Žene u klasičnoj muzici

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Marta Argeri, (rođena 1941.) istaknuta koncertna pijanistkinja
Hildegarda iz Bingena

Žene su aktivne u svim aspektima klasične muzike, poput instrumentalnog izvođenja, vokalnog izvođenja, orkestarskog dirigovanja, horskog dirigovanja, naučnih istraživanja i savremene kompozicije. Međutim, proporcionalno muškarcima, njihova zastupljenost i priznanje - posebno na višim nivoima - daleko je niže od njihovog broja.

Iako žene do nedavno nisu učestvovale u simfonijskim orkestrima, bilo je mnogo češće da žene uče muzičke instrumente. U 1800-im godinama od žena više klase se često očekivalo da nauče neki instrument, često harfu, klavir, gitaru ili violinu ili da nauče da pevaju.[1] Tek poslednjih godina žene su sve češće nastupale u solističkom okruženju. Pijanistkinja (i kompozitorka) Klara Šuman i pevačica Jeni Lind bila su dva retka primera istaknuta u devetnaestom veku.[2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Elizabet Žake de La Ger

Jedna od prvih istorijski zabeleženih žena u srednjovekovnoj muzici bila je Hildegarda iz Bingena, koja je u 12. veku pisala verske pesme.[3] Žene su takođe bile neophodne za funkcionisanje horova, koji zahtevaju gornji registar koji žene mogu da pevaju,[4] iako je papa Lav IV (847–855. n. e.) zabranio ženama u horovima da pevaju u crkvama, a papa Pije X zabranio je ženama da pevaju u crkvenim horovima 1907.[5] Antonio Vivaldi vodio je ženski orkestar 1714. u školi za devojčice.[6]

Istorijski gledano, od žena se očekivalo da savladaju instrumente zajedno sa učenjem muzičkih osnova, poput čitanja muzike, pisanja muzike i njenog izvođenja. Međutim, sve do 20. veka javno izvođenje se smatralo nemoralnim za žene i očekivalo se da sviraju samo u privatnom domaćem okruženju.[7] Donedavno ženama nije bilo dozvoljeno da se obrazuju na nivou konzervatorijuma i bile su uvrštene u manje zahtevan nastavni plan i program koji je izostavljao teme koje su se smatrale složenim. Ti su predmeti uključivali kompoziciju, kontrapunkt i orkestraciju. Žene se čak manje podstiču na komponovanje nego na izvođenje. Na profesionalni status kompozitorki uticao je njihov porodični i bračni status. Žene koje su poticale iz muzičkih porodica i imale podršku supruga i oca mogle su se proslaviti.

Istaknuti istorijski primer je Elizabet Žake de La Ger, francuska kompozitorka rođena 1665. Njen deda, Žean Žake i njen otac, Klod Žake, bili su proizvođači čembala. Umesto da samo uči svoje sinove, Klod Žake je poučavao i svoje sinove i kćeri kako da prežive i napreduju u svetu. Ovo vaspitanje, podrška njenog oca i bogata muzička istorija njene porodice bili su velika stepenica za njenu muzičku karijeru. U petoj godini, Luj XIV ju je zapazio kada je nastupala u njegovoj palati u Versaju. Ovo je na kraju dovelo do toga da je postala muzičarka na dvoru kralja Sunca, Luja XIV. Većinu svojih dela napisala je za svog kralja, što je za to vreme bilo uobičajeno. Titon di Tije dodelio joj je mesto na svojoj Planini Parnas kada je imala samo 26 godina. Uprkos tome što je njena jedna objavljena opera, Céphale et Procris, imala samo 5 ili 6 izvođenja, nastavila je da komponuje tokom svog života, proizvodeći veliki broj dela. Nakon njene smrti, priznati su njena genijalnost u kompozicijama, kreativnost u vokalnoj i instrumentalnoj muzici i raznolikost žanrova. Njen uspeh u životu i karijeri pokazuje da joj se pružila retka prilika da uspe kao kompozitorka i kako je to u potpunosti iskoristila.[8]

Nekada se smatralo da je ispravno da mlada žena u visokom društvu stekne znanje sviranja klasičnog instrumenta, obično klavira, harfe, klasične gitare ili pevanje. Uloge žena u muzici, bilo da se radi o izvođenjima ili obrazovanju, bile su namenjene njihovom privatnom životu unutar njihovih domova, a ne javnosti.[9] Osim toga, žene nisu bile obučene za profesionalce, zato što se smatralo neskromnim da žena nastupa u javnosti. Ove smernice za bonton obično su se širile knjigama poput Pisma mladoj dami koju je napisao Džon Benet 1798. godine i Pisma mladim damama koju je napisala Lidija Sigurni 1844. godine.[10] Muzičko izvođenje je viđeno kao žensko zanimanje, pa su stoga škole za žene često imale veći fokus na muzici nego škole za dečake. U stvari, prvi muzički konzervatorijum u Sjedinjenim Državama, Music Vale Seminary, osnovan je 1835. godine u svrhu podučavanja žena muzici.[11] Kultura žena koje su učile muziku bila je toliko jaka u 18. veku da su unuka Džordža Vašingtona i supruga Tomasa Džefersona bile muzičarke.[10]

Žene u 18. veku nisu često komponovale klasičnu muziku. Dok su kompozicije koje su napisale žene bile prihvatljive u Evropi i Velikoj Britaniji, kompozicije koje su napisale Amerikanke često su bile neodređeno pripisivane ili nepotpisane.

