Gradiška regimenta
| Gradiška regimenta Gradiscaner Regiment | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1747—1873 | |||||||||
.jpg) Gradiška regimenta (IX) i susedne krajiške oblasti (1820) | |||||||||
| Glavni grad | Nova Gradiška | ||||||||
| Zemlja |  Habzburška monarhija | ||||||||
| Površina | 1.749 (1871) km2 | ||||||||
| Stanovništvo | 55.523 (1871) | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | vojna pokrajina | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1747 | ||||||||
• Ukinuto | 1873 | ||||||||
| |||||||||
Gradiška regimenta (nem. Gradiscaner Regiment) ili Gradiški puk bila je vojno-teritorijalna jedinica Vojne krajine u Habzburškoj monarhiji. Postojala je od 1747. do 1873. godine. Naziv je dobila po Novoj Gradiškoj. Sve do 1850. godine nalazila se u sastavu nove Slavonske vojne krajine, a potom je pripadala objedinjenoj Hrvatsko-slavonskoj vojnoj krajini. Razvojačena je 1873. godine i transformisana u Gradiško okružje.[1][2]
Stanovništvo Gradiške regimente činili su Hrvati, Šokci i pravoslavni Srbi.[3][4]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Tokom prve polovine 18. veka, sve krajiške kapetanije na području donje Slavonije nalazile su se u sastavu tadašnje Posavske vojne krajine, koja je naknadno uključena u sastav nove Slavonske vojne krajine. Gradiški puk je osnovan 1747. godine, nakon reorganizacije dotadašnjih krajiških kapetanija na području slavonske Posavine.[2]
Tokom 1873. godine izvršeno je razvojačenje svih pukova u sastavu Hrvatsko-slavonske vojne krajine, ali te oblasti nisu odmah priključene Kraljevini Hrvatskoj i Slavoniji, već su dobile posebnu zemaljsku upravu, koja se delila na šest krajiških okružja, među kojima je bio i novostvoreno Gradiško okružje, koje je obrazovano na području ukunute Gradiške regimente. Tek 1881. godine, sva krajiška okružja priključena su Kraljevini Hrvatskoj i Slavoniji, koja je time dobila granicu na rekama Savi i Uni. U okvirima proširene Kraljevine, pripojena okružja nastavila su da postoje do 1886. godinne, kada je županijsko uređenje prošireno i na te prostore, čime je dovršen proces integracije nekadašnjih krajiških oblasti.[5][6][7]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Berić 1984.
- ^ a b Ilić 2015, str. 57-98.
- ^ Gavrilović 1986, str. 195-216.
- ^ Dabić 2012, str. 173-196.
- ^ Valentić 1981.
- ^ Planinić 1992, str. 173-183.
- ^ Dubravica 2001, str. 159-172.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Berić, Dušan M. (1984). Slavonska vojna granica u revoluciji 1848-1849. Zagreb: Prosvjeta.
- Valentić, Mirko (1972). „Hrvatsko-slavonska Vojna krajina u 1860-im godinama”. Časopis za suvremenu povijest. 4 (1): 63—71.
- Valentić, Mirko (1981). Vojna krajina i pitanje njezina sjedinjenja s Hrvatskom 1849-1881. Zagreb: Centar za povijesne znanosti; Institut za historiju radničkog pokreta Hrvatske.
- Gavrilović, Slavko (1986). „Srbi u Ugarskoj i Slavoniji od austro-turskog rata 1737-1739. do kraja XVIII veka”. Istorija srpskog naroda. 4 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 195—216.
- Dabić, Vojin S. (2012). „Srpska naselja u Slavoniji (16-18. vek)”. Glas SANU. 420 (16): 173—196.
- Dubravica, Branko (2001). „Političko-teritorijalna podjela i opseg civilne Hrvatske u godinama sjedinjenja s vojnom Hrvatskom 1871.-1886”. Politička misao. 38 (3): 159—172.
- Ilić, Jelena (2015). „Slavonsko-sremska vojna granica polovinim XVIII veka” (PDF). Zbornik o Srbima u Hrvatskoj. 9: 57—98. Arhivirano iz originala 05. 04. 2023. g. Pristupljeno 07. 05. 2024.
- Planinić, Silvana (1992). „Krajiško okružno upraviteljstvo (distrikti) i krajiške imovne općine u Hrvatsko-slavonskoj krajini”. Arhivski vjesnik. 34-35 (1991-1992): 173—183.