladimir; Worth, Richard (2009). „The Soviet Light Cruisers of the Kirov Class”. Ur.: Jordan, John. Warship 2009. London: Conway Maritime Press. str. 82—95. ISBN 978-1-84486-089-0.