Jožef Ač

Jožef Ač
Lični podaci
Datum rođenja	(1914-10-14)14. oktobar 1914.
Mesto rođenja	Bačka Topola, Austrougarska
Datum smrti	3. april 1990.(1990-04-03) (75 god.)
Mesto smrti	Novi Sad, SFR Jugoslavija
Umetnički rad
Polje	Slikarstvo

Jožef Ač (mađ. József Ács; Bačka Topola, 14. oktobar 1914 — Novi Sad, 3. april 1990) bio je srpski slikar i likovni kritičar.

Život i stvaralaštvo

Osnovnu školu je pohađao u Bačkoj Topoli, zatim gimnaziju u Subotici. Kraljevsku umetničku školu završio je 1938. u Beogradu. Studije je nastavio u istom gradu na Akademiji likovnih umetnosti u klasi profesora Mila Milunovića. Jedan je od pokretača i aktivnih učesnika likovnih kolonija u Vojvodini. Sa direktorom Gradskog muzeja u Senti Gezom Tripolskim osnovao je 1952. prvu jugoslovensku umetničku koloniju u Senti koja kontinuirano radi i danas. Između 1956. i 1980. Ač je vodio redovnu likovnu kritiku u listu Magyar Szó u Novom Sadu. Samostalno je izlagao od 1954. Tokom višedecenijske aktivnosti načinio je kvantitativno bogat i jezički heterogen slikarski i crtački opus. Početak je u znaku školskog poimanja realizma. Predeli, enterijeri i portreti iz prve polovine pedesetih u znaku su poznog kolorističkog ekspresionizma pod uticajem Konjovića. Središnji i najkvalitetniji period njegovog slikarstva krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina HH v. u duhu je lirske apstrakcije, enformela i slikarstva materije, čiji je vodeći predstavnik u Vojvodini, sa značajnim mestom u srpskom umetničkom prostoru.

Bio je učesnik istorijske izložbe Apstraktno slikarstvo u Jugoslaviji u Somboru krajem 1962, kada je, nedugo posle zatvaranja, usledio poznati politički napad na apstraktnu umetnost početkom 1963. Slikama Plavo nebo (1959) i Kretanje u belom prostoru (1962) zastupljen na izložbi Jugoslovensko slikarstvo šeste decenije u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu 1980. Sa delima iz perioda enformela učestvovao je na izložbi Centralnoevropski aspekti vojvođanskih avangardi 1920--2000, u Muzeju savremene likovne umetnosti u Novom Sadu 2002.

Njegovo slikarstvo monohromne, mrke, pepeljastosive materije gustih i gotovo reljefnih slojeva blisko je tipu enformela „visokih pasti", umesto četkom izvedeno je pomagalima poput velikih češljeva pomoću kojih u mekani nanos sveže materije ostavlja duboke zakrivljene ili kružne ureze. Motivsko polazište je u tematici pejzaža transponovanog do univerzalnih simboličkih projekcija i značenja (Kozmičko talasanje, 1960; Egzaktno kretanje, 1961; Kozmičko kretanje, 1962; Mehanika u belom prostoru, 1962. i dr.).

Već iz samih naziva većine Ačovih slika u duhu enformela zapaža se da on svesno zadržava izvesne tematske osobine slike: pojam „prostor“ konstanta je u svim ovim nazivima, no posredi nije neko konkretno topografsko nego pre svega metaforičko i simboličko poimanje predela.

Posle enformela upušta se u različite jezičke i tehničke eksperimente u kojima je teško slediti jedinstveni konceptualni smer. U pluralističkoj umetničkoj klimi 80-ih godina HH veka prisutan je na sceni učešćem na izložbama Ka postmodernoj umetnosti (Banjaluka 1983), Slikarstvo zrele strasti (Pančevo 1986), Retrospektivna izložba (Novi Sad 1986) i Jugoslovenska dokumenta (Sarajevo 1989).

Dan likovne umetnosti Mađara u Vojvodini obeležava se na dan rođenja Jožefa Ača.

Vidi još

• Spisak srpskih slikara

Literatura

• M. Arsić, Jožef Ač, N. Sad 1986;
• J. Denegri, Fragmenti — šezdesete-devedesete: umetnici iz Vojvodine, N. Sad 1994.