Joca Savić
| Joca Savić | |
|---|---|
 Joca Savić | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. maj 1847. |
| Mesto rođenja | Novi Bečej, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 7. maj 1915. (67 god.) |
| Mesto smrti | Minhen, Nemačko carstvo |
| Potpis |  |
Joca Savić (nem. Jocza Savits; Novi Bečej, 10. maj 1847 — Minhen, 7. maj 1915) bio je nemački glumac, reditelj, pozorišni pedagog i publicista srpskog porekla.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Porodica[uredi | uredi izvor]
Otac Vasilije bio je žitarski trgovac[1] a majka Marija, Austrijanka, domaćica.[2]
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
U Novom Bečeju završio je tri razreda osnovne škole. S nepunih deset godina s roditeljima prelazi u Beč, gde nastavlja školovanje. Nakon završene gimnazije Savić se odlučio za glumu, protivno želji oca koji je želeo da mu sin nastavi studije i postane arhitekta.[2]
Glumački počeci[uredi | uredi izvor]
Kao gimnazijalac Joca je na školskoj priredbi glumio Karla Mora, u Šilerovim Razbojnicima. Toj priredbi prisustvovao je i upravnik carskog pozorišta u Beču Hajnrih Laube, koji je zapazio igru Joce Savića. Preporučio mu je da se posveti glumi, obećavši da će mu pomoći da stigne i do Burgteatra. Drugi izvori tvrde da nije u pitanju bio Laube, već Adolf Zonental, poznati austrijski glumac tog vremena. Zonental je svakako Saviću kasnije davao privatne časove glume, zahvaljujući intervenciji Srbina Petra Čokića, bogatog bečkog bankara koji je bio inače prijatelj Zonentala.[2]
Prvi pozorišni angažmani[uredi | uredi izvor]
Nakon kraćih angažmana u Bazelu, Sent Galenu (1865) i Augzburgu (1866) Savić je 1867. prešao u Dvorsko pozorište u Vajmaru.[3] Vrlo brzo je postao omiljen kod publike, a stekao je i veliku naklonost dvora Saksen-Vajmar-Ajzenaha. Joca je, međutim, želeo da pređe u Beč, gde je imao puno prijatelja i rodbine.[2]
Burgteatar[uredi | uredi izvor]
Ubrzo mu se želja ispunila, i dobio je poziv od Burgteatra u Beču. U ovom pozorištu uglavnom je tumačio uloge ljubavnika i heroja. Dobro je prihvaćen i od pozorišne publike i kritike. Usled sve veće popularnosti Joca je postao konkurencija poznatijim imenima bečkog teatra. Zbog toga je postao nepoželjan i reditelji su prestali da mu daju uloge.[2]
Ponovo u Vajmaru[uredi | uredi izvor]
Iz ovog razloga vraća se u Vajmar, odakle je dobio poziv za glumca za uloge prvog ljubavnika, i to s većom platom nego što je ranije imao. U Vajmaru je Savić proveo oko petnaest godina, sve do 1884. godine. Tu se i oženio, glumicom Lujzom Šari, Nemicom. Prvih četiri-pet godina bio je ljubimac Velikog Vojvode Karla Aleksandera i publike kao odličan glumac, a posle toga i kao reditelj (od 1875).[2][3]
Manhajm i Minhen[uredi | uredi izvor]
Godine 1884. prelazi u Dvorsko i nacionalno pozorište u Manhajmu, gde je bio glavni reditelj i umetnički direktor. Ovaj potez označio je i njegovo konačno povlačenje sa scene kao glumca. U Manhajmu se zadržava samo godinu dana, i potom odlazi u Minhen za reditelja Kraljevskog dvorskog i nacionalnog pozorišta.
Minhensko pozorište je tada, posle bečkog, važilo za najbolje nemačko pozorište. U njemu ostaje skoro trideset godina. Od 1896. godine obavljao je funkciju glavnog reditelja i zastupnika dramaturga. U Minhenu je 1899. godine osnovao Šekspirovu pozornicu. Za dvadeset jednu godinu rediteljskog rada režirao je 311 predstava, odnosno 335 različitih komada i smatran je jednim od najboljih evropskih reditelja.[2]
Pozorišni publicista i pedagog[uredi | uredi izvor]
Savićev rad kao teatrologa, pisca i teoretičara je vrlo značajan. Sastoji se iz dve obimne knjige, niza studija, prevoda, članaka i predavanja. Prevodio je s francuskog i engleskog na nemački. Čak je korigovao Šilerove prevode Šekspira.
Kao pozorišni pedagog zalagao se za stvaranje celovitog sistema za školovanje glumaca. Doprineo je i usvajanju zakona o glumačkim penzijama.
Radio je i sa srpskim glumcima, poput Dobrice Milutinovića i Vitomira Bogića, koji su dolazili kod Joce na usavršavanje glumačke veštine.
Neostvarena želja Joce Savića, dok je bio glumac, bila je da nastupi na beogradskoj sceni, a kasnije kao reditelj, da režira komad u Beogradu.[2]
Počasti[uredi | uredi izvor]
Bio je počasni član Akademije Frentano u Larinu. Septembra 1903. godine srpska vlada odlikovala ga je Ordenom Svetog Save III reda. Aprila 1904. godine je, na predlog uprave Narodnog pozorišta, postavljen za počasnog reditelja Narodnog pozorišta u Beogradu.[2]
Odlikovanja[uredi | uredi izvor]
- Bavarska Ludvigova medalja za doprinos nauci i umetnosti (1890)
- Pruski Kraljevski orden krune IV stepena (1896)
- Bavarski Orden Svetog Mihajla za zasluge IV stepena[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Joca Savić”. Orao: veliki ilustrovani kalendar: 130. 1898.
- ^ a b v g d đ e ž z Mečkić, Lazar. „Joca Savić, glumac, reditelj, pozorišni pedagog i publicista”. www.novibechej.com. Arhivirano iz originala 17. 11. 2019. g.
- ^ a b „Savits, Jocza”. www.biographien.ac.at.
- ^ „Savits, Jocza”. www.deutsche-biographie.de.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
