Mihailo Polit-Desančić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Mihailo Polit-Desančić
Novak Radonić - dr Mihailo Polit Desančić, Galerija Matice srpske
Lični podaci
Datum rođenja(1833-04-16)16. april 1833.
Mesto rođenjaNovi Sad, