Onogošt (župa)

Onogošt ili Onogošte (lat. Onogoste) je srednjovjekovna župa, koja je obuhvatala širi prostor oko Nikšićkog polja. Okružena planinama, do visine od oko 1.200 metara, predstavljala je zasebnu geografsku cjelinu. Bila je nastanjena već u antičko vrijeme. Tu se nalazio rimski kastrum Anderba (lat. Anderba), odnosno potonje ostrogotsko uporište Anagastum (lat. Anagastum), sa važnim raskršćem puteva, na današnjem lokalitetu Moštanica. Od pomenutog ostrogotskog naziva nastao je i slovenizovani oblik Onogošt, kao naziv za grad i okolnu župu.^[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Kao kontinentalana župa, u dukljanskoj državi po Barskom rodoslovu, nalazila se u istočnom djelu Podgorja^[a] (Submontana) kao i župe: Piva, Komernica i Morača. U kontinentalnim župama, Sloveni su zadržali staru ekonomiku, oslonjenu više na stočarstvo nego na poljoprivredu. Kroz Onogošt je još u antici prolazio trgovački put, iz jadranskog primorja (okoline današnjeg Dubrovnika) preko Trebinja (Tribunia). U župi se ovaj put spajao se sa putem koji je vodio iz Luške i Podluške župe, odnosno Skadra. Takođe koristio se i stari rimski put (Anagastum – Risinium) a iz Risna se spajao sa „dubrovačkim“ prije ulaska u župu. Nakon prolaska kroz Onogošt, put je izlazio na župu Komernica i vodio prema unutrašnjosti, u Rašku.

U državi Nemanjića i Vojinovića[uredi | uredi izvor]

Nakon Duklje (Zete) župa Onogošt je bila u granicama srednjovjekovne države Srbije. Status karavanskog odmorišta i razmah trgovine, pospiješio je i razvoj naselja Onogošt. U njemu je kralj Milutin, u junu 1318. godine, a kasnije i car Uroš, (1362) vodio pregovore sa Dubrovčanima. Stanovnici župe, često su odlazili u primorske gradove, posebno u Dubrovnik, gdje su nalazili poslove i učili zanate. Nakon rasparčavanja srpske države od strane oblasnih gospodara, župa Onogošt je u vlasti Nikole Altomanovića (Vojinovića).

U državi Kotromanića i Kosača[uredi | uredi izvor]

Godine 1373. poslije sukoba sa Koalicijom (Tvrtko I, knez Lazarom i ugarski kralj Ludvig I) župa je oteta od srpskog vlastelina, župana Nikole Altomanovića i prisajedinjena banovini (ubrzo kraljevini) Bosni. Ušla je u posjed porodice Kosača. Župa je bila pod velikim vojvodama: Vlatkom Vukovićem, Sandaljom Hranićem Kosačom i Stefanom Vukčićem Kosačom. Preko župe Onogošt, Stefan Vukčić Kosača je sa vojskom ivršio upad u Zetu (Srpsku despotovinu Đurđa Brankovića) sve do Bara, koji je i zauzeo, 20. septembra 1441.

Tursko osvajanje[uredi | uredi izvor]

Godine 1463. kod trga Pljevlja, na rijeci Breznici, herceg Stefan je izgubio bitku sa nadirućim Osmanlijama. Po padu Bosne, iste godine, Turci su postepeno zauzimali i ostale krajeve Velkog vojvodstva, među kojima i župu Onogošt. Poslednji je pao Novi, 1483. godine. Nekadašnji srednjovjekovni posjedi, po tituli hercega i prezimenu Stefanovih nasljednika (Hercegovići) kasnije će se nazivati Hercegovina, odnosno Stara Hercegovina.

Napomene[uredi | uredi izvor]

^ Prema zamislima pisca Barskog rodoslova o organizaciji države, koju je on izrazio u odlukama tzv. sabora u Duvanjskom polju, u glavi XXX četvrti dio Tetrrarhije: „koji se na slovenskom zove Podgorje, a na latinskom Submontana“ ova oblast je dobila takvo ime zato što je njen gegrafski položaj bio posmatran sa primorja.

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Mišić 2014.

Izvori i literatura[uredi | uredi izvor]

Izvori

Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
Mošin, Vladimir, ur. (1950). Ljetopis popa Dukljanina. Zagreb: Matica hrvatska.
Orbini, Mauro (1601). Il Regno de gli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni. Pesaro: Apresso Girolamo Concordia.
Orbin, Mavro (1968). Kraljevstvo Slovena. Beograd: Srpska književna zadruga.
Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98.
Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.

Literatura

Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
Kovačević, Jovan (1967). „Od dolaska Slovena do kraja XII vijeka”. Istorija Crne Gore (PDF). 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 279—444.
Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres.
Ćirković, Sima (1970). „Zeta u državi Nemanjića”. Istorija Crne Gore (PDF). knj. 2, sv. 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 3—93.
Ćirković, Sima; Mihaljčić, Rade, ur. (1999). Leksikon srpskog srednjeg veka. Beograd: Knowledge.
Šabanović, Hazim (1959). Bosanski pašaluk: Postanak i upravna podjela. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Povelja cara Stefana Uroša V za Dubrovčane, sastavljena 1362. godine u Onogoštu (kasniji Nikšić)

[2] Prema zamislima pisca Barskog rodoslova o organizaciji države, koju je on izrazio u odlukama tzv. sabora u Duvanjskom polju, u glavi XXX četvrti dio Tetrrarhije: „koji se na slovenskom zove Podgorje, a na latinskom Submontana“ ova oblast je dobila takvo ime zato što je njen gegrafski položaj bio posmatran sa primorja.

[FOOTNOTEМишић2014-1] Mišić 2014.

[1]

[a]