Jan Kmeć
Jan Kmeć | |
|---|---|
 Jan Kmeć | |
| Datum rođenja | 18. oktobar 1927. |
| Mesto rođenja | Aradac, Kraljevina SHS |
| Datum smrti | 16. oktobar 2003. (75 god.) |
| Mesto smrti | Novi Sad, Srbija i Crna Gora |
Jan Kmeć (svk. Ján Kmeť; Aradac, 18. oktobar 1927[1] — Novi Sad, 16. oktobar 2003) bio je filolog, akademik, književni kritičar, istoričar kulture i redaktor.[2] Kmeć je prvi akademik iz redova vojvođanskih Slovaka.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Njegovi roditelji, otac Martin Kmeć i majka Emilija Demčak, bili su učitelji. Braća Martin i Vladimir takođe su izabrali učiteljsku profesiju, a sestra Emilija bila je inženjer agronomije.[3]
Osnovnu školu pohađao je u Silbašu (1933-1935) i Bačkom Petrovcu (1935-1937). Niže razrede gimnazije završio je u Petrovcu (1937-1941), a više razrede u Novom Sadu (1941-1942). Potom se vratio u Petrovac, gde je prekinuo školovanje 1944. godine. Pridružuje se XIV vojvođanskoj udarnoj brigadi, u kojoj je zauzeo vodeću poziciju. Po završteku Drugog svetskog rata uspešno je okončao srednjoškolsko obrazovanje.
Upisao je studije slovakistike na Filozofskom fakultetu Univerziteta Komenskog u Bratislavi[1], ali se nakon rezolucije Informbira vratio u Jugoslaviju. Radio je u gimnaziji u Petrovcu i Učiteljskoj školi. Diplomirao je u Beogradu 1952. godine kao vanredni student.[3]
Ostavio je dubok trag u školstvu Petrovca (ali i u sistemu slovačkih škola uopšte) u godinama 1949-1960. Kada je došlo do reforme školstva i osnivanja četvorogodišnjih gimnazija i spajanja nižih razreda gimnazije sa četvorogodišnjim narodnim školama, Kmeć je postao prvi direktor novoosnovane Osnovne škole „Jan Čajak” u Petrovcu.
Od 1960. godine Jan Kmeć prelazi u Novi Sad. Godinu dana radio je kao profesor na Višoj pedagoškoj školi u Novom Sadu (odsek slovački jezik i književnost), a od 1961. do penzionisanja predavao je na Odseku za slovakistiku Filozofskog fakulteta u Novom Sadu.
Doprineo je odvajanju Katedre za slovački jezik i književnost od Katedre za istočne i zapadne slovenske jezike i književnosti (preimenovana 1975. u Institut za slovakistiku, a 1993. u Odsek za slovakistiku).[4] Redovni profesor postao je 1977. godine. Kao šef katedre za slovakistiku vodio je računa o kadrovskom rastu i specijalizaciji zaposlenih.
Autor je gramatika, čitanki i udžbenika za osnovne škole i gimnazije na slovačkom jeziku. Bio je aktivan član Društva vojvođanskih slovakista. Bavio se i redigovanjem knjiga.[3]
Akademik[uredi | uredi izvor]
Dopisni član Vojvođanske akademije nauka i umetnosti (VANU) bio je od 1981, a redovni od 1987. godine. Redovni član Odeljenje jezika i književnosti Srpske akademije nauka i umetnosti postao je 1991. godine.
Takođe je bio član (1984–1986) i sekretar Predsedništva VANU (1986–1990).[5]
Nagrade i priznanja[uredi | uredi izvor]
- Književna nagrada časopisa Nový život (1977)
- Spomen medalja i diploma Matice slovačke (1995)
- Vukova nagrada (1995)[5]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 341.
- ^ „Jan Kmeć”. slovackizavod.org.rs (na jeziku: slovački). Pristupljeno 30. 1. 2022.
- ^ a b v „Ján Kmeť”. www.slovackizavod.org.rs.
- ^ „Slovakistika”. www.ff.uns.ac.rs. Arhivirano iz originala 01. 07. 2019. g.
- ^ a b „JAN KMEĆ”. www.sanu.ac.rs.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
