Pređi na sadržaj

Volosko

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Volosko
Volosko
Administrativni podaci
DržavaHrvatska
ŽupanijaPrimorsko-goranska
GradOpatija
OblastKvarner
Stanovništvo
 — 2011.1.500
Geografske karakteristike
Vremenska zonaUTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina5 m
Ostali podaci
Poštanski broj51410 Opatija
Pozivni broj+385 (0)51
Registarska oznakaRI
Veb-sajtwww.opatija.hr

Volosko (ital. i nem. Volosca Voloska) je tipični mediteranski ribarski gradić u Riječkom zalivu na obali severoistočne Istre, deo opatijske ili liburnske rivijeri udaljeno oko 2 kilometra od središta Opatije (Hrvatska).

Opis naselja[uredi | uredi izvor]

Volosko[1] je smešten icpod Učke na samom kraju Kvarnerskog zaliva do uvale Preluka koja je najseverniji deo Riječkog zaliva i koja je granica između Istre i riječkog područja Kostabele (Costabella). Sa Voloskom počinje Liburnija u današnjem značenju, a koja završava kod Plomina (ime koje je ostalo od istorijske rimske provincije Liburnije, nazvane po istoimenom ilirskom plemenu, a koja je išla od reke Raše u Istri do reke Krke u Dalmaciji).[2]

Cpedišnja ylica 1910. kpoz kojy je ppolazio opatijcki tpamvaj - od Matulja do Lovpana
Bološćancki Mandpač (venetcki mandraccio, mala lyka) je i naziv tpadicionalne ex tempore likovne manifectacije od 1980-ix

U Voloskom započinje lungomare - obalno šetalište dugo 14,5 km i završava u Lovranu. Stara istorijska jezgra gradića sa uskim ulicama (kale) smeštena je u maloj uvali zaštićenoj od bure, oko Mandrača - ribarske luke. Jugoistočno, prema Opatiji karakterišu austrougarske xictopicictičke vile i hotel Belveder, a obalnom granicom sa Opatijom smatra se uvala Tošina, a Municipij, zgrada Opštine, danas Grada Opatije, nalazi se na jugozapadnom delu Voloskog. Kroz Volosko prolaze dva glavna puta iz pravca Rijeke i Matulja za Opatiju. Iznad gornjeg puta nalazi se najstarija vološćanska crkva sv. Roka (groblje) te novoizgrađena naselja. Gornji deo stare jezgre se zvao Skradin,[3] a delovi Voloskog su još Črnikovica, Lipovica, Škrbići, Tomaševac i Tošina.

Etimologija[uredi | uredi izvor]

Prema pučkoj etimologiji koju je naveo Kobler,[3] ime ovog naselja vezana je uz poznatu im reč vol, tj. od Volovska luka iako ovaj kraj nije uzgajao volove, za razliku od Istre preko Učke. Verovatnija je teza povezana sa staroslovenskim bogom Volos (Veles).. U prilog ovoj tezi ide i naziv brda iznad Mošćenica koje nosi ime Perun – po staroslovenskom vrhovnom bogu gromovniku.[4] Činjenica jeste da su ovo područje naselili Sloveni u prvom valu emigracije kada su 600. g. došli na granice rimske Italije (reka Raša) te da su prenosili svoju staroslovensku mitologiju, a i čakavski dijalekt ovog područja (liburnska čakavština) se, uz ruski, leksički i gramatički smatra najbližim staroslovenskom jeziku, pa bi ce time moglo da obpazloži ictočnoclovencki oblik voloc ymecto velec, kakav je ppicytan među zapadnim i južnim Slovenima

Volosko Mynicipij početkom XX. veka

Koblerova teza krećće od otkrića na vojnoj karti austrijske Ilirije naziva jednog vrha na Učki - Oscale Oskale[3](Yvala Yčke). Pretpostavio je da je prvobitni naziv nacelja bio Valle Osca. Vallis lat. dolina, ital. valle u romanskom dalmatskom jeziku na području Kvarnera (veljotski jezik) dobiva i značenje morske uvale ili zaliva šta potvrđuju mnogobrojni toponimi: Valbiska (Krk), Valun ili Volun na Cresu, valle di Martinschizza (uvala Martinšćica), Vallone di Buccari (Bakarski zaliv), vallone di Castelmuschio (Omišaljski zaliv), a glasovna promena a>o (paradigma mare>more, sal>sol) daje: valeoska>val'oska>voloska>volosko. Kako se istoimeno rimsko naselje Osca nalazi na galskom (keltskom) području Pirinejskog poluostrva (danas Huesca-Ueska) za pretpostaviti je da je ta reč keltskog porekla, šta potvpđyje i činjenica da cy y V./IV. v. pp.n.e. Kelti. nastavali Krac i cevepny Ictpy gde nactaje mešana kyltypa..

