Bukolička književnost
Bukolička književnost (grč. βουκολικόϛ – pastirski, grč. τὰ βουκολικά, lat. bucolica – pastirske pjesme) je naziv za pjesnička i prozna djela antičke umjetničke književnosti u kojima je život pastira prikazan manje ili više idealizovano. Glavni predstavnici bukoličke književnosti bili su helenistički pjesnici Teokrit, Mosho i Bion (3–2. vijek prije n. e.) i rimski pjesnik Vergilije (1. vijeku prije n. e.). Longo, autor romana Dafnid i Hloja (kraj 2. vijeka n. e.), prenio je u svijet pastira zaplete antičkog ljubavno-avanturističkog romana.
Brojne su pretpostavke o podsticajima koji su doprinijeli razvoju bukoličke književnosti u doba helenizma (folklorna pastirska pjesma; mit o sicilijskom pastiru Dafnidu u Stesihorovoj horskoj lirici; pastiri u Sofronovom mimu). Pouzdano se zna da se tek u Teokritovim pastoralnim idilama bukolička poezija javlja kao žanr, sa svim osobinama jedne tvorevine pročišćene književne kulture helenizma i kao reakcija na život u velikim helenističkim gradovima.
Bukolička poezija duguje Teokritu veći dio svojih osnovnih crta: heksametar i (u grčkoj književnosti) dorski dijalekat, ustaljene oblike kazivanja (dijalog i pjevačko nadmetanje pastira), neke melanholične teme (neuzvraćena ljubav, odsustvo i smrt prijatelja). Bukolička poezija već u Teokritovim pastoralnim idilama pokazuje sklonost ka idealizovanju pastirskog života, mada pesnik Teokrit zadržava objektivni stav posmatrača, zanima se za realistički detalj i stvara helenističku žanr-sliku. Kasnija bukolička poezija sačuvala je scenu Teokritovih pastirskih idila kao okvir u koji je unosila razne, prije svega erotične motive, i kao dekor u koji je stavljala idealizovane i alegorične likove svojih „pastira”.
Rimljanin Vergilije (Bucolica, 37. p. n. e.) ispunio je ovaj konvencionalni kliše bukoličke poezije ozbiljnijom i obuhvatnijom sadržinom. U uski okvir bukoličke pjesme on unosi aktualno-političku i mitsko-kosmološku tematiku, a napustio je Teokritov objektivni stav posmatrača i prikazivača. Prenio je na likove svojih pastira sopstvena osećanja i nade; otvorio je put simboličkom i alegorijskom shvatanju tih likova, vezujući ih aluzijama za likove i težnje rimske političke stvarnosti. Združujući realističke detalje, mitske predstave i literarne reminiscencije, crte iz pitomog italskog i zamišljenog „arkadijskog” podneblja, Vergilije je stvorio onaj idealni pejzaž u kome će se vekovima kretati idealni i alegorični likovi evropske pastirske književnosti i arkadijske poezije.
Vergilijeve Bukolike, koje su obilježavane i terminom ekloge (latinski ecloga od grčkog ἐκλογἠ (eklogi) – „izbor”), odredile su dalji razvoj antičke bukoličke poezije svojim aktualno-političkim implikacijama, soterološkim motivom o rođenju nekog božanskog djeteta i povratku mitskog „zlatnog vijeka”. U panegiričkoj bukoličkoj poeziji ranog carskog perioda ovi motivi uslovili su dalekosežno napuštanje pastoralne tematike (pohvale Neronu, opis amfiteatra u eklogama Kalpurnija Sikula). Ipak, pastirska tematika (dopunjena dionisijskim motivima) na prvom je mjestu u eklogama Nemezijana (2. vijek n. e.), posljednjeg predstavnika paganske bukoličke poezije.
Hrišćanska bukolička poezija antike nastaje pod uticajem Vergilijevih alegoričnih ekloga (naročito 4., u čijem božanskom dječaku hrišćani vide Hrista) i u vezi sa biblijskom parabolom o dobrom pastiru. U latinskom ranohrišćanskom pjesnišivu (400–600. n. e.) ova „duhovna ekloga” javila se prvo kao kenton od Vergilijevih stihova (Pomponijev Titir). Pored ekloga koje zadržavaju pastirsku tematiku, unoseći u nju elemente hrišćanske vjerske pouke i propovjedi (Endelehije, oko 400. n. e.), javlja se i „manastirska idila” (Epigramma Paulini, oko 408. g.), u kojoj manastirski vrtovi zamjenjuju „Arkadiju”, a dijalog vode monasi, a ne pastiri. Duhovne ekloge pisane su i u doba karolinške renesanse.
Manje ili više alegorične pastirske pjesme, sastavljene i nazvane po ugledu na Vergilijeve Bukolike (Ekloge), bile su naročito popularne u doba renesanse i baroka, najviše u romanskim književnosti na latinskom jeziku pisali su ih Dante, Petrarka, Bokačo (Bucalicum carmen, 1351–1366), uticajni humanista Baptista Mantuanus (1448–1516); na narodnom jeziku u Italiji Ariosto, u Francuskoj Ronsar, u Španiji Garsalaso de la Vega. Ovoj vrsti pripadaju i „pastoralne elegije”, koje u engleskoj književnosti sastavljaju Milton (Lucidas, 1637), Seli (Adonais, 1821), Arnold (Thursis, 1866), po ugledu na Teokritovu tužbalicu za Dalnidom i anonimnu tužbalicu za bukoličkim pesnikom Bionom. U starijoj dubrovačkoj književnosti ekloge, odnosno pastirske pjesme, pišu Džore Držić, P. Zoranić, D. Ranjina, I. Bunić, I. Đurđević.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
