Aco Karamanov
| Aco Karamanov | |
|---|---|
 Aco Karamanov piše poeziju | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 31. januar 1927. |
| Mesto rođenja | Radoviš, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 7. novembar 1944. (0 god.) |
| Mesto smrti | Berovska oblast, Makedonija |
| Zanimanje | pjesnik |
Aco Karamanov (Radoviš, 31. januar 1927 — 7. oktobar 1944) bio je makedonski pjesnik i učesnik NOB-a.
Život[uredi | uredi izvor]
Karamanov je rođen u Radovišu, kao najstarije dijete u porodici Vasila i Sofije. Kada je imao samo tri mjeseca, njegova porodica je zbog očeve službe napustila rodni grad i otišla prvo u Beograd, zatim u druga mjesta širom Srbije, ali je u selu Veliko Orašje ostala nekoliko godina. Tu je Aco završio osnovno obrazovanje i zahvaljujući svom učitelju, mali Karamanov je razvio ljubav prema književnosti. Prve stihove napisao je u drugom razredu, odnosno sa 9 godina. Uvidjevši predispozicije Aca Karamanova, njegov učitelj ga je lično poveo na prijemni ispit u gimnaziju u Smederevu, koji je položio sa odličnim uspjehom. Najprije je živio sam sa majkom u Smederevu, a onda kada je otac dobio posao u Skoplju, preselili su se u Makedoniju. Krajem školske 1937/38 godine upisao se u Prvu mušku gimnaziju u Skoplju. Stupio je u SKOJ 1941. godine i aktivno učestvovao u distribuciji letaka i drugim akcijama. Od prvog dana okupacije iskazao je spremnost za borbu protiv fašizma. Kao Skopljanac, prisustvovao je ilegalnim skupovima radi proučavanja građe za potrebe narodnooslobodilačke borbe naroda Jugoslavije. Tokom raspusta, između časova, javno je negativno gledao na fašizam. Razvijene aktivnosti za privlačenje novih pristalica i aktivnosti za oslobodilački pokret. Posebno je bio aktivan u raskrinkavanju fašističkih omladinskih organizacija poput Branika, Legionara, oca Pajsija i drugih [1] . Krajem maja 1944. godine porodica se preselila u rodni Radoviš. Pripadnik 4. bataljona Četvrte makedonske jurišne brigade je postao 5. septembra 1944. godine. Prilikom formiranja Pedesete makedonske divizije NOVJ, 17. septembra 1944. godine u selu Mitrašinci, prekomandovan je u njenu Trinaestu makedonsku brigadu [2] gdje je bio u partizanima svega 32 dana. Poginuo je 7. oktobra 1944. godine u borbi protiv njemačkih fašista kod sela Smojmirovo, Berovska oblast. Bio je teško ranjen tokom izviđačke operacije, a zatim su ga njemački vojnici brutalno izboli bajonetima, [3] na dan kada je otpjevao poslednji stih: Treba da pevamo kad umremo.
Rad[uredi | uredi izvor]
Ovaj talentovani pisac živio je samo 17 godina, ali njegove humane poruke zapisane u pjesmama ostaju da svjedoče o stvaralačkom talentu, o dječjoj viziji ljepšeg svijeta, o nedovršenom i nedoživljenom jutru slobode. Za života Karamanov nije objavio nijednu knjigu poezije ili proze, ali, koliko je poznato, od njega je sačuvano oko 280 pjesničkih dijela, kao i njegove sveske, sveske za čitanje, dnevnici i epistolar (pisma i prepiska).[4] Među sačuvanim poetskim delima su: Priča (1943/1944), roman Telo plavih očiju, nedovršeni roman Čovek koji je pio arsen, Dnevnik, Eseji, prikazi i pisma [3] .
Dugi niz godina poslije Drugog svjetskog rata bio je poznat samo kao revolucionarni pjesnik koji je pisao pop tekstove, verujući u stvaranje novog i drugačijeg svijeta. Zahvaljujući Milanu Đurčinovu i Radivoju Pešiću, njegovim školskim drugovima, radovi su danas dostupni:
- Crveno proleće, objavljeno 1963, 1984. i 1989. godine
- Prozni zapisi, objavljen 1981;
- Srebrni snovi i
- Velika pesma Aca Karamanova, objavljena 2006. godine.
Pored pisanja, Karamanov je crtao i crtane filmove. Karamanovljevo djelo je napisano na srpskohrvatskom i bugarskom jeziku. Prema studiji prof. Aleksandar Jordanov, bivši ambasador Bugarske, u makedonskim arhivama čuvaju se neprevedeni bugarski tekstovi pjesnika, posvećeni nacionalnim herojima bugarske istorije, kao što su Vasil Levski, Hristo Botev i sl.[5]
Čast[uredi | uredi izvor]
Aco Karamanov je ličnost po kojoj ime nosi ulica u Skoplju i Radovišu, vrtiću u Radovišu, opštinska ustanova „Kulturni centar – Radoviš“, folklorni ansambl (FA „Aco Karamanov“).
Njemu u čast svake godine se održavaju „Karamanski susreti” koji povezuju pesnike iz svih balkanskih zemalja i šire.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Bea, zaginaa, ostanaa. Skopje: Istoriski Arhiv - Skopje. 1969. str. 73.
- ^ https://www.worldcat.org/title/makedonska-enciklopedija/oclc/499142958
- ^ „Spomen kniga za zaginatite borci vo NOV i od fašističkiot teror od Radoviš i Radoviško“, Radoviš, 1986, 25 str
- ^ https://makedonskijazik.mk/2011/04/%d0%b0%d1%86%d0%be-%d0%ba%d0%b0%d1%80%d0%b0%d0%bc%d0%b0%d0%bd%d0%be%d0%b2.html
- ^ https://faktor.bg/bg/articles/nepoznatiyat-karamanov-prinos-kam-balgaro-makedonskite-literaturni-otnosheniya