Elizabet Viže-Lebran
Lujza Elizabet-Viže Lebran | |
|---|---|
 Lujza Elizabet-Viže Lebran, autoportret | |
| Datum rođenja | 16. april 1755. |
| Mesto rođenja | Pariz Kraljevina Francuska |
| Datum smrti | 30. mart 1842. (86 god.) |
| Mesto smrti | Pariz Francuska |
Lujza Elizabet-Viže Lebran (franc. Élisabeth Vigée Le Brun; Pariz, 16. april 1755 - 30. mart 1842) bila je francuska slikarka[1] , najznačajniji portretista 18. veka, a po mišljenju mnogih umetnika i i jedan od tehnički najveštijih portretista svog doba.[1]
Umetnički stil koji jezastupala na svojim radovima je rokoko, sa elementima neoklasicizma.[2]
Za vreme svoje slikarske karijere naslikala je 600 portreta i 200 pejzaža, a neke njene slike se nalaze u vlasništvu najvećih muzeja, kao što je Luvr u Parizu, Ermitaž u Sankt Peterburgu, Nacionalna galerija u Londonu, Metropolitenu u Njujorku...[3]
Detinjstvo i mladost[uredi | uredi izvor]
.JPG)
Rođena je 1755. godine u Parizu, Francuska. Otac, Luj Viže, bio je slikar i član akademije, a majka, Žan Misin, frizerka. Prvih pet godina provela je na selu. Potom je preseljena u školu manastira Svetog Trojstva u Parizu. Tamo je pokazivala da ima talenta za slikanje crtajući po zidovima, sveskama... Otac, oduševljen jednim od njenih crteža, vratio je kući i počeo je podučavati slikanju. Međutim, Luj Viže umro je kada je Elizabet imala 12 godina. Kasnije počinje da radi kao pomoćnica očevog prijatelja, slikara i pesnika Pjera Davesana, koji je i podučavao o slikarstvu. Već u petnaestoj godini, Elizabet je dobro zarađivala crtajući portrete bogatih. Da bi unapredila svoje veštine ona je obilazeći galerijebeležila i kopirala dela starih majstora kao što su Rubens, Van Dajk, i Rembrant. Godine 1775. Elizabeta je dobila priliku da ponudi dva portreta Kraljevskoj umetničkoj akademiji, a iste godinepostaje i član akademije. Godine 1783. primljena je za redovnog studenta za slikarstvo i vajarstvo. Iste godine na akademiju je primljena i njena najveća suparnica - Adelada Labij-Gijar. Profesor im je bio Gabrijel Brijar Verne.
1776. godine je dobila i svoj prvi kraljevski nalog, da naslika portret grofa Provanse, budućeg kralja Luj XVIII.
Nakon što se njen očuh povukao iz posla preselili su se u hotel De Lubert u Parizu, gde je ona upoznala Žan-Batista, slikara i trgovca umetničkim delima, koji joj je pomagao i pozajmljivao neke slike kako bi ih ona kopirala i napredila svoje veštine. Nakon šest meseci saradnje Žan je pitao Elizabetu da se uda za njega. Elizabeta je bila u dilemi zato što pre toga nije razmišljala o braku i imala je stalne prihode, ali je na majčin nagovor i podstaknuta željom da se odvoji od očuha koga nije volela pristaje na predlog.[4]
Rad do Francuske revolucije[uredi | uredi izvor]
U januaru 1776. godine, tada dvadesetogodišnja Elizabeta se udaje za Žan-Batista Pjera Lebrana. Pošto je bio veliki boem i kockar, Žanu je bio potreban novac zbog čega mu je bilo u interesu da progura Elizabetu u umetničkom svetu. Dve godine kasnije su kupili hotel De Lubert. Pet godina kasnije Elizabeta u februaru rađa Žan-Žuli-Luiz. Njena slava proširila se sve do francuske kraljice Marije Antoanete koja joj je zatražila da joj nacrta jedan portret.[1] Između njih dve je stvoreno prijateljstvo koje će potrajati sve do početka Francuske revolucije. Godine 1779. Elizabeta je proglašena za dvorskog slikara. Uradila je preko trideset portreta Marije Antoanete i njene porodice. Kao Marijin portretista se još više probila u krugove evropske aristokratije i postaje poznata širom Evrope.[5]
Njen muž je imao razne preljubničke i kockarske afere, što je krenulo i nju da dovodi u finansijske probleme narednih godina, ali su i obilazili Flandriju i Holandiju gde se susretala sa delima flamanskih majstora što je inspirisalo da proba nove tehnike rada.
Izbijanje Francuske revolucije nateralo je Elizabetu da u noći između 5. i 6. oktobra 1789. godine napusti Pariz. Njen muž koji je ostao u Parizu je tvrdio da je ona otišla u Italiju na usavršavanje. U Evropi je već bila dovoljno poznata pa je slikala portrete vladara u Rimu, Beču, Londonu, Sankt Peterburgu...