Nađa Bulanže

Od 1870. do 1910. godine, žene su počele da uzimaju više udela u klasičnoj muzici, obično na nastavničkim pozicijama. Amerikanka Klara Baur bila je prva žena koja je 1867. godine osnovala konzervatorijum, Univerzitet u Sinsinatiju-koledž-konzervatorijum za muziku. [10] Rastuća američka popularnost operske muzike u ovom vremenskom periodu takođe je doprinela povećanju broja žena u klasičnoj muzici, jer su žene bile potrebne za pevanje istaknutih ženskih delova.[10]

20. vek[uredi | uredi izvor]

Godine 1936. Nađa Bulanže je održala koncert sa Londonskom filharmonijom, prva žena koja je to učinila. Bulanže je takođe narednih godina dirigovala Filadelfijskim orkestrom, Bostonskom Simfonijom i Njujorškom filharmonijom.[12] Vicslava Kapralova je 1937. dirigovala Češkom filharmonijom i BBC orkestrom (kasnije poznatim kao BBC Simfonijski orkestar 1938. u Londonu, tokom 16. ISCM festivala.[13]

Nakon završetka Drugog svetskog rata, broj žena na poslovima klasične muzike uveliko se povećao u Sjedinjenim Državama. 1947. godine samo 8% muzičara simfonijskog orkestra bile su žene, u poređenju sa 26,3% 1982. Međutim, broj žena u evropskim orkestrima ostao je nizak. Žene na stalnim pozicijama na univerzitetima takođe su bile veoma retke u 1970-im, sa 10,6% pozicija koje su zauzimale žene.[10]

Godine 1984. Odalina de la Martinez postala je prva žena koja je dirigovala na BBC Promenadnom koncertu[14] u Rojal Albert Holu.

Ljubica Marić, poštanska marka 2009

Ljubica Marić (1909 — 2003) je bila prva srpska kompozitorka i akademik Srpske akademije nauka i umetnosti. 1929. godine prva je ponela diplomu kompozicije stečenu školovanjem u Srbiji.[15]

21. vek[uredi | uredi izvor]

Odnos žena i muškaraca u američkim orkestrima je otprilike jednak, ali je odnos u evropskim orkestrima i dalje nizak.[16] Relativno je malo žena dirigentkinja, ali se njihov broj povećava, jer figure poput Marin Alsop, Barbare Hanigan, Suzane Malki i Mirge Gražinite-Tila dobijaju pažnju i popularnost javnosti.[17]

Dirigentkinja Marin Alsop

Žene u orkestrima[uredi | uredi izvor]

Prvi orkestar na svetu koji je ikada zaposlio muzičarke bio je orkestar Kraljičine dvorane u Londonu 1913. godine, predvođen ser Henrijem Vudom .[2] Pre 1913. godine žene su svirale u orkestrima samo za žene, od kojih je prvi osnovala Mari Vurm 1898. godine u Berlinu.[2] Prva žena koja se pridružila američkom orkestru bila je harfistkinja Edna Filips, koja je primljena u Filadelfijski orkestar 1930.[2]

Žene nisu postojale u većini velikih muzičkih simfonijskih orkestara sve do 1960-ih.[16] Ova neravnoteža bila je posebno primetna u muzičkim direktorima simfonijskih orkestara, sa 4,1% velikih orkestara u Sjedinjenim Državama predvođenim ženom, u novembru 2016.[18] a od 150 priznatih vrhunskih dirigenata u svetu, samo 3,3 % su bile žene.[19] Jaz se takođe proširuje na članske pozicije u simfonijskim orkestrima. Berlinska filharmonija je 1982. zaposlila svoju prvu ženu, Madelin Karuzo.[20] [21] Bečka filharmonija je 2003. godine imenovala svoju prvu ženu muzičarku nakon 161 godine rada bez žena. U stvari, postojala je izričita zabrana žena muzičarki sve do 1996. godine, kada je filharmoniji pretilo smanjenje budžeta od strane austrijske vlade.[22]

Žene kompozitori[uredi | uredi izvor]

Sara Mor-Pič procenjuje u članku za The Guardian da je oko 40% živih kompozitora ženskog pola, pa ipak, žali se, samo oko 17% imena na listama muzičkih izdavača su ženskog pola.[23] Istraživanje Bostonskog simfonijskog orkestra sugeriše jače neslaganje; u programiranju za 22 najbolja američka orkestra u 2014–2015, samo 1,8% kompozitora su bile žene.

