Marija Dolina
| marija ivanovna dolina | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Lični podaci | ||||||
| Datum rođenja | 18. decembar 1922. | |||||
| Mesto rođenja | Šarovka, Omska oblast,  Ruska SFSR | |||||
| Datum smrti | 3. mart 2010. (87 god.) | |||||
| Mesto smrti | Kijev, Ukrajina | |||||
| Profesija | instruktor letenja | |||||
| Delovanje | ||||||
| Učešće u ratovima | Veliki otadžbinski rat | |||||
| Služba | Sovjetsko ratno vazduhoplovstvo | |||||
| Heroj | ||||||
| Heroj SSSR od | 18. avgusta 1945.[1] | |||||
| Odlikovanja |
| |||||
Marija Ivanovna Dolina (ukr. Марія Іванівна Доліна, rus. Мария Ивановна Долина; 18. decembar 1922 — 3. mart 2010) je bila sovjetski pilot, kao i zamenik i vršilac dužnosti komandanta 125. gardijskog ponirućeg bombarderskog puka "Marina M. Raskova" "Borisov".[2] Tokom Drugog svetskog rata borila se uglavnom u sastavu 1. baltičkog fronta. 18. avgusta 1945. godine proglašena je za heroja Sovjetskog Saveza.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Detinjstvo i mladost[uredi | uredi izvor]
Dolina je rođena u selu Šarovka, u distriktu Poltava, u Omskoj oblasti, u Sibiru,[2] u porodici ukrajinskog seljaka, kao najstarija od desetoro dece.[3][4] Nakon što je njen otac izgubio nogu u Ruskom građanskom ratu, Marija i njena porodica su se 1934. godine vratili u Ukrajinu.[3] Zbog toga što je njen otac bio invalid, Dolina je morala da se brine o porodici, zbog čega je napustila školu i počela da radi u fabrici.[3] Uprkos protivljenju svoje majke,[3] Marija se prijavila za obuku u letačkom klubu paramilitarne organizacije Osovjakim, da bi 1940. godine diplomirala na Keršonskoj školi letenja,[2][3] a zatim je nastavila obuku u vojnoj letačkoj školi u Engelsu. Pre nemačke invazije 22. juna 1941. godine, radila je kao instruktor letenja u letačkom klubu u Dnjepropetrovsku i Mikolaivu.[2]
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
_(9713556662).jpg)
U julu 1941. godine stupila je u vojnu službu. Prvobitno je letela na avionu za vezu, dvokrilcu Polikarpov Po-2, održavajući vezu između pešadijskih jedinica.[2] Kasnije je postala član posade dvomotornog bombardera srednjeg dometa Petljakov Pe-2, u 587. ponirućem bombarderskom puku.
Dolina, koja je sebe opisala kao "impulsivnu i preterano nestrpljivu", uprkos tome postala je jedan od najboljih pilota u svojoj jedinici, koja je u toku rata nagrađena za zasluge u borbi, počasnim nazivom "gardijska" i preimenovana je u 125. gardijski ponirući bombarderski put "M. M. Raskova" "Borisov".[5]
Dana 2. juna 1943. godine Dolinin avion je pogođen iznad Kubana neprijateljskom vatrom sa zemlje, pre nego što je stigao do svoje mete, zbog čega je jedan motor otkazao, a avion se zapalio. Njena lovačka pratnja se udaljila goneći neprijateljske lovce, ali je Dolina ipak nastavila sama da leti u oštećenom avionu i izvršila je bombarderski zadatak. Na povratku, njen avion bez lovačke zaštite napalo je šest nemačkih lovaca, 2 Fv-190 i četiri Me-109. U borbi koja je usledila, njena posada oborila je jedan Fv-190 i jedan Me-109. Dolina je uspela da izvrši prinudno sletanje na trbuh, nakon čega se njen avion zapalio. Strelac, koji je bio ranjen u nogu, uspeo je da iz aviona u plamenu izvuče Dolinu i njenog navigatora Galinu Džinkovskaju. Prilikom prinudnog sletanja Dolina je povredila kičmu zbog čega je sledećih mesec dana provela u bolnici na lečenju.[6]
Sveukupno Dolina je obavila 72 misije bombardujući neprijateljska skladišta municije, utvrđene tačke, tenkove, artiljeriju, železničke i vodne puteve i pružajući podršku sovjetskim trupama na zemlji.[7] Tokom svoje letačke karijere postigla je tri vazdušne pobede i izbacila je 45 t bombi na neprijateljske položaje.[6]
Posle rata[uredi | uredi izvor]
Posle rata Dolina je nastavila službu u Sovjetskom ratnom vazduhoplovstvu kao zamenik komandanta bombarderskog puka. Živela je u gradu Šijauliaj (danas u Litvaniji), a zatim u Rigi (danas u Letoniji), gde je radila za Centralni komitet Komunističke partije Letonije, sve do 1975. godine.[4] Udavala se dva puta i to za bivše avio mehaničare Sovjetskog ratnog vazduhoplovstva. Nakon smrti njenog prvog muža 1977. godine udala se za saborca iz njenog nekadašnjeg puka.[3] Dolina je od 1983. godine, pa sve do svoje smrti živela u Kijevu, u Ukrajini.[4][8]
Na pedesetu godišnjicu završetka Drugog svetskog rata Dolinu je ukrajinski predsednik Leonid Kučma unapredio u čin majora, a gradonačelnik Kijeva Leonid Kosakivski dodelio joj je zvanje počasnog građanina grada Kijeva,[9] dok je jedna škola u Kijevu ponela njeno ime.