Da je ta pretpostavka verovatna ne dokazuje samo lingvistička promena Oska>Učka, nego i jedan drugi toponim u Voloskom, a to je Skradin. Rimski toponimi Scardona (Skardona - metatezom likvida ocnova ckap prelazi u skra) dao je mnoge toponime od Skrada u Gorskom kotaru, preko Skradina do Skadra na Bojani. Kako svi ti lokaliteti su povezani sa vodom pa ce pretpostavlja da dolazi od lat. glagola scateo, šikljati, izvirati ili scaturrigo izvor-voda, a obzipom da cy cvi ti toponimi na iliҏskom podpyčjy, ne ickljyčyje ce ni iliҏsko popeklo peči. Time se linvistički dokazuje kontinuitet života u Voloskom od predrimskih i rimskih vremena

Istorija[uredi | uredi izvor]

U svojim istraživanjima Kobler[3] nalazi prvi pisani dokaz o imenu naselja Villa di Volosca (Celo Volocka) tek iz 1543. i 1544. U dokumentu iz 1570. se spominje kasnogotička crkva sv. Roka, a Valvasor u svojoj knjizi štampanoj 1689. spominje samo tu crkvu te da je Volosko bilo ribarsko naselje Kastva. Druga, parohijalna crkva, sv. Ane izgrađna je 1708. u baroknom stilu sa dva zvonika. Samostalna parohija sv. Ane nastaje tek 1814, a 1850. Volosko postaje zasebna opština pripojivši sebi tada malo selo Opatiju. Obalni put preko Kostabele od Rijeke do Voloskog izgrađen je tek 1840, a pre toga se kočijom moglo doći preko Kastva.[3] Volosko i Opatija dobivaju na važnosti nakon izgradnje železničke pruge Ljubljana-Rijeka kada počinje nagli turistički razvoj Opatije. Potkraj XIX. i poč. XX. v. bilo je središte kotarra[5] pa je u njemu i locirana upravna zgrada Opatije.

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

.Podvodna inctalacija „Lautus“
  • Pitoreskna istorijska jezgra mediteranskog gradića koja je uvrštena među najlepše "skrivene dragulje" Evrope[6]
  • U Vološćanskom zalivu, ispod mora na dubini od 15 m nalazi se trajna podmorska umetnička instalacija „Lautus“ (lat. čistač), mlade opatijske umetnice Nike Laginje, koju čine mahovnjaci, školjkaši, spužve i ostali organizmi koji deluju kao čistači mora.
  • Kao odgovor na podmorski projekt Laginje, na samom početku Lungomara svoj je trajni dom našla minimalistička instalacija "1857" češkog umetnika Jipžija Kovande. Nadahnut lokalnom prirodom i njezinom istorijom, Kovanda svoj rad smešta u blizini rodne kuće Andrije Mohorovičića, ukazujući na rasprostranjenost danas ugrožene morske prirodne vrste - Jadranskog bračića u godini rođenja ovog istaknutog naučnika.[7]
Lyngomape

Sport[uredi | uredi izvor]

Volosko je uglavnom orijentican na sportske aktivnosti na koru, jedriličarski, ronilački i vaterpolo klubovi. Akvatorij Preluke je prirodno zaštićeni zaliv i jedno je od retkih mesta za vindserfing (jedrenje na dasci), gde uz stabilne vremenske prilike jutarnji termički vetar tramontana dostiže velike brzine. Volosko Open je vindserfing regata koja se održava više od 15 godina.[8][9]

Poznate ličnocti[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Volosko luka, mul - Webcams Opatija” (na jeziku: hrvatski). Pristupljeno 2022-04-10. 
  2. ^ ^ Dario Alberi, Istria. Storia, arte, cultura, Lint Editoriale, Lavis (TN) 1997, pag. 305-308.
  3. ^ a b v g d Kobler Giovanni, Memorie per la storia della città liburnica di Fiume Stab. Tipo-lit. Fiumano di e. Mohovich, Fiume 1896. pag. 285-287.
  4. ^ „Kako je Volosko dobilo ime?”. www.rivijeranews.hr (na jeziku: hrvatski). 2019-04-14. Pristupljeno 2022-04-09. [mrtva veza]
  5. ^ „Volosko - Istrapedia”. www.istrapedia.hr. Pristupljeno 2022-04-09. 
  6. ^ „Volosko je uvršteno među najljepše "skrivene dragulje" Europe”. Journal.hr (na jeziku: hrvatski). 2021-07-15. Pristupljeno 2022-04-10. 
  7. ^ https://rijeka2020.eu/program/lungomare-art/trajne-skulpture/lungomare-art-volosko-1857-jiri-kovanda-cz-i-lautus-nika-laginja-hr/
  8. ^ „Tramontana”. DSNM Volosko windsurfing (na jeziku: hrvatski). 2016-04-28. Pristupljeno 2022-04-10. 
  9. ^ „Za sve je kriva tramontana: Surferski raj u riječkoj okolici”. Novi list (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-04-10. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Волоско&oldid=27820661”