Filah

Filah nem. Villach
Filah
Zastava
Administrativni podaci
Država	Austrija
Savezna država	Koruška
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2011.	59.324
— gustina	439,8 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	46° 36′ 53″ S; 13° 50′ 46″ I
Vremenska zona	UTC+1, leti UTC+2
Aps. visina	501 m
Površina	134,89 km2
Filah Filah na karti Austrije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Helmut Mancenrajter
Veb-sajt
www.villach.at

Filah ili Beljak (nem. Villach, sloven. Beljak) je grad u Austriji, smešten u južnom delu države. Filah je drugo po veličini i značaju gradsko naselje u pokrajini Koruškoj, gde čini samostalan gradski okrug.

Poreklo naziva

Naziv Filah nastao je od slovenačkog naziva za grad Beljak (beljak od beo, beli, beljen).

Prirodne odlike

Filah se nalazi u južnom delu Austrije, veoma blizu granice sa Slovenijom (11 km) i Italijom (15 km). Prestonica države, Beč, udaljena je oko 420 km severoistočno od grada, a pokrajinska, Klagenfurt, oko 35 km istočno.

Reljef: Filah se smestio u prostranoj kotlini središnje Koruške, podno Alpa. Na mestu grada sustiče se više puteva sa severa ka Jadranu na jugu.

Klima: Klima u gradu je umereno kontinetalna sa znatnim uticajem planinske klime zbog okruženja Alpa i znatne nadmorske visine.

Vode: Filah leži na reci Dravi i njenoj pritoci Gajl, dok se u neposrednoj blizini grada nalazi mnoštvo jezera.

Istorija

Gradsko jezgro

Dravska obala grada

Već u neolitu nastaju prva naselja na mestu današnjeg Filaha. U rimsko doba postoji važno saobraćajno čvorište u okviru rimske provincije Norik. Sa propadanjem rimskog carstva ne gubi se značaj saobraćajnog čvorišta, pa se u ranom srednjem veku ovo područje naziva Römerweg.

Oko 878. godine na ovom mestu postoji most i naselje oko njega. 1060. godine naselje dobija pravo trgovišta, a 1240. godine prvi put se spomilje današnje ime grada. U 16. veku grad grad dobija prvog gradonačelnika. Grad je tokom ovog razdoblja bio prosperitetan, ali su zemljotresi iz 1348. i 1690. godine kočili nesmetan razvoj.

Napoleon zauzima 1805. godine. Filah i 1809-13. grad je u okviru francuskih Ilirskih provincija.

Sa gradnjom južne železnice (Südbahn) 1858. godine. Filah polako se razvijao u industrijski grad. U Drugom svetskom ratu skoro 85 posto grada bilo je uništeno, ali je kasnije obnovljen. Posle rata Filah je prešao granicu od 50.000 stanovnika.

Stanovništvo

Demografija

1981.	1991.	2001.	2011.
52.692	54.640	57.497	59.324

Po proceni iz 2016. u gradu je živelo 61.662 stanovnika. Pre jednog veka grad je imao oko 20.000 stanovnika. U prvoj polovini 20. veka grad je brzo rastao tako da je do 1970-ih godina dosegao današnju cifru. Poslednjih decenija grad demografski stagnira, ali su se tokom ovog vremena razvila predgrađa.

Gradske znamenitosti

Filah je danas najpoznatiji po brojnim festivalima. Grad ima i razvijene obrazovne ustanove.

Znamenite ličnosti

• Aleks Antonišč, (Alex Antonitsch) teniser
• Petar Brabek-Letmate, (Peter Brabeck-Letmathe) predsednik Nestle grupe
• Kurt Dimberger, (Kurt Diemberger) pisac i planinar
• Anton Gon, (Anton Ghon) patolog
• Bruno Đironkoli, (Bruno Gironcoli) umetnik
• Eva Glavišnig-Pišček, (Eva Glawischnig-Piesczek) političar Zelenih
• Mihael Grabner, (Michael Grabner) hokejaš
• Hajdimari Hatejer, (Heidemarie Hatheyer) glumica
• Herbert Hohenberger, (Herbert Hohenberger) hokejaš
• Florijan Hafski, (Florian Hufsky) političar i moderan umetnik
• Martin Koh, (Martin Koch) ski skakač
• Roland Kolman, (Roland Kollmann) fudbaler
• Joakim Košutnik, (Joahim Košutnik )matematičar
• Petar Lošer, (Peter Löscher) predsednik Simens grupe
• Ernest Melkior, (Ernst Melchior) fudbaler
• Valentin Oman, (Valentin Oman) umetnik
• Hubert Petčnig, (Hubert Petschnigg) arhitekta
• Jozef Terliker, (Joseph Terlicher) projektant železničkih trasa
• Pavle Vaclavik, (Paul Watzlawick )filozof i psiholog

Galerija

• 
  Glavna ulica
• 
  Rimokatolička katedrala
• 
  Evangelistička crkva
• 
  Glavni trg u Filahu

Partnerski gradovi

• Bamberg
• Siren
• Udine
• Kapošvar

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt