Demetrije Hronograf

Demetrije Hronograf je antički istoričar jevrejskog porekla i egzeget helenističke epohe.

Prema većini istraživača, živeo je u Aleksandriji krajem 3. veka pre nove ere. i pisao na starogrčkom jeziku.

Nadimak Hronograf je njegovom imenu u 19. veku dodao nemački istoričar i teolog Jakob Frojdental. Demetrijevo glavno delo, „O kraljevima koji su vladali u Judeji“, sačuvano je u kratkim fragmentarnim odlomcima. Bio je posvećen izračunavanju životnog veka predaka (verovatno počevši od Adama), patrijarha i vladara Izraela i Judeje. Sledeći Klimenta Aleksandrijskog, Jevsevije iz Cezareje u svojoj „Crkvenoj istoriji“ pominje među jevrejskim piscima koji su dokazali drevnost jevrejskog naroda i njegovih institucija. Demetrije se može staviti u rang sa drugim helenističkim jevrejskim piscima: egzegetima, filozofima i istoričarima (Artapan Aleksandrijski (2. vek p. n. e.), Aristobul Aleksandrijski (oko 160. p. n. e.), Eupolem (2. vek p. n. e.), Pseudo-Aristaj). (oko 100. p. n. e.), Filon Aleksandrijski (oko 25. p. n. e. - posle 41. p. n. e.), Josif (oko 37. - oko 100.) i Just iz Tivedijade (1. vek n.e.). Istovremeno, Demetrije se kao istoričar ponekad meša sa političarem, piscem, istoričarem i filozofom Demetrijem iz Faleruna. Ovo je i hronološka i istoriografska greška. Egzegeta Demetrije pominje kralja „Ptolomej IV “ (najverovatnije Ptolomej IV Filopator, 222-204. p. n. e.). Shodno tome, filozof Demetrije (350—283. p. n. e.), koji je živeo nekoliko generacija ranije, nije mogao da piše o vremenu njegove vladavine. Osim toga, jevrejske teme uopšte nisu bile u vidokrugu Demetrija iz Faleruma, ovog moćnog vladara helenističke Atine i plodnog pisca (videti Diogen Laertije (V 75-85) za spisak njegovih 45 dela).

Preživeli fragmenti

Sačuvano je 6 fragmenata dela Demetrijevog hronografa. Oni su povezani sa narativima knjiga Postanja i Izlaska. Pet fragmenata sačuvao je Jevsevije Cezarejski u svom delu „Priprema za Jevanđelje“ (knjiga 10), u vidu citata iz dela Aleksandra Polihistora „O Jevrejima“: Fragment 1 sadrži kratak izveštaj o Avramovom žrtvovanju Isaka (Post 22). Drugi deo, najduži, sadrži priču o životu starozavetnih patrijaraha Jakova i Josifa. Sadržaj fragmenta: Jakovljev let za Lavana, Izračunavanje starosti Isaka i Jakova, Jakovljev brak sa Lijom i Rahelom navodeći Jakovljevu decu, uključujući Dinu računajući broj godina koje je Jakov proveo u Haranu, priča o promeni imena i borbi Jakova sa anđelom Božijim računajući starost Jakovljeve dece kada je došao u Sihem računajući starost patrijaraha kada je Dina obeščašćena, viziju u Betelu rođenje Venijamina, Jakovljev povratak Isaku doba patrijarha Josifove životne okolnosti računajući broj godina boravka u Hananu doba patrijaraha prilikom prelaska u Egipat sumiranje hronoloških proračuna rodoslov plemena Levijevog do Arona i Mojsija, sa naznakom starosti i datuma rođenja dece.

Fragment 3 sadrži priče: Mojsije je ubio Egipćanina, brak Mojsija i Sifore, pitanje porekla Sifore.

Fragment 4 sadrži priču o čudu na vodama Mare (Izlazak 15:22-27).

