Dušan Marković (sveštenik)
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Dušan Marković | |
|---|---|
| Datum smrti | 1935. |
Dušan Marković, sveštenik, narodni poslanik, je bio šesto dete učitelja Ilije, nižu gimnaziju završio je u Sremskim Karlovcima, a višu u Novi Sad, gde je i maturirao.
Život[uredi | uredi izvor]
Karlovačko bogoslovsko učilište pohađao je od 1893 — 1897. godine. Iz školskih dana najbolji drug bio mu je njegov zemljak iz Mošorina, trgovački sin Svetozar Vlaškalić, potonji paroh mošorinski i sveštenomučenik. Nakon završenog školovanja, Dušan je iz škole poneo pored obimnog znanja i školovan glas, opštu kulturu i manire jednog gospodina, što je pružala tadašnja Bogoslovija.
Po ovlašćenju patrijarha Georgija, episkop vršački Gavrilo Zmejanović je 4. avgusta 1898. u manastiru Hopovu rukopoložio svršenog bogoslova Dušana Markovića, postavljenog za protoprezviteratskog pomoćnika u Zemunu, za đakona, a sutradan, 5. avgusta, za prezvitera. Mato Kosovac u svom „Šematizmu“ piše da je o. Dušan govorio srpski i nemački i da se bavio književnošću.
Prvo mesto službovanja potonjeg prote i jednog od najviđenijih nacionalnih radnika bilo je u Zemunu, a kasnije je imenovan za paroha u zemunskoj Gornjoj varoši. Današnji hroničari Gornje varoši (N. Ilić) ističu Dušana Markovića, kao zainteresovanog za nacionalnu istoriju. Posle Prvog svetskog rata, 1919. Dušan odlazi iz Gornje varoši. Sarađivao je sa svojim bratom Radoslavom u pitanjima zadrugarstva, za dobrobit svoga naroda. Pored nacionalnog rada, kojim se bavio od svoje najranije mladosti u svim pravcima nacionalne delatnosti, najviše se posvećivao politici. Još kao omladinac pokazivao je političke sposobnosti i bio je jedan od najviđenijih boraca u Miletićevom pokretu. Mnogo se bavio i novinarstvom, sarađujući u svim nacionalnim listovima, a najviše u „Zastavi“. Pisao je i manje istorijske spise o Zemunu i njegovim naseljima. U njegovoj zaostavštini ostalo je u rukopisima dosta materijala o istoriji Zemuna.
Rad za vreme Prvog svetskog rata[uredi | uredi izvor]
Neobično velike zasluge Markovićeve najbolje su uočili Austrijanci, te je u samom početku Prvog svetskog rata, izložen je bio soldatskim napadima. Demolirali su mu kuću, njega šikanirali i boli bajonetima, da bi ga na kraju uhapsili i zatvorili kao taoca. Čak je bio osuđen na smrt. Kada je srpska vojska 1914. godine prešla Savu i Dunav, odmah ga je oslobodila i on se angažovao oko uvođenja srpske vlasti. Predvodio je deputaciju u Beograd, na Torlak, generalu Mihajlu Živkoviću, komandantu odbrane grada, da se zahvali na oslobođenju i zamoli ga da ih udostoji svoje posete. General je vrlo ljubazno odložio svoju posetu, zato što je već bilo rešeno da se srpska vojska povuče. Kada se 13. septembra posle podne proneo glas da se srpska vojska mora povući, u gradu je nastala panika zbog straha od austrougarskih represalija. I odmah, oko hiljadu Srba napušta Zemun i prelazi u Srbiju, spasavajući goli život. Na čelu ovog egzodusa bio je zemunski sveštenik Marković. Po nekim objavljenim izvorima (Nikola Ilić), oko šest hiljada Zemunaca potražilo je spas u Majci Srbiji. Tamo, o. Dušan je vršio dužnost vojnog sveštenika, a uz to i bolničarsku u bolnici u Beogradu. Sa srpskom vojskom preživeo je Albansku Golgotu, te je poslat na Korziku, gde je bolovao. Tadašnji mitropolit Srbije, Dimitrije Pavlović, uputio ga je u Englesku, gde je tri godine bio nastavnik studentima u Oksfordu, Kembridžu i Edinburgu. I tamo, veliki deo vremena posvećivao je radu među našim radnicima. Pisao je, propovedao, te je za kratko vreme postao jedna od najpopularnijih ličnosti među Srbima u Britaniji.
Zasluge[uredi | uredi izvor]
Po povratku, zbog svojih zasluga na crkveno-nacionalnom planu, 1921. je jednoglasno izabran za okružnog protoprezvitera. Bio je član Konzistorije Sremsko-karlovačke eparhije, istovremeno i katiheta u Kraljevskoj višoj devojačkoj školi u Zemunu. Uz to bio je član eparhijskog saveta 1932. godine. Januara 1934. na Prvoj skupštini novog Svešteničkog udruženja, prota Dušan je izabran za člana Upravnog odbora. Kasnije je biran za člana užeg odbora Svešteničkog udruženja eparhijskog sveštenstva za arhiepiskopiju Beogradsko-karlovačku. U martu iste godine je na Drugoj redovnoj sednici Eparhijskog saveta Arhiepiskopije Beogradsko-karlovačke, prota Dušan Marković ušao je u finansijski odbor.
Po svom političkom opredeljenju, pripadao je Narodnoj radikalnoj stranci i dva puta je bio biran za narodnog poslanika (1923. i 1925) na listi Nikole Pašića, za srez zemunski. U drugom mandatu, podneo je ostavku.
Prosvetni rad[uredi | uredi izvor]
Krajem 1917. bio starešina i predavač studentima u Edinburgu i to u:
- George Heriot's School
- Lauriston School
- Ross Cooper & Stewart School
- Tutorial Institute
Smrt[uredi | uredi izvor]
Preminuo je nakon jedne teže operacije i kraćeg bolovanja, 19. septembra 1935. godine, a sahranjen je na Malu Gospojinu u Zemunu, gradu u kom je proveo ceo svoj sveštenički vek. Sahranio ga episkop Sava Trlajić sa 30 sveštenika
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Toša Iskruljev: Raspeće srpskog naroda u Sremu 1914. i Madžari, Novi Sad 1936.
- Branislav Žorž: Velikan iz Mošorina, Beograd 2003.
- Dušica Bojić: Srpske izbeglice u Prvom svetskom ratu (1914-1921), Beograd 2007.
- Nekrolozi u «Politici» 20. i 22. 09. 1935.
