Bitka kod Prapratnice
| Bitka kod Prapratnice | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Hercegovačkog ustanka | |||||||
 Neki od vođa Hercegovačkog ustanka | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Srpski ustanici Knjaževina Crna Gora |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Mićo Ljubibratić Peko Pavlović | |||||||
| Jačina | |||||||
| 500 ljudi[1] |
2.000 ljudi 6 topova[1] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| laki | znatni[1] | ||||||
Prapratnica je selo u Hercegovini na putu Metković-Stolac, gde je u hercegovačkom ustanku 29. septembra 1875. došlo do boja hercegovačkih ustanika i crnogorskih dobrovoljaca protiv Turaka.[1] 30. septembra ustanici su u bici kod Prapratnice potukli turska pojačanja iz Carigrada, koja su morem stigla u Klek i pokušala da se probiju u Stolac.[2]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Ustanak u Hercegovini, poznat u istoriji kao Nevesinjska puška, počeo je istoimenom bitkom 9. jula 1875. i ubrzo je zahvatio sva sela oko Nevesinja, Bileće i Stoca, a početkom avgusta i oblast oko Gacka i granični pojas prema Crnoj Gori. Ustaničke čete (50-300 ljudi) i odredi (500-1.000 ljudi) napadali su i palili begovske kule i pogranične karaule, dok su se turske snage u Hercegovini, ukupno 1.800 nizama i nešto bašibozuka pod komandom Selim-paše, razdeljene po garnizonima u gradovima i karaulama, ograničile na odbranu. U julu i avgustu ustanici su popalili skoro sve karaule na putevima i važnijim raskrsnicama nevesinjskog i gatačkog sreza, zauzeli Nevesinje (29. avgusta)[a] i blokirali Trebinje (od 5. do 30. avgusta). 20. avgusta ustanicima su stigli u pomoć crnogorski dobrovoljci pod komandom Peka Pavlovića, dok su Turcima pristigla pojačanja iz Bosne (oko 4.000 nizama)[b] i morem iz Turske[v].[2]
Krajem avgusta, turske snage u Hercegovini, s pristiglim pojačanjima, brojale su oko 15.000 ljudi i 48 topova, a ustaničke oko 10.000 ljudi. Brojno slabije i bez dovoljno oružja i municije, ustaničke snage su, uglavnom, sačekivale turske jedinice u zasedama ili ih napadale iz pozadine.[2]
Bitka[uredi | uredi izvor]
U drugoj polovini septembra 1875. stigla su iz Carigrada morem u luku Klek (kod Neuma) još 4 tabora (bataljona) nizama (regularna turska vojska) sa baterijom brdskih topova, kao pojačanje turskim snagama u Hercegovini, i krenula prema Stocu. Odredi ustaničkih komandanata Miće Ljubibratića i Peka Pavlovića pošli su im u susret i organizovali zasedu na položajima između Hutova i Prapratnice, na drumu Klek-Stolac. U nju su 29. septembra upala dva čelna turska bataljona koja su ustanici odbacili, pošto su im naneli znatne gubitke.[1]
Ali, pošto su ustanici dejstvovali sporo i nisu imali rezerve, Turci su sa dva neangažovana bataljona prihvatili odbačene delove i krenuli na ustanike. Istovremeno se u pozadini pojavila ustaničkih položaja pojavila druga turska kolona (2 bataljona), koja je nastupala iz Mostara za Klek, radi prihvata iskrcanih turskih pojačanja. Da bi izbegli okruženje, ustanici su se povukli pod borbom.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Iako taktički nerešena, ova ustanička akcija, s obzirom na to da je izvršena u prvim danima ustanka, snažno je odjeknula u narodu i uticala na dalje jačanje ustaničkih snaga.[1]
Napomene[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola (1970). Vojna enciklopedija (knjiga 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (knjiga 7). Beograd: Vojnoizdavački zavod.
- Vuković, Gavro (1926). Hercegovački i vasojevićki ustanak 1875. i 1876. godine. Sarajevo.
- Slipčević, Fuad (1952). Bune i ustanci u Bosni i Hercegovini u XIX veku. Beograd: Vojnoistorijski institut JNA.