Biračko pravo

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Biračko pravo je pravo glasa na javnim, političkim izborima[1][2][3]. Subjektivno je pravo građana (državljana) određene države da na izborima daju glas za određenog kandidata, ujedno i pravo da budu kandidati na izborima. Biračko pravo je skup određenih prava. Kolika je važnost ostvarenja biračkog prava kao jednog od osnovnih političkih prava građana u savremenim demokratijama ogleda se u činjenici što su temeljna načela za njegovo ostvarivanje najčešće propisana ustavom, a detaljno razrađena u izbornim zakonima. U nekim jezicima, a povremeno i na engleskom, pravo glasa se naziva aktivnim biračkim pravom, za razliku od pasivnog biračkog prava, koje je pravo da se kandiduje[4]. Kombinacija aktivnog i pasivnog biračkog prava ponekad se naziva i punim pravom glasa[5].

Biračko pravo se često zamišlja u pogledu izbora za predstavničke demokratije. Međutim, biračko pravo se jednako odnosi na referendume i inicijative. Korisnost biračkog prava je smanjena kada se o važnim pitanjima odlučuje jednostrano, bez opsežnog, savesnog, potpunog obelodanjivanja i javnog ispitivanja.[6]

Tipovi[uredi | uredi izvor]

Vrste biračkih prava:

  • Aktivno biračko pravo
  • Opšte biračko pravo i ograničeno biračko pravo
  • Jednako biračko pravo i nejednako biračko pravo
  • Pasivno biračko pravo
  • Žensko pravo glasa

Načini ostvarivanja biračkog prava:

  • Na neposrednim ili posrednim izborima
  • Javna ili tajna glasanja

Birači[uredi | uredi izvor]

Državljanin postaje birač kad ispuni zakonom propisane uslove za sticanje biračkog prava. Skup svih državljana s biračkim pravo čini nacionalno biračko telo. S obzirom na ponašanje u izborima, razvijeno je više tipova birača. Jednu od najstarijih i najuticajnijih izradio je američki sociolog Kej, koji je sve birače podelio na stalne (više puta glasaju za istu stranku), promenljive (menjaju stranke za koje glasaju pod uticajem) i nove (prvi put glasaju na izborima). Druga tipologija deli sve birače na stalne (učestvuju na svim izborima) i povremene (učestvuju samo u najvažnijim izborima).

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. „American Heritage Dictionary Entry: suffrage”. Arhivirano iz originala 29. 6. 2015. g. Pristupljeno 28. 7. 2015. 
  2. ^ „Definition of "suffrage" – Collins English Dictionary”. Pristupljeno 28. 7. 2015. 
  3. ^ „suffrage – definition of suffrage in English from the Oxford dictionary”. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 28. 7. 2015. 
  4. ^ „Deprivation of the Right to Vote – ACE Electoral Knowledge Network”. Aceproject.org. Pristupljeno 21. 6. 2013. 
  5. ^ „>> social sciences >> Women's Suffrage Movement”. glbtq. Arhivirano iz originala 14. 6. 2015. g. Pristupljeno 21. 6. 2013. 
  6. ^ See for example, „Who is eligible to vote at a UK general election?”. The Electoral Commission. Arhivirano iz originala 19. 04. 2014. g. Pristupljeno 30. 01. 2020 ; „Can I vote?”. European Parliament Information Office in the United Kingdom. Arhivirano iz originala 11. 03. 2016. g. Pristupljeno 30. 01. 2020 ; „Why Can Commonwealth Citizens Vote in the U.K.? An Expat Asks”. The Wall Street Journal. 27. 4. 2015. Arhivirano iz originala 07. 08. 2020. g. Pristupljeno 9. 2. 2016. 


Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Atkinson, Neill. Adventures in Democracy: A History of the Vote in New Zealand (Dunedin: University of Otago Press, 2003).
  • Edwards, Louise P. and Mina Roces, eds. Women's Suffrage in Asia: Gender, Nationalism, and Democracy (Routledge, 2004).
  • Haas, Michael. Racial Harmony Is Achievable: Lessons from the Kingdom of Hawai'i (London: Palgrave Macmillan, 2017), pp. 70–72.
  • Keyssar, Alexander (2000). The Right to Vote: The Contested History of Democracy in the United States. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-02968-6. .
  • Lichtman, Allan J. The Embattled Vote in America: From the Founding to the Present (Harvard UP. 2018)
  • Towns, Ann. "Global Patterns and Debates in the Granting of Women’s Suffrage." in The Palgrave Handbook of Women’s Political Rights (Palgrave Macmillan, London, 2019) pp. 3–19.
  • U.S. Commission on Civil Rights: Reports on Voting. 11. 9. 2006. ISBN 978-0-8377-3103-2. SSRN 268118 Slobodan pristup. .
  • Willis, Justin; Lynch, Gabrielle; Cheeseman, NIC (2018). „Voting, Nationhood, and Citizenship in late-colonial Africa”. Historical Journal. 61 (4): 1113—1135. S2CID 158248435. doi:10.1017/S0018246X18000158. 
  • "Smallest State in the World", The New York Times, 19 June 1896, p. 6
  • A History of the Vote in Canada, Chief Electoral Officer of Canada, 2007.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бирачко_право&oldid=27421668”