Vraćene teritorije
Vraćene teritorije ili vraćene zemlje (polj. Ziemie Odzyskane), takođe poznato i kao Zapadna granica (polj. Kresy Zachodnie), a ranije kao zapadne i severne teritorije (polj. Ziemie Zachodnie i Północne), Postulirane teritorije (polj. Ziemie Postulowane) i teritorije povratka (polj. Ziemie Powracające), su nekadašnje istočne teritorije Nemačke i Slobodni grad Dancig koji je postao deo Poljske posle Drugog svetskog rata, kada je većina njihovih nemačkih stanovnika bila prisilno deportovana.[1][2]
Obrazloženje za izraz „vraćeno“ bilo je da su ove teritorije činile deo poljske države i da ih je Poljska izgubila u različitim periodima tokom vekova.[3] Takođe se odnosilo na koncept Pjasta da su ove teritorije bile deo tradicionalne poljske domovine pod dinastijom Pjasta (njihovih malih delova pod Poljskom je bilo i nakon završetka Pjasta), nakon uspostavljanja države u srednjem veku. Tokom vekova, međutim, oni su postali pretežno nemački govorni jezik kroz proces nemačkog naseljavanja na istok (Ostsiedlung), politička ekspanzija (Drang nach Osten), kao i jezička promena usled germanizacije lokalnog poljskog, slovenskog i baltičkog pruskog stanovništva.[4] Osim određenih regiona kao što su Zapadna Gornja Šlezija, Varmija i Mazurija, od 1945. godine većina ovih teritorija nije sadržala brojna značajnije zajednice govornika poljskog jezika.
Većina ovih oblasti je bilo dugo pod poljskom vladavinom, koja je trajala stotinama godina, a neke su kontrolisale poljske vojvode i kraljevi u kratkim periodima do nekoliko decenija. Različiti regioni, kada nisu bili pod poljskom vlašću, bili su u različitim vremenima pod vlašću Kraljevine Bohemije, Mađarske, Austrije, Švedske, Danske, Brandenburga, Pruske i Nemačkog Rajha. Mnoge oblasti su takođe bile deo raznih vojvodstava pod poljskom upravom, nastalih kao rezultat rasparčavanja Poljske, koja je počela u 12. veku.
Velika većina ranijih stanovnika je ili pobegla sa teritorija tokom kasnijih faza rata ili su ih proterale sovjetske i poljske komunističke vlasti nakon završetka rata, iako je na nekim mestima ostala mala nemačka manjina. Teritorije su ponovo naseljene Poljacima koji su se doselili iz centralne Poljske, Poljacima primoranim da napuste područja bivše istočne Poljske koja je bila pripojena Sovjetskom Savezu, Poljaci oslobođeni prinudnog rada u nacističkoj Nemačkoj, a Ukrajinci prisilno preseljeni u okviru „operacije Visla“, i druge manjine koje su se naselile u posleratnoj Poljskoj, uključujući Grke i Makedonce.[5]
Obnovljene teritorije su sa početka imale probleme sa ozbiljnim nedostatkom stanovništva.[6] Komunističke vlasti koje je postavio Sovjetski Savez koje su sprovele preseljenje takođe su uložile napore da uklone tragove i nasleđe nemačke kulture, kao što su nazivi mesta i istorijski natpisi na zgradama.
Posleratnu granicu između Nemačke i Poljske (linija Oder-Nejse) priznala je Istočna Nemačka 1950. i Zapadna Nemačka 1970. godine, a potvrđena je ponovo u nemačko-poljskom graničnom ugovoru 1990. godine.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Teritorije Poljske anektirane od strane Sovjetskog Saveza
- Iredentizam
- Polonizacija
- Germanizacija
- Rusifikacija
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Uprooted: How Breslau Became Wroclaw During the Century of Expulsions, pp. 215. Princeton University Press. 8. 8. 2011. ISBN 9781400839964. Arhivirano iz originala 2022-05-18. g. Pristupljeno 2020-10-23.
- ^ David Curp, T. (2006). A Clean Sweep?: The Politics of Ethnic Cleansing in Western Poland, 1945-1960. University Rochester Press. ISBN 9781580462389. Arhivirano iz originala 2022-05-18. g. Pristupljeno 2020-10-23.
- ^ Hammer, Eric (2013). „Ms. Livni, Remember the Recovered Territories. There is an historical precedent for a workable solution.”. Arutz Sheva. Arhivirano iz originala 2019-10-23. g. Pristupljeno 2019-10-23.
- ^ Weinhold, Karl (1887). Die Verbreitung und die Herkunft der Deutschen in Schlesien (na jeziku: nemački). Stuttgart: Verlag von J. Engelhorn.
- ^ Wojecki, Mieczysław (1999), „Przemiany demograficzne społeczności greckiej na Ziemi Lubuskiej w latach 1953–1998” [Demographics of the Greek community in Lubusz Land in the years 1953–1998], Zakorzenienie (na jeziku: poljski), Arhivirano iz originala 2016-06-17. g., Pristupljeno 2019-06-10
- ^ R. M. Douglas. Orderly and Humane. The Expulsion of the Germans after the Second World War. Yale University Press. str. 261.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Polak-Springer, P. (2015). Recovered Territory: A German-Polish Conflict over Land and Culture, 1919-1989. Berghahn Books. ISBN 978-1-78238-888-3. Pristupljeno 2023-08-16.
- Parkin, Robert (2023-06-09). White Eagle, Black Eagle. Berghahn Books. ISBN 9781805390039. doi:10.1515/9781805390039. Pristupljeno 2023-08-16.
- Gulińska-Jurgiel, P.; Kleinmann, Y.; Řezník, M.; Warneck, D.; Wallstein-Verlag (2019). Ends of War: Interdisciplinary Perspectives on Past and New Polish Regions After 1944. Polen: Kultur - Geschichte - Gesellschaft. Wallstein Verlag. ISBN 978-3-8353-3307-9. Pristupljeno 2023-08-16.
- Kończal, Kornelia (2021-03-04). „German property and the reconstruction of East Central Europe after 1945: politics, practices and pitfalls of confiscation”. European Review of History. Routledge. 28 (2): 278—300. ISSN 1350-7486. doi:10.1080/13507486.2020.1860910.
- Kończal, Kornelia (2023), Post-German Spaces, in: Yifat Gutman und Jenny Wüstenberg (ed.): The Routledge Handbook of Memory Activism, London and New York, Routledge, p. 345–349.