U „Listi moći: Zašto žene nisu jednake u novom muzičkom vođstvu i inovacijama“,[24] Elen MekSvini raspravlja o šest generičkih faktora doprinosa koje je identifikovala Šeril Sandberg u Lean In: Žene, rad i volja za vođstvom koji mogu imati neki uticaj na ove brojke.

  • Sociološka činjenica da muzičarke, kao i sve druge žene, plaćaju „porez na dopadljivost“ kada su samopromotivne, asertivne i uspešne.
  • Manje je verovatno da će se muzičarke upustiti u projekte visoke vidljivosti, preuzeti profesionalne rizike i zamišljati sebe kao lidere - što ih ostavlja u izrazito nepovoljnom položaju u razvoju preduzetničke karijere.
  • Žene stalno potcenjuju sopstvene talente i sposobnosti, ostavljajući ih u nepovoljnom položaju u suštinskom domenu samopromocije.
  • Prilikom odabira koga će zaposliti, muškarci će znatno češće izabrati muškarca.
  • Slično tome, stariji muškarci češće mentoriraju mladiće nego mlade žene.
  • Žene se od malih nogu uče da brinu o tome mogu li imati decu i karijeru.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Cynthia Collins (9. 3. 2015). „Contribution of Women Musicians to Symphony Orchestras”. CMUSE.org. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016. 
  2. ^ a b v g Cynthia Collins (9. 3. 2015). „Contribution of Women Musicians to Symphony Orchestras”. CMUSE.org. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016. 
  3. ^ Maddocks, Fiona (2001). Hildegard of Bingen: The Woman of Her Age. New York: Doubleday. str. 194. ISBN 9780385498678. 
  4. ^ McKinney, James (1994). The Diagnosis and Correction of Vocal Faults. Genovex Music Group. ISBN 978-1-56593-940-0. 
  5. ^ Wijngaards, John. „Women and girls were not allowed to be singers in Church”. womenpriests.org. Wigngaards Institute for Catholic Research. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016. 
  6. ^ White, Micky (2004). „The Pieta in Vivaldi's Day”. Vivaldi's Women. Schola Pietatis Antonio Vivaldi. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 6. 11. 2016. 
  7. ^ Rupp, Teresa (26. 12. 2017). „Women of exceptional accomplishment: eight women composers”. Piano Magazine. 
  8. ^ Beer, Anna (2017). Sounds and Sweet Airs: The Forgotten Women of Classical Music. Oneworld Publications. ISBN 9781780748566. 
  9. ^ Rupp, Teresa (26. 12. 2017). „Women of exceptional accomplishment: eight women composers”. Piano Magazine. 
  10. ^ a b v g d Tick, Judith; Tsou, Judy (2015). Women in American Music: Grove Music Essentials. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-026879-4. [potrebna strana][page needed]
  11. ^ Johnson, Frances Hall (1934). Music Vale Seminary, 1835–1876. New Haven, Connecticut: Yale University Press. hdl:2027/uc1.31822042884106. 
  12. ^ „Not-So-Frequently Asked Questions”. Salisbury Symphony Orchestra, Salisbury University. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 6. 11. 2016. 
  13. ^ „The Kapralova Society”. kapralova.org. Pristupljeno 7. 3. 2021. 
  14. ^ Pentreath, Rosie (6. 3. 2015). „11 of today's top women conductors”. www.classical-music.com. Arhivirano iz originala 20. 11. 2015. g. Pristupljeno 17. 11. 2016. 
  15. ^ „LJUBICA MARIĆ”. arhipelag.rs. 13. 8. 2011. Pristupljeno 27. 8. 2021. 
  16. ^ a b „Not-So-Frequently Asked Questions”. Salisbury Symphony Orchestra, Salisbury University. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 6. 11. 2016. 
  17. ^ Cooper, Michael (1. 9. 2016). „Cracking a Glass Ceiling With the Maestro's Baton”. The New York Times. 
  18. ^ Cooper, Michael (1. 9. 2016). „Cracking a Glass Ceiling With the Maestro's Baton”. The New York Times. 
  19. ^ Rowland, Hazel (8. 4. 2016). „Where Are All The Women Conductors?”. Culture Trip. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016. 
  20. ^ Oestreich, James R. (16. 11. 2007). „Berlin in Lights: The Woman Question”. ArtsBeat. The New York Times. 
  21. ^ Newman, Geoffrey. „The Rise of the Female Conductor”. Vancouver Classical Music. Arhivirano iz originala 6. 11. 2016. g. Pristupljeno 5. 11. 2016. 
  22. ^ Burgermeister, Jane (10. 1. 2003). „First woman takes a bow at Vienna Philharmonic”. The Guardian. 
  23. ^ Sara Mohr-Pietsch (5. 3. 2015). „Women composers: genius is gender blind – and so should we be”. The Guardian. Pristupljeno 12. 2. 2017. 
  24. ^ Ellen McSweeney (10. 4. 2013). „The Power List: Why Women Aren't Equals In New Music Leadership and Innovation”. www.newmusicbox.org. Arhivirano iz originala 29. 09. 2017. g. Pristupljeno 12. 2. 2017. 

 

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Жене_у_класичној_музици&oldid=26881302”