Beogradsko primirje
Beogradsko primirje je bilo primirje kojim su okončana ratna dejstva između Kraljevine Ugarske na jednoj i savezničkih država na drugoj strani, čime je ujedno formalizovano i okončanje vojnih dejstava u Prvom svetskom ratu. Primirje je sklopljeno 13. novembra 1918. godine, potpisivanjem Beogradske vojne konvencije, koja je formulisana kao instrument za dopunu i izvršenje ranije sklopljenog Padovanskog primirja, koje je stupilo na snagu 4. novembra 1918. godine, kao plod pregovora između Austrougarske i Italije.[1]
Pošto su prethodno sklopljenim Padovanskim primirjem bila regulisana vojna pitanja koja su se faktički odnosila samo na austrijski deo dotadašnje Austrougarske monarhije, nova ugarska vlada je usled prodora savezničkih snaga na južnim i istočnim granicama bila primorana da zatraži potpisivanje posebnog primirja,[2] što je dovelo do neposrednih pregovora, koji su održani u Beogradu, uz učešće predstavnika ugarske vlade i savezničkih država. Potpisnici primirja su bili, sa savezničke strane: srpski vojvoda Živojin Mišić i francuski general Pol Anri, a sa ugarske strane ministar vojni, pukovnik Bela Linder.[3]
Beogradskim primirjem je bilo predviđeno da se ugarske trupe povuku iza linije Bistrica-Moriš-Subotica-Baja-Pečuj-Drava, što je i izvršeno. U međuvremenu, savezničke trupe su zaposele jugoistočni deo Transilvanije, celokupnu teritoriju Banata (do reke Moriša), celokupnu teritoriju Bačke (uključujući i Baju), kao i veći deo Baranje (uključujući i Pečuj).[4]
Beogradskim primirjem nije bilo predviđeno povlačenje ugarske vojske iz severnih (slovačkih i rusinskih) oblasti, što je smatrano značajnim propustom, koji je delimično otklonjen krajem novembra i početkom decembra 1918. godine, nakon sporazuma između čehoslovačkog ministra Edvarda Beneša i francuskog maršala Ferdinanda Foša, koji su vladi novoproglašene Mađarske Narodne Republike uputili zahtev za povlačenje mađarskih snaga iz slovačkih oblasti, što je i učinjeno.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Krizman 1967, str. 111-134.
- ^ Opačić 1990, str. 394.
- ^ Opačić 1990, str. 398.
- ^ Beogradska vojna konvencija Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. decembar 2015), Narodni muzej
- ^ Rokai et al. 2002.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Radojević, Mira; Dimić, Ljubodrag (2014). Srbija u Velikom ratu 1914-1918: Kratka istorija. Beograd: Srpska književna zadruga, Beogradski forum za svet ravnopravnih.
- Kasaš, Jovana (2018). „Ulazak srpske kraljevske vojske u Temišvar 17. novembra 1918. godine”. Attendite: Glasnik Istorijskog arhiva u Kikindi. 14: 177—190.
- Krizman, Bogdan (1967). „Beogradsko primirje od 13. novembra 1918.”. Zbornik za društvene nauke. 47: 111—134.
- Opačić, Petar (1990). Srbija, Solunski front i ujedinjenje 1918. Beograd: Književne novine.
- Rokai, Peter; Đere, Zoltan; Pal, Tibor; Kasaš, Aleksandar (2002). Istorija Mađara. Beograd: Clio.
- Tejlor, Alen (2001). Habzburška monarhija 1809-1918: Istorija Austrijske carevine i Austrougarske. Beograd: Clio.
