Bitka kod Granika

Bitka kod Granika
Deo ratova Aleksandra Velikog
Bitka kod Granika, delo Šarla Le Bruna (1665)
Vreme rano leto 334. p. n. e. Mesto reka Granik, Propontida Ishod Grčka pobeda
Sukobljene strane
Korintski savez	Persijanci i grčki plaćenici
Jačina
Pešadija: 12.000 Makedonaca 7.000 saveznika 5.000 najamnika 7.000 Odriza, Tribala i Ilira 1.000 strelaca i tzv. Agrijana ukupno 4.500 Konjica: 1.800 makedonskih 1.800 tesalskih 600 iz ostale Helade 900 tračkih i peonskih izvidnika ukupno 4.500	Pešadija: 20.000 grčkih plaćenika Konjica: 20.000 Iranaca

Bitka kod Granika, za koju Arijan kaže da je „bila konjička bitka, ali je više ličila na pešadijsku...“, odigrala se kada je u Atini arhont bio Ktesikle, a u Rimu neposredno pre toga bili izabrani konzuli Gaj Sulpicije i Lucije Papirije, kako saznajemo od Diodora sa Sicilije (rano leto 334. p. n. e.), između Makedonaca i njihovih saveznika s jedne strane, i Persijanaca i grčkih plaćenika s druge. Do okršaja je došlo na reci Graniku, na Propontidi.

Pobedom izvojevanom na reci Granik, Aleksandru Velikom je oslobođen put ka srcu Male Azije. Što se tiče Persijanaca, oni su odustali od pokušaja da zaustave njegov prodor, što je imalo za posledicu da se glavni grad Lidije i sedište lidijskog satrapa — Sard, ubrzo potom predao bez borbe. Osim toga, većina gradova u Eolidi i Joniji, među kojima je i Efes, dočekali su Aleksandra kao oslobodioca.

Uvod

Posle smrti svog oca Filipa II Makedonskog, Aleksandar Makedonski je učvrstio svoje pozicije u Grčkoj i uputio se u Aziju 334. godine p. n. e. Prešao je Helespont i krenuo cestom prema prestonici Frigije. Više satrapa Persijskog carstva se ujedinilo i zajednički krenulo u bitku protiv Aleksandra. Želeli su bitku na reci Granik. Grčki plaćenik Memnon iz Rodesa je predložio politiku spržene zemlje ispred Aleksandrovih trupa, ali su taj predlog ostali odbili.

Bitka

Persijanci su postavili svoju konjicu ispred pešadije i povukli se na desnu (istočnu) obalu reke. Aleksandar ih je sreo 3. maja. Prema jednim izvorima, napao je istog dana, a prema drugima, prešao je reku i napao u zoru sledećeg dana.

Aleksandar je predvodio elitnu tešku konjicu na desnom krilu. Tesalijska konjica se nalazila na levom krilu. U sredini se nazila falanga. Bitka je počela napadom konjice i lake pešadije sa makedonskog levog krila pod komandom Parmeniona. Persijanci su znatno pojačali tu stranu i odbili napad. Aleksandar je predvodio svoju elitnu konjicu, formirajući klasični klin. Ta formacija u obliku klina udarila je u centar persijske linije. Persijanci su odgovorili konjičkim odredom plemića i tu je Aleksandar lično pobio nekoliko persijskih plemića, ali je i sam bio ugrožen. Satrap Spitridat je ubijen.

Zatim se makedonska konjica okrenula ulevo i udarila na persijsku konjicu uključenu u borbu sa levom stranom Makedonaca. Otvorila se rupa u nedavno ispražnjenom mestu, pa je makedonska pešadija prodirala udarajući na relativno lošu persijsku pešadiju u pozadini. Kad su videli da centar gubi, oba krila persijske konjice su se povukla. Pešadija je takođe bežala i stradala u begu.

Ukupni gubici Makedonaca su 100 do 200. Ubijeno je 1000 persijskih konjanika i 3000 pešaka, dok je 2000 grčkih plaćenika zarobljeno. Zarobljeni grčki plaćenici smatrani su izdajnicima, pa su pretvoreni u robove.

Posle bitke

Makedonski gubici za razliku od persijskih bili su srazmerno mali.

Plutarh navodi Aristobulov izveštaj, prema kojem je na makedonskoj strani bilo 34 poginulih, od kojih su devetorica bili pešaci. Njihove bronzane likove je po Aleksandrovom nalogu dao izraditi Lisip.

Prema Arijanu, 25 makedonskih „pouzdanika“ palo je u prvoj navali. Njihovi medeni kipovi postavljeni su u Dionu, gradu na istočnom obronku Olimpa i kod temejskog zaliva u Pijeriji u Makedoniji. Što se tiče ostalih konjanika, njih je palo preko 60, a pešaka do 30. Kao i u slučaju Plutarha, za to je zaslužan Lisikle.

Literatura

• Papazoglu, Fanula (1995). Istorija helenizma. Beograd: Skripta Internacional. str. 82. ISBN 978-86-7118-001-6.