Evropska slava[uredi | uredi izvor]
.jpg)
Iz Francuske je prešla u Italiju gde je neko vreme obilazila crkve i galerije kako bi videla radove poznatih umetnika i čija su dela uticala na njen dugogodišnji rad. Posle proputovanja se smestila u Rim, gde je bila gost i u Akademiji slikarstva, a posetila je i kardinala Bernisa, a prisustvovala je i papinom blagoslovu tokom Uskrsa.
Tokom trogodišnjeg boravka u Rimu dosta je radila i obilazila znamenitosti, a dosta se i družila sa ljudima francuskih aristokratskih porodica koji su prognani iz domovine utočište takođe našli u Rimu. Kasnije je u Napulju slikala i portret kraljice Napulja, Marije Karoline, sestre Marije Antoanete i njene četvoro dece.
Kasnije je tokom boravka u Italiji iabrana za člana Akademije u Parmi i Akademije San Luka u Rimu. Nakon Italije Elizabeta odlazi u Austriju.
U Austriji je boravila oko dve i po godine i za to vreme je i tamo slikala portrete mnogih aristokrata i članova kraljevske porodice.
Posle Beča odlazi u Rusiju, gde je boravila od 1795. godine do 1801. godine i tamo je bila lepo prihvaćena od strane plemstva i slikala je brojne aristokrate, uključujući i bivšeg kralja Poljske Stanislava II.
Nakon boravka u Sankt Pnjterburgu i kraćih zadržavanja u Pruskoj i Berlinu i angažovanja njenog bivšeg muža i drugih članova porodice izdejstvovala je da se njeno ime ukloni sa liste kontrarevolucionara kako bi mogla da se vrati u Francusku.
Konačno se januara 1802. godine, nakon 12 godina odsustva vraća u Francusku, gde je njen povratak u štampi bio pozdravljen sa ushićenjem. Kao dodatna pomoć prilikom vraćanja u Francusku bila je i inicijativa 225 poznatih evropskih slikara da joj se omogući povratak u domovinu. Iste godine je tražila od bivšeg muža povraćaj miraza čije su kockarske navike istrošileznačajan deo njenog bogatstva koje je imala tokom karijere u Francuskoj.
Godine 1805. slikala je portret Karoline, sestre francuskog cara Napoleona Bonaparte. Od zarade je kupila kuću u Luvsjenu. Kuća joj je oduzeta 1814. godine, pa se ponovo preselila u Pariz. Godine 1813. umire njen bivši muž, 1819. ćerka, a 1820. brat Etjen. Godine 1835., u svojim osamdesetim godinama, uz pomoć svoje dve nećake objavljuje memoare u tri toma pod nazivom "Suveniri". Primljena je u akademije lepih umetnosti u Rimu i Sankt Petrogradu. Naslikala je portrete više članova porodice carice Katarine Velike. Slikala je i portret lorda Bajrona, a 1807. godine primljena u akademiju lepih umetnosti u Ženevi, Švajcarska.
Smrt[uredi | uredi izvor]
Elizabeta Viže je umrla 30. marta 1842. godine u 87. godini života. Sahranjena je na luvsjenskom groblju u blizini svog nekadašnjeg doma. Za života naslikala je preko 660 portreta i oko 200 pejzaža. Elizabetina dela nalaze se u najuglednijim svetskim muzejima i privatnim zbirkama (Versaj, Luvr, Londonska nacionalna galerija umetnosti, Ermitaž, muzej lepih umetnosti u Njujorku, San Francisku, Mineapolisu...).[traži se izvor]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Ledi Folding -
Varvara Golovina -
Ledi Hamilton -
Mis Pit -
Čarls-Aleksandar de Kalone -
Marija Gabrijela de Gramont -
Princeza Aleksandra Golicina sa sinom -
Ana Tolstoj -
Ana Aleksandrovna Galicin -
Marija Antoaneta -
Autoportret -
Karolina od Lihtenštajna -
Karolina Bonaparta -
Baronka Krusol -
Marija Gabrijela od Gramonta -
Natalija Ivanovna Kurakina -
Marija Antoaneta -
Marija Karolina Austrijska -
Elizabeta Aleksejevna -
-_Lady_Folding_a_Letter_-_Google_Art_Project.jpg)
.jpg)
_-_Google_Art_Project.jpg)
_LeBrun.jpg)
.jpg)
.jpg)
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Politikin zabavnik broj 2975
- ^ a b v Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 46. ISBN 86-331-2112-3.
- ^ „Portfolio”.
- ^ „Met muzej”.
- ^ „Časopis Kuš!”.
- ^ „Odiseja umetnice u doba Revolucije”.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Akademske | |
| Umetničke | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
