Valdajski Iverski manastir

Valdajski Iverski manastir
Valdajski Iverski manastir
Валдайский Иверский монастырь
Osnovni podaci
Tip	pravoslavni muški manastir
Jurisdikcija	Ruska pravoslavna crkva
Eparhija	Novgorodska i Staroruska
Osnivanje	1653.
Osnivač	Patrijarh Nikon
Posvećen	Iverskoj ikoni Majke Božije
Raspušten	1927.
Reosnovan	1991.
Arhitektura
Nivo značaja	Objekt kulturnog nasleđa RF № 5310072000
Lokacija
Mesto	Valdajsko jezero
Država	Novgorodska oblast (Rusija)
Koordinate	57° 59′ 19″ N 33° 18′ 15″ E / 57.98861° S; 33.30417° I
	Valdajski Iverski manastir Valdajski Iverski manastir na karti Novgorodske oblasti

Valdajski Iverski manastir (rus. Валдайский Иверский монастырь) muški je manastir pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve na severozapadu evropskog dela Ruske Federacije. Nalazi se na malenom ostrvu na Valdajskom jezeru, na području Valdajskog rejona Novgorodske oblasti, na oko 10 kilometara istočnije od grada Valdaja.

Manastir je osnovan 1653. na inicijativu patrijarha moskovskog Nikona, a ime je dobio po manastiru Iviron na Svetoj Gori. Tokom XVII veka Iverski manastir je bio jedan od najvažnijih verskih i kulturnih centara tadašnje Ruske Imperije.

Manastir se nalazi na spisku kulturnog nasleđa Ruske Federacije.

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Valdajski Iverski manastir osnovan je na inicijativu patrijarha moskovskog Nikona (1605–1681) koji je želeo da na teritoriji pod jurisdikcijom Ruske pravoslavne crkve podigne manastirski kompleks istovetan manastiru Iviron na Svetoj Gori. Tadašnji car Aleksej I obezbedio je sredstva za gradnju manastira i već u jesen 1653. godine sagrađene su prve dve drvene crkve i formirano manastirsko bratstvo. Manastirska saborna crkva bila je posvećena Iverskoj ikoni Majke Božije. dok je manja crkva posvećena Filipu Moskovskom. Prvi upravnik manastira bio je arhimandrit Dionisije. Iste godine krenulo se sa gradnjom objekata od čvrstih materijala, kamena i cigle.

Godine 1654. odlukom crkvenih vlasti manastiru je pripojena sva zemlja oko Valdajskog jezera, uključujući i sela Valdaj, Boroviči i Višnji Voločok čime je Iverski manastir postao jedan od najvećih zemljoposednika u tom delu zemlje. Već naredne godine u manastir se uelilo kompletno bratstvo beloruskog Kutejnskog manastira, oko 70 monaha, a njihovim dolaskom u manastiru počinje da se razvija prepisivačka i štamparska delatnost. zahvaljujući tome Iverski manastir je tokom celog XVII veka važio za jedan od najznačajnijih kulturnih centara tadašnje Rusije. U isto vreme počela je u okviru manastira da se razvija proizvodnja keramičkih pločica, prvi takav vid zanatstva na teritoriji Rusije.

Nakon što je patrijarh Nikon svrgnut sa trona RPC 1666. godine i svi manastiri koje je on osnovao su automatski zatvoreni. Međutim Iverski manastir je obnovio svoje delovanje već 1668. godine. S početkom XVIII veka dolazi do postepenog opadanja značaja samog manastira, a u periodu između 1712. i 1730. gotovo svi manastirski posedi prešli su u vlasništvo Peterburške Aleksandro-Nevske lavre. Čak je i glavno manastirsko zvono preneseno u severnu prestonicu.

Neposredno nakon Oktobarske revolucije svi verski objekti u zemlji gube svoj značaj i zemlju, samim tim i Iverski manastir je 1919. pretvoren u poljoprivrednu komunu. Komunističke vlasti su konačno raspustile manastir 1927. godine, a glavna manastirska relikvija, kopija Iverske ikone Majke Božije zauvek je izgubljena. Tokom narednih 6 decenija nekadašnje manastirsko imanje služilo je u raznorazne svrhe, i kao istorijski arhiv, radionica, starački dom i sanatorijum za decu obolelu od tuberkole. Godine 1970. manastir je pretvoren u radničko odmaralište.

Manastirski posed je denacionalizovan 1991. i vraćen Ruskoj pravoslavnoj crkvi, odnosno Novgorodskoj eparhiji, a krajem 2007. završena je celokupna restauracija kompleksa. Iz Petropavlovske kapele u Valdaju u manastir je prenesena kopija Iverske ikone iz 1854. godine.

Tokom aprila 2008. krenulo se sa radovima na pozlaćivanju 5 kupola Iverske saborne crkve, a u januaru 2011. započeli su radovi na restauraciji fresaka.

Manastirski kompleks[uredi | uredi izvor]

Saborni hram Uspenja presvete Bogorodice (građen od 1653. do 1656);
Konak Bogojavljenske crkve (1657–58) sa pekarom i kvasopogonom (1668–69)
Nadvratna crkva Arhangela Mihaila (1680-e, obnovljena krajem XVIII veka)
Nadvratna crkva svetog Filipa Moskovskog (1874)
Bolnička crkva svetog Jakova Borovičkog sa sanatorijumom i konakom (1702, obnovljena tokom XIX veka)
Zvonik (1679–89)
Kelije za monahe
Kameni zid sa kulama iz XVIII veka;
Mihajlovski toranj (1680-e)
Kapelica iz 1870. godine.