Milutin Karanović
| Milutin Karanović | |
|---|---|
 Milutin Karanović (Muzej Ponišavlja Pirot) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 5. decembar 1841. |
| Mesto rođenja | Zabojnica kod Knića, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 26. decembar 1877. (36 god.) |
| Mesto smrti | Nišor kod Pirota, Osmansko carstvo |
| Mesto ukopa | Manastir Temska |
| Vojna karijera | |
| Služba | 1857–1877. |
| Vojska | Vojska Kneževine Srbije |
| Čin | Kapetan |
| Učešće u ratovima | Prvi srpsko-turski rat Drugi srpsko-turski rat |
| Odlikovanja | Takovski krst V reda Srebrna medalja za hrabrost Spomenica na rat 1876. i 1877. |
Milutin Karanović (selo Zabojnica, kod današnjeg Knića, 22. novembar/5. decembar 1841 – selo Nišor kod Pirota, 13/26. decembar 1877) bio je srpski oficir i učesnik srpsko-turskih ratova (1876 – 1878).
Biografija[uredi | uredi izvor]
Milutin Karanović rođen je 5. decembra 1841. godine u selu Zabojnici, tadašnjem okrugu kragujevačkom. Osnovnu školu i tri razreda gimnazije završio je u Kragujevcu. U vojnu službu stupio je 1857. i za hrabro držanje prilikom bombardovanja Beograda 1862. godine dobio narednički čin. Milutin Karanović nastavio je da napreduje u vojnoj hijerarhiji Kneževine Srbije, te je tako redom stekao najpre činove potporučnika i poručnika, da bi 1876. za izuzetan doprinos u bici na Šumatovcu bio nagrađen kapetanskim činom.[1][2]
Tokom Prvog srpsko-turskog rata, Karanović je komandovao jednim bataljonom šabačke brigade. Najpre je bio stacioniran na Javoru, da bi se potom sa svojom jedinicom prebacio na Deligrad, učestvujući u gotovo svim bitkama na ovom delu fronta: na Prugovcu, Šumatovcu, Bobovištu, Krevetu itd. Kako je već navedeno, za herojsko držanje u bici na Šumatovcu dodeljen mu je čin kapetana.[1]
U Drugom srpsko-turskom ratu, kapetan Karanović komandovao je gročanskim bataljonom beogradske brigade. Stradao je u jednom od juriša srpske vojske kod Nišora, blizu Pirota, prilikom odsudnih borbi za oslobođenje pirotskog kraja. Njegovu glavu, koju su Turci odsekli, sačuvala je jedna žena iz sela i kasnije je odnela u crkvu Sv. Ilije u Sopotu. Kad su njegovo telo sastavili sa glavom u sopotskoj crkvi je održano opelo, a telo je potom preneto u Temački manastir gde je i sahranjeno u porti hrama iza oltara.[1][3]
Milutin Karanović bio je nosilac sledećih odlikovanja: Takovskog krsta V reda, Srebrne medalje za hrabrost i Spomenice na rat 1876. i 1877. godine.
Na podnožju prvobitnog velikog drvenog krsta na grobu kapetana Karanovića stajao je sledeći zapis:[4]
Kapetanu Milutinu Karanoviću, i ostalim junacima koji život položiše za veru, kneza, slobodu i nezavisnost domovine, u bojevima na Nišoru i Budin-delu 12, 13, 14 i 15. decembra 1877, podigoše ovaj spomen komandant Lj. Ivanović i svi oficiri II šumadinske divizije, beogradske brigade II klase, I art. i I konj. puka od I šumadinske divizije. Slava palima za otadžbinu!
Na grobu kapetana Karanovića kasnije je podignut spomenik od mermera na kojem su uklesani stihovi njegovog prijatelja, srpskog slikara i pesnika Đure Jakšića:[4]
Za srpskog roda dom, slobodu
Dao si život svoj,
Zato će dugo u srpskom rodu
Živeti spomen tvoj.
Ti čestit beše međ braćom tvojom,
Divan, junače, vrli Srbine,
Pa to dokaza i smrću svojom,
Junačke Gruže junački sine.
Sudbinu kapetana Karanovića Đura Jakšić opisao je i u svojoj pripoveci Kapetanov grob.[5]
Milutinu Karanoviću i borcima palim za oslobođenje Pirota od Turaka posvećen je Spomenik oslobodiocima Pirota, podignut na centralnom tijabarskom trgu u Pirotu. Na jugoistočnoj strani spomenika postavljena je ploča sa natpisom:
Kapetanu Milutinu Karanoviću i ostalim borcima koji za vlade Nj. V. Knjaza Milana Obrenovića padoše 12. 13. i 15. decembra 1877. godine u borbi za oslobođenje Gornjeg Ponišavlja od Turaka. Zahvalni Pirot i sela Okruga Pirotskog.
Borcima za oslobođenje Pirota i okoline od turskog ropstva podignut je spomenik i u mestu Vrba, severno od Nišora, 1927. godine.[6]
Ime Milutina Karanovića nosi jedna ulica u Pirotu (ulica Kapetana Karanovića[7]), a po njemu je bila nazvana i nekadašnja osnovna škola u Nišoru.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Spomenik na grobu Milutina Karanovića u Temačkom manastiru -
Spomenik oslobodiocima Pirota u Tijabari -
Natpis na ploči sa Spomenika oslobodiocima Pirota -
Spomenik borcima za oslobođenje Pirota u mestu Vrba -
Spomenik borcima za oslobođenje Pirota u mestu Vrba, naličje
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Milićević, Milan (1888). Pomenik znamenitih ljudi u srpskog naroda novijega doba. Slovo ljubve. str. 232.
- ^ Milićević, Milan (1884). Kraljevina Srbija: Novi krajevi. Geografija, orografija, hidrografija... str. 221.
- ^ Branković, Snežana (1997). Selo Sopot kod Pirota. str. 107, 108.
- ^ a b Nikolić, Ilija (1982). Pirot i srez nišavski : 1801-1918 : građa. Knj. 3 : 1894-1918. str. 149.
- ^ Jakšić, Đura (1883). Dela Đure Jakšića: Pripovetke. Knjiga VII. str. 168 — 202.
- ^ Panajotović, Tomislav (1982). Pirot kroz vekove : istorijski događaji, zapisi, predanja, sećanja, ljudske sudbine. Pirot. str. 54.
- ^ „Ulica Kapetana Karanovića; OpenStreetMap”. OpenStreetMap. Pristupljeno 30. 3. 2023.
