Istorijski arhiv Šumadije

Istorijski arhiv Šumadije

Istorijski arhiv Šumadije je institucija zaštite arhivske građe na području Šumadijskog okruga. Pre osnivanja Arhiva postojalo je Arhivsko središte od 1948. godine do 1952. godine. Arhiv je osnovan 1952. godine. Zgrada arhiva se nalazi u Kragujevcu, u ulici Kragujevačkog oktobra br. 13.

Istorijat

Prvi put se zaštita arhivske građe u Kragujevcu javlja osnivanjem Arhivskog središta 1948. godine. On je imao zadatak da evidentira arhivsku građu i zažtiti je od propadanja na teritoriji Kragujevčanskog i Gružanskog sreza. Građa se smeštala u Narodnoj biblioteci grada Kragujevca i „Amicinom konaku“. Savet za prosvetu, nauku i kulturu NR Srbije je odlučio da se u Kragujevcu, 7. februara 1952. godine osnuje Arhiv kao ustanova Gradskog narodnog odbora. Arhiv je dobio u nadležnost područja tri grada, Kragujevca, Kraljeva i Novog Pazara kao i jedanaest srezova: kragujevački, oplenački, takovski, lepenički, orašački, gružanski, lavački, žički, deževski studenički i štavički. U međuvremenu osnivanjem Arhiva u Kruševcu, Čačku i Kraljevu delatnost arhiva je svedena na grad Kragujevac i šest opština:Aranđelovac, Batočina, Knić, Lapovo, Rača i Topola.

Naziv

Arhiv je od postanka nekoliko puta menjao naziv:

• Gradska državna arhiva (1952 – 1958)
• Državni arhiv sreza Kragujevac (1958 – 1967)
• Istorijski arhiv Kragujevac (1967 – 1970)
• Istorijski arhiv Šumadije – Kragujevac (1970 - )

Arhivska građa

Arhiv Šumadija raspolaže sa više od 700 dužnih metara arhivske građe sa 780 registratura i stotinama hiljada originalnih istorijskih dokumenata. Vremenski raspon građe Arhiva obuhvata period od 1809. do 2003. godine. Arhivska građa sadrži političke, ekonomske, socijalne, kulturne i druge podatke o Šumadiji, a u manjem obimu dokumenta i van ovog područja. Najveći deo građe je na srpskom jeziku, mada manji broj dokumenata je i na drugim jezicima.

Sredinom maja 1999. godine prilikom NATO bombardovanja Savezne Republike Jugoslavije, došlo je do bombardovanja neposredne okoline Arhiva, što je izazvalo velika oštećenja na zgradi i delu arhivske građe. Takođe prilikom iseljavanja fondova od velikog i izuzetnog značaja na aletrnativnu lokaciju, arhivskoj građi je takođe naneta šteta od neprocenjive vrednosti.

Zgrada Arhiva

Istorijski arhiv Šumadije

Godine 1988. arhiv je dobio svoju zgradu. Ona se nalazi u ulici Kragujevačkog oktobra 13 u Kragujevcu. Na 600 m² arhiv raspolaže depoima za smeštaj arhivske građe koj ise nalaze u prizemlju zgrade, čitaonice i radne prostorije na spratu. Svi depoi su opremljeni savremenim metalnim policama za čuvanje arhivske građe, aparatima za merenje temperature i vlažnosti vazduha. U depoima su instalirani automatski javljači požara, aparati za suvo gašenje, a urađen je i hidrant, kako u zgradi, tako i u dvorištu Arhiva. Kako bi zaštitili građu od nekontrolisanog prodiranja svetlosti, na svim prozorima depoa nalaze se venecijaneri koji štite arhivsku građu. U celoj zgradi instalirano je centralno grejanje, koje omogućava da temperatura bude približno ista cele godine.

Spisak direktora

Ime Godina Dragoljub Petrović 1948–1950 Vladeta Rajičić 1950–1952 Živomir Simović 1952 Smilja Milosavljević 1952–1961 Blagoje Stokić 1961–1964 Verka Milenković 1964–1969 Predrag Pajkić 1969–1973

Ime Godina Blagoje Vitković 1973–1991 Arsen Đurović 1991 Boriša Radovanović 1991 Miloš Samardžić 1992–2001 Predrag Ilić 2001–2018 Slavica Jagličić 2018–

Vidi još

• Arhiv Srbije
• Arhiv Jugoslavije

Literatura

• Boriša Radovanović, Spomenica Istorijskog arhiva Šumadije u Kragujevcu 1952-2002, IAŠK, Kragujevac,2002.

Spoljašnje veze

• Istorijski arhiv Šumadije
• Istorijski arhiv Šumadije obeležio 70 godina rada (RTK, 16. decembar 2022)