Pređi na sadržaj

Jaja Kan

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Jaja Kan
Lični podaci
Datum rođenja(1917-02-04)4. februar 1917.
Mesto rođenjaČakval, Britanska Indija
Datum smrti10. avgust 1980.(1980-08-10) (63 god.)
Mesto smrtiRavalpindi, Pakistan
Profesijageneral
25. mart 1969 — 20. decembar 1971.
PrethodnikAjub Kan
NaslednikZulfikar Ali Buto

Aga Muhamed Jaja Kan (urd. آغا محمد یحیٰی خان, 4. februar 1917 − 10. avgust 1980) bio je pakistanski vojni oficir, koji je služio kao treći predsednik Pakistana od 1969. do 1971. godine. Takođe je služio kao vrhovni zapovednik pakistanske vojske od 1966. do 1971. godine. Zajedno s Tika Kanom, smatra se za glavnog arhitektu genocida u Bangladešu 1971. godine.[1][2]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rođen je 1917. godine u porodici kizilbašijskog porekla.[3][4] Njegova porodica vuče poreklo od elitne klase ratnika u službi iranskog osvajača Nadir Šaha. Školovao se na Univerzitetu Pandžab u Lahoru. Od 1939. je služio u Britanskoj indijskoj vojsci. Borio se u Drugom svetskom ratu na mediteranskom poprištu rata i promaknut je u majora (obnašajući dužnost potpukovnika). Nakon stvaranja Pakistana 1947, napredovao je u pakistanskoj vojsci. Tokom Drugog indijsko-pakistanskog rata 1965, Kan je pomogao u izvršenju tajne infiltracije u Kašmir pod indijskom upravom. Nakon kontroverznog imenovanja da preuzme vojno zapovedništvo 1966, Kan je nasledio funkciju predsednika od Ajub Kana, koji je podneo ostavku u martu 1969. godine.

Predsednički mandat Jaja Kana obeležio je ratno stanje suspendovanjem ustava 1969. godine. Nakon prvih parlamentarnih izbora 1970, blokirao je prelaz vlasti na pobedničkog Šeika Mudžibura Rahmana iz Istočnog Pakistana. U martu 1971, Kan je naredio Operaciju Reflektor u pokušaju suzbijanja bengalskog nacionalizma. To je dovelo do oslobodilačkog rata Bangladeša istog meseca. Jaja Kan je bio centralna i odgovorna ličnost u počinjenju genocida u Bangladešu, tokom kojeg je ubijeno od 300.000 do 3.000.000 Bengalaca, a između 200.000 do 400.000 žena je silovano.[5][6] U decembru 1971, Pakistan je izveo preventivne napade protiv indijske vojske koja je u ratu bila saveznik Bangladeša, što je kulminisalo početkom Trećeg indijsko-pakistanskog rata. Ratovi su rezultovali predajom pakistanskih oružanih snaga u Istočnom Pakistanu, a Istočni Pakistan se odvojio kao nezavisna Republika Bangladeš. Nakon predaje, Kan je dao ostavku na vojno zapovedništvo i prenio predsedništvo na Zulfikara Ali Buta. Kan je ostao u kućnom pritvoru do 1979. kada ga je pustio Fazle Hak. Kan je preminuo sledeće godine u Ravalpindiju, a sahranjen je u Pešavaru.

Kanov kratki režim smatran je vodećim uzrokom raspada Pakistana. Negativno ga gledaju i u Bangladešu, jer ga se smatra glavnim arhitektom genocida, ali i u Pakistanu zbog gubitka teritorije Bangladeša.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Totten, Samuel; Parsons, William S.; Charny, Israel W. (2004). Century of Genocide: Critical Essays and Eyewitness Accounts (na jeziku: engleski). Psychology Press. str. 295—303. ISBN 978-0-415-94430-4. „The Pakistani government (the Yahya regime) was primarily responsible for the genocide. Not only did it prevent the Awami League and Rahman from forming the federal government, but it opted for a military solution to a constitutional crisis. In doing so, it decided to unleash a brutal military operation in order to terrorize the Bengalis. Yahya's decision to put General Tikka Khan (who had earned the name of "Butcher of Baluchistan" for his earlier brutal suppression of Baluchi nationals in the 1960s) in charge of the military operation in Bangladesh was an overt signal of the regime's intention to launch a genocide.” 
  2. ^ Mishra, Pankaj (2013-09-16). „Unholy Alliances”. The New Yorker (na jeziku: engleski). ISSN 0028-792X. Pristupljeno 2023-09-03. „The military junta—led by General Yahya Khan, who had assumed power in 1969—was reluctant to accept the election results, and Khan postponed convening Pakistan's National Assembly... On March 25, 1971, the Pakistani Army launched a full-scale campaign, known as Operation Searchlight. After arresting Mujib and abducting him to West Pakistan and banning his party, it set about massacring his supporters, with American weapons. Firing squads spread out across East Pakistan, sometimes assisted by local collaborators from Islamist groups that had been humiliated in the elections. In the countryside, where the armed resistance was strongest, the Pakistani military burned and strafed villages, killing thousands and turning many more into refugees. Hindus, who composed more than ten per cent of the population, were targeted, their un-Muslimness ascertained by a quick inspection underneath their lungis. Tens of thousands of women were raped in a campaign of terror.” 
  3. ^ Mikaberidze, Alexander, ur. (2011). Conflict and Conquest in the Islamic World a Historical Encyclopedia. Santa Barbara: ABC-CLIOm 2011. ISBN 978-1598843378. 
  4. ^ Democracy, security, and development in India. By Raju G. C. Thomas.
  5. ^ „The Past has yet to Leave the Present: Genocide in Bangladesh”. Harvard International Review (na jeziku: engleski). 2023-02-01. Pristupljeno 2023-09-03. 
  6. ^ „House Resolution1430 - Recognizing the Bangladesh Genocide of 1971”. United States Congress. 

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јаја_Кан&oldid=28528478”