Prva istarska brigada

**Prva istarska brigada**
Prva istarska brigada
	Jugoslovenska partizanska zastava
Postojanje	24. septembar — oktobar 1943; ; 1. april 1944 — 1945. Mesto formiranja:; Istra
Formacija	3 bataljona ; desetina za vezu ; prateća četa
Jačina	683 borca
Deo	Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje	Oktobarska ofanziva ; Završne operacije JA
Odlikovanja	Orden narodnog oslobođenja
Komandanti
Komandant	Vitomir Širola
Politički komesar	Dragomir Benčić

Prva istarska narodnooslobodilačka brigada „Vladimir Gortan“ formirana je 10. aprila 1944. naredbom Operativnog štaba za Istru, a postrojena na Učki još 1. aprila 1944. godine. U sastavu brigade nalazila su se tri bataljona. U trenutku osnivanja, imala je 683 borca. U sastav brigade ušao je i italijanski bataljon „Pino Budicin“. Od 29. avgusta 1944. godine, ušla je u sastav novoformirane 43. istarske divizije NOVJ.

Prva brigada pod tim imenom bila je prvi put formirana 24. septembra 1943. godine, nakon kapitulacije Italije i privremenog oslobođenja Istre od strane NOVJ. Postojala je do oktobra 1943. godine, kada je prestala s delovanjem usled nemačke ofanzive.

Komandant brigade bio je Vitomir Širola, a politički komesar Dragomir Benčić, obojica narodni heroji.

Borbeni put brigade[uredi | uredi izvor]

Brigada je vršila akcije na području cele Istre. Tokom juna 1944. godine, izvršila je napade na neprijateljske garnizone u Lupoglavu, Pićnu i Gračišću, Šumberu i Sv. Nedjelji, a dejstvovanjem u Labinštini, proširila je oslobođenu teritoriju.

Na temelju odluke o izvlačenju partizanskih jedinica iz Istre, noću 23/24. avgusta 1944, brigada je prešla prugu Rijeka–Trst i, formiranjem 43. istarske divizije, ušla u njen sastav.

Dejstvovala je na području Gorskog kotara, Istre, Slovenačkog primorja i Korduna. U završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije, vodila je borbe u pozadini na komunikaciji Senj–Ogulin–Generalski Stol, te u području Bosiljevo–Gomirje.

Početkom aprila 1945. godine, izbila je na komunikaciju Delnice–Lokve, a prema Istri je krenula 25. aprila iz Čabarske Police preko Ilirske Bistrice i Podgrada. U noći 29/30. aprila, uništila je nemački garnizon u Mrakovščini, a 6. maja predao joj se garnizon u Pazinu. Njene jedinice su 8. maja 1945. svečano ušle u Pulu.