Pređi na sadržaj

Ain Gazal

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Jedna od Ain Gazal statua

Ain Gazal ('Ain-Gazal, ʿayn ġazāl عين غزال ) je neolitskio arheološko nalazište u Jordanu.

Lokalitet[uredi | uredi izvor]

Naselje kod Ain Gazala ("izvor gazela") je nastalo u srednjem prekeramičkom neolitu B i deli se u dve faze. Prva faza počinje 10.300. godine pre sadašnjosti i traje do 9.950. pre sadašnjosti, a druga se završava 9.550. pre sadašnjosti.

U ovom pediodu na Levantu se dešavala velika promena u načinu života. Pokretni lovci-sakupljači su postajali sedetarni poljoprivrednici.

Ain Gazal je na svom vrhuncu 7.000 godina pre nove ere prekrivao od 10 do 15 hektara gde je živelo 3.000 ljudi (4 puta više nego na Jerihonu). Ali, populacija je naglo opala za samo par generacija nakon 6.500. p. n. e.

Lokacija i karakteristike[uredi | uredi izvor]

Neselje se nalazilo u relativno bogatoj okolini, odmah pored reke. Nalazi se na nadmorskoj visini od oko 720 metara.

Ain Gazal je počeo kao tipično prekeramičko neolitsko selo skromne veličine. Kuće u naselju su se pravile od čerpića (pravougaonih cigla od blata koje nisu pečene). Zidovi su bili obloženi blatom spolja i krečnjako iznutra.

Dokazi prikupljeni tokom iskopavanja svedoče o tome da je okolni teren bio pokriven šumom i nudio stanovnicima različite ekonomske resurse. Imalo je i dosta obradive zemlje u naselju. Ali uprkos povoljnim uslovima, područje Ain Gazala je vrlo osetljivo na klimatske promene.

Ekonomija[uredi | uredi izvor]

Kao u svim ranim poljoprivrednim zajednicama, stanovnici Ain Gazala su gajili žitarice (ječam i staru vrstu pšenice), mahunarke (grašak, pasulj i sočivo) u poljima iznad sela. Takođe su uzgajali koze.[1] Osim ovoga su lovili divlje životinje – jelena, gazelu, konja, svinju i male sisare poput zeca i lisice.

Ishrana stanovnika Ain Gazala u prekeramičkom neolitu B je bila raznovrsna. Pripitomljene biljke poput pšenice, ječma i mahunarki su se dosta jele, ali uz njih se jelo i dosta divljih biljaka. Da li je bilo pripitomljenih životinja u naselju i dalje nije sigurno. Koze su se koristile u izobilju za proizvodnju sekundarnih proizvoda, ali one nisu bile morfološki pripitomljene. U naselju se jeo i veliki broj divljih životinja, koje su bili glavni izvor proteina za stanovnike.[2]

Ain Gazal se nalazi u okolini povoljnoj za poljoprivredu i proširio se kao rezultat toga. Arheolozi veruju da je zemlja širom Bliskog istoka  postala iscrpljena nakon 700 godina poljoprivrede i kao rezutat toga nije više bila plodna. Ljudi iz tih malih sela su ih napuštali i selili se sa svojom stokom na mesta sa boljom zemljom, poput Ain Gazala koji je mogao da primi veliki broj ljudi. Za razliku od drugih mesta, ljudi su dolazili u Ain Gazal bez mnogo stvari i moguće je da su bili gladni što je dovelo do razlike u klasama ljudi. Dolazak novih ljudi je  vršio pritisak na društvenu strukturu naselja. Kao rezultat dolaska velikog broja ljudi, bolesti su se brže širile i resursi su se brzo crpili.

Postoje i dokazi o rudarskim aktivnostima kao delu procesa proizvodnje na Ain Gazalu.

Kultura[uredi | uredi izvor]

Statue[uredi | uredi izvor]

U ranijim fazama Ain Gazala postoje male keramičke figurine koje su verovatno bili korišćene kao lične ili porodične ritualne figure. Ima figura životinja i ljudi. Životinjske figure su prikazi rogatih životinja poput tura. Neke od figura životinja su probijane nožem kod vitalnih delova i zakopavane u kućama. Druge figure su spaljene i uklonjen sa ostatkom vatrom. Stanovnici su podizali ritualne objekate u kojima su koristili veće statue i figure. Pored monumentalnih statu i figura, pronađene su i male glinene i kamene pločice sa geometrijskim urezima.[3][4]

Od 195 figura (40 ljudskih i 155 životinjskih) pronađenih na lokalitetu; 81% je iz perioda srednjeg prekeramičkog neolita B dok je samo 19% iz perioda kasnog prekeramičkog neolita B i prekeramičkog neolita C. Većina figura prikazuje stoku.