Fragment 5 sadrži diskusiju o tome gde su Jevreji nabavili oružje kada su napustili Egipat, ako bi samo hteli da se mole (Izlazak 13:18; 17:8-13). Demetrije sugeriše da su Jevreji uzeli oružje Egipćana koji su bežali.

Šesti fragment sačuvao je Kliment Aleksandrijski u Stromati (I 21.141.1-2). Prepričava glavne hronološke proračune Demetrija: od ropstva Samarije (722. p. n. e.) do zauzimanja Jerusalima 586. p. n. e. (prema Demetriju, 128 godina i 6 meseci) od pada Samarije do vladavine Ptolomeja (573 godine i 9 meseci) od pada Jerusalima do vladavine Ptolomeja (338 godina i 3 meseca). Prema Klimentu (Stromata. Knjiga I. Cx. XXI. 141. 1-3): „1) Demetrije u svojoj „Istoriji kraljeva Judinih” kaže da Judina, Venijaminova i Levijeva plemena nisu odvedena u ropstvo od Senaherib i da je od ovog do poslednjeg zatočeništva koje je Navuhodonosor nametnuo stanovnicima Jerusalima, prošlo 128 godina i 6 meseci; da je od godine u kojoj je deset plemena Izraelovih odvedeno u ropstvo iz Samarije do vladavine Ptolomeja IV, prošlo 573 godine i 9 meseci, a od vremena kada su odvedena u ropstvo iz Jerusalima – 338. godine. godine i 3 meseca. Podaci koje Filon daje u vezi sa hronologijom istorije judejskih kraljeva ne slažu se sa Demetrijem.” Mesto u modernoj Demetrijevoj književnosti Demetrije je prvi nama poznati nebiblijski jevrejski autor koji je pisao na grčkom pod uticajem helenističke istoriografije. U helenističkoj istoriografiji, Demetrijevo delo se može uporediti sa delima autora kao što su Eratosten iz Kirene (275-194. p. n. e.), Maneton (oko 280. p. n. e.) i Beros (oko 290. p. n. e.), ali, za razliku od ovih autora, Dimitrije ne povezuje jevrejsku i grčku hronologiju. U apokrifnoj literaturi, interesovanje za hronološka izračunavanja nalazi se u knjizi Jubileja i u kumranskim apokrifima Postanja.

Značaj rada

Demetrijevo delo je prvi dokaz o postojanju prevoda hebrejske Biblije na starogrčki jezik i omogućava nam da razjasnimo vreme pojave Septuaginte. Zavisnost prevoda koji je Demetrije koristio od Septuaginte je sledeća: sličan prevod hebrejskih imena (samo 12 od 44 se razlikuju); prisustvo identičnih datuma (na primer, Izlazak 12:40 Septuaginta ukazuje da su patrijarsi boravili u Egiptu i Hananu 430 godina, jevrejski masoretski tekst pominje samo Egipat); doslednost genealogija (na primer, rodoslov Sifore, kao u Septuaginti, uključuje ime Raguel); u bukvalnim leksičkim podudaranjima (na primer, citati iz Post. 30:14-16 i 32:23-33). Jedini slaganje sa redakcijom bliskom masoretičkoj je naznaka starosti Keata u Izlasku 6:18 (133 godine u Demetriju i u hebrejskom tekstu, 130 godina u Septuaginti). U nekim slučajevima, Demetrijeve informacije se ne poklapaju ni sa hebrejskim tekstom ni sa Septuagintom (Avramova starost je 136 godina u Demetriju, 137 godina u masoretskom tekstu, 132 godine u Septuaginti). Književna forma U istoriji tumačenja biblijskih tekstova, Demetrijevo delo je prvi primer upotrebe metode tumačenja αποριαι κα λυσεις („pitanja i odgovori“). Grčki autori su koristili ovaj metod primenjen na tekstove Homera i Hesioda. U odnosu na biblijske tekstove, metod je razvijen u delima Filona Aleksandrijskog.