Kadžaran

Kadžaran
jerm. Քաջարան
Kadžaran; jerm. Քաջարան
	Pogled na grad
	Grb
Administrativni podaci
Država	Jermenija
Pokrajina	Sjunik
Osnovan	1958.
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2010.	8.498
— gustina	3.101,46 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	39° 09′ 04″ S; 46° 09′ 36″ I / 39.1511° S; 46.16° I
Vremenska zona	UTC+4 (leti UTC+5)
Aps. visina	1.950 m
Površina	2,74 km2
	Kadžaran Kadžaran na karti Jermenije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Vardan Gevorgijan
Poštanski broj	3309
Pozivni broj	+374 (285)

Kadžaran (jerm. Քաջարան) je grad i opština u Jermeniji, u Sjunikskom marzu. Udaljen je 356 km od Jerevana, 25 km od Kapana (administrativnog centra marza) i 50 km severno od granice sa Iranom.

Prema podacima statističkog zavoda Jermenije u gradu je 2010. živelo 8.498 stanovnika.

U okolini su veoma bogata nalazišta bakra i molibdena a sam grad je poznat po velikom kombinatu koji se bavi preradom ovih ruda.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Grad i opština Kadžaran se nalaze u jugozapadnom delu jermenskog marza Sjunika, smešteni u dolini reke Vohči i okružen obroncima Zangezurskih i Megrinskih planina. Leži na prelazu između dva ekosistema na nadmorskoj visini između 1.750 m (u dolini reke) do 2.100 m. Zapadno od grada nalazi se i najviši vrh Zangezurskih planina Kapudžuh (visok 3.905 m). Područje se odlikuje veoma jakom erozijom.

Klima je planinska, a godišnji prosek temperature je 6,9 °C. Apsolutni temperaturni maksimum iznosi 33,5 °C a minimum -18,5 °C. Godišnje se u proseku izluči oko 600—705 mm padavina, najviše u maju i junu. Prosečna vlažnost vazduha je 69%, a najvlažniji mesec je maj sa vlažnošću od 74%.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Područje oko današnjeg grada je bilo stalno naseljeno još u periodu 3. i 2. milenija pre nove ere, a svedoci tih prvobitnih naselja su brojni paganski hramovi koji su pronađeni u ovoj oblasti a koji datiraju iz najjranijih vremena. U ovoj oblasti metal se obrađuje od bronzanog doba.

Prvi veći rudnici bakra otvoreni su 1890. i radili su do 1910. godine. Sovjetski geolozi su tokom tridesetih godina 20. veka brojnim istraživanjima terena utvrdili postojanje velikih zaliha bakra u ovom području zbog čega je 1952. otvorena velika fabrika za preradu ruda bakra i molibdena. Ubrzo su oko rudnika i same fabrike nikle brojne radničke kućice koje su se ubrzo pretvorile u pravo naselje. Kadžaran, koji je ime verovatno dobio po istoimenom selu koje je smešteno u ovoj oblasti, status grada je dobio 1958. godine i danas je jedan od sedam gradskih centara u Sjuniku.

Demografija[uredi | uredi izvor]

Prema podacima nacionalne statističke službe Jermenije za 2010. godinu, u Kadžaranu je živelo 8.498 stanovnika.^[1] Većinu populacije ovog mladog grada čine imigranti iz Kapana i Karabaha, jermenske nacionalnosti.

Privreda[uredi | uredi izvor]

Privrednu osnovu samog grada, ali i celog regiona čini eksploatacija i prerada rude. Planinsko područje oko grada je veoma bogato rudama bakra i molibdena, a prva istraživanja rudnih resursa ovog područja započela su 1931. godine. Eksploatacija je započela 1952. godine. Ruda koja se vadi u ovdašnjim rudnicima uglavnom sadrži visoke procente molibdena, halkopirita, pirita i magnetita. Od sporednih elemenata vredi pomenuti zlato, srebro, renijum, selen i bizmut. Postoje i izrazito bogate naslage bakarne rude. U Kadžaranskom rudniku nalazi se 87% celokupnih zaliha bakarne rude u regionu i 8% celokupnih zaliha molibdena.

Ruda se obrađuje u fabrikama koje se nalaze u samom gradu a posluju u sastavau Zangezurskog kombinata za bakar i molibden. U fabrici je u 2002. obrađeno preko 8 miliona tona rude, što je oko 95% planiranih vrednosti. Većina gotovih proizvoda se izvozi. U fabrici je zaposleno nešto manje od 4.000 ljudi. Jedan deo rude se u sirovom stanju prevozi na obradu u kombinate u Jerevanu i Alaverdiju.

U ekonomskom pogledu za grad je veoma važna činjenica da od 2008. kroz njega prolazi gasovod koji glavni grad Jerevan snabdeva prirodnim gasom iz Irana.