Ali, Ain Gazal je poznat po setu antropomorfnih statua koje su pronalažene zakopane u jamama blizu posebnih zgrada koje su možda služile kao ritualna mesta. Ove statue su 1:2 prikazi ljudi, napravljene od vezanih grana obloženih belim gipsom. Statue su bile obojene. Odeća, kosa, a ponekad su čak i ornamentalne tetovaže crtane.[5] Od 32 pronađene antropomorfne statue, bilo je 15 kompletnih statua, 15 bista, i 2 fragmentovanih glava. Tri statue su bile dvoglave.[5]

Obredi sahranjivanja[uredi | uredi izvor]

Tokom posednjih godina su pronađeni dokazi obreda sahranjivanja u prekeramičkom neolitu B. Lobanja je bila uklanjana nakon raspadanja tela, ali je ponekad ostavljan donji deo vilice u grobu. Ovaj ritual se vezuje za neku formu "kulta predaka".[6]

Ljudi su sahranjivani ispod podova kuća, kao i na drugim lokalitetima iz ovog perioda. Nakon što se pokojnik raspao (nekih 10 do 15 godina nakon smrti) grob je bio otkopavan i lobanja se vadila. Neke od ovih lobanja su bile ukrašavane. Ovo je najverovatnije predstavljalo iskazivanje poštovanja prema mrtvima. Ali nisu svi sahranjivanji isto. Za razliku od drugih lokaliteta iz ovog perioda, na Ain Gazalu su neka tela bacana u otpadne jame i nije im se uzimala lobanja. Naučnici procenjuju da je 1/3 svih sahrana ovako urađena. Ovo su možda bili ljudi koji su dolazili u Ain Gazal i bili pripadnici nižih klasa.

Stanovnici su svoje pokojnike sahranjivali ili ispod podova kuća ili u okoli kuće. Nakon što bi im se uklonila lobanja (i ukrasila možda) ona bi bila sahranjena u drugu plitku jamu ispod kuće. Ali, većina pokojnika je bacana u jame za otpad i bez uklanjanja lobanja. Zato što je samo mali broj ljudi dobijao tretman sahranjivanja dok je većina bacana u jame moguće je da se radi o nekoj aristokratiji ili višoj klasi kada se lobanje uklanjaju nakon smrti.

Iskopavanja[uredi | uredi izvor]

Lokalitet je otkriven 1974. godine kada su radnici pravili put na tom mestu.[5] Iskopavanja su počela 1982. godine, ali do tog vremena je oko 600 metara puta prolazilo kroz lokalitet. Uprkos šteti koju je izazvala urbana ekspanzija, ono što je ostalo od Ain Gazala je pružilo dosta informacija. Iskopavanja su nastavljena do 1989. godine. Jedna od najznačajnijih nalaza se desio već 1983. godine kada su u jami od 2,5 metra pronađene poznate antropomorfne statue.

Nakon ovoga je urađeno još jedno iskopavanje početkom 1990-ih. Vodili su ga Geri Rolefson i Zeidan Kafafi.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Barker, Graeme; Goucher, Candice (16. 04. 2015). The Cambridge World History: Volume 2, A World with Agriculture, 12,000 BCE–500 CE. Cambridge University Press. str. 426—. ISBN 978-1-316-29778-0. 
  2. ^ Simmons, Alan H.; et al. (2014). „'Ain Ghazal: A Major Neolithic Settlement in Central Jordan”. American Association for the Advancement of Science. 
  3. ^ Rollefson, G.; et al. (1992). „Early Neolithic exploitation patterns in the Levant: cultural impact on the environment”. Population and Environment. 
  4. ^ Rollefson, G. O.; et al. (1998). „Invoking the Spirit Prehistoric religion at Ain Ghazal”. Archaeology Odyssey. 
  5. ^ a b v Kleiner, Fred S.; Mamiya, Christin J. (2006). Gardner's Art Through the Ages: The Western Perspective: Volume 1 (Twelfth izd.). Belmont, California: Wadsworth Publishing. str. 11–2. ISBN 978-0-495-00479-0. 
  6. ^ Goren, Yuval; et al. (2001). „The Technology of Skull Modelling in the Pre-Pottery Neolithic B (PPNB): Regional Variability, the Relation of Technology and Iconography and their Archaeological Implications”. Journal of Archaeological Science. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Scarre, Chris, ed. (2005). The Human Past. Thames & Hudson. p. 222.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Аин_Газал&oldid=27684866”