2009. godine učestvovala u pobedničkoj paradi koja je održana na Dan pobede 9. maja, u Kijevu.[10]
Marija Dolina umrla je 3. marta 2010. godine u Kijevu, u 87 godini života.[11]
Odlikovanja i nagrade[uredi | uredi izvor]
|
Heroj Sovjetskog Saveza (18. avgust 1945) |
|
Orden Lenjina |
|
Orden Crvene zastave, dva puta |
|
Orden Patriotskog rata, I klase |
|
Medalja za hrabrost |
|
Medalja "Za odbranu Staljingrada" |
|
Medalja "Za odbranu Kavkaza" |
|
Medalja "Za pobedu nad Nemačkom u Velikom otadžbinskom ratu 1941-45" |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Sakaida 2003, str. 54.
- ^ a b v g d Cottam 1998, str. 128
- ^ a b v g d đ Noggle & White 2001, str. 118
- ^ a b v (jezik: ruski) Maria Ivanovna Dolina, peoples.ru
- ^ Cottam 1998, str. 128-129-130
- ^ a b Sakaida 2003, str. 9.
- ^ Cottam 1998, str. 129
- ^ GUARDS MAJOR MARIYA DOLINA by Henry Sakaida, soviet-awards.com (2002)
- ^ Leonid G. Kosakivskyi — the former mayor of Kyiv, who was on July 10,1994 for the first time in the history of the city elected as the result of the free democratic elections with the direct voting of all citizens of Kyiv; the People's Deputy of Ukraine (MP) of III convocation
- ^ Volodymyr Lytvyn, the Chairman of the Verkhovna Rada of Ukraine emphasizes the Necessity of the Preserving of the Historical Truth during the Evaluation of the Great Patriotic War, Verkhovna Rada Official Website (May 8, 2009)
- ^ (jezik: ukrajinski) 3 bereznя 2010 roku na 88-mu rocі pіšla z žittя Geroй Radяnsьkogo Soюzu legendarna lьotčicя — DOLІNA Marія Іvanіvna[mrtva veza]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Noggle, Anne; White, Christine A. (2001). A Dance With Death: Soviet Airwomen in World War II. Texas A&M University Press. str. 118. ISBN 978-1-58544-177-8.
- Cottam, Kazimiera Janina (1998). Women in War and Resistance – Selected Biographies of Soviet Women Soldiers. Newburyport MA, Focus Publishing/R. Pullins Co. ISBN 978-1-58510-160-3.
- Milanetti, Gian Piero (2013). Soviet Airwomen of the Great Patriotic War - A pictorial history. Istituto Bibliografico Napoleone, Rome, Italy. ISBN 9788875651466.
- Milanetti, Gian Piero (2011). Le Streghe della Notte: La storia non detta delle eroiche ragazze-pilota dell'Unione Sovietica nella Grande Guerra Patriottica (na jeziku: Italian). Istituto Bibliografico Napoleone, Roma, Italia. ISBN 978-88-7565-100-8.
- Pennington, Reina (1997). Wings, Women, and War: Soviet Airwomen in World War II Combat. University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1554-4.
- Sakaida, Henry (2003). Heroines of the Soviet Union: 1941-45. Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-598-3.
Dalje štivo[uredi | uredi izvor]
- Prыžok iz plameni. (V nebe frontovom; M., 1971). (jezik: ruski)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Gardijski major Marija Dolina, autor Henri Sakaida, soviet-awards.com (2002)
- Biografija Marije Ivanovne Doline na www.warheroes.ru. (jezik: ruski)
- Nagradni list Marije Ivanovne Doline (jezik: ruski)
Žene piloti i kosmonauti proglašene za Heroje Sovjetskog Saveza | ||
|---|---|---|
Žene vojni piloti, učesnice Velikog otadžbinskog rata i žene kosmonauti koje su proglašene za Heroje Sovjetskog Saveza | ||
| piloti |
| |
| kosmonauti | ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
.svg){kind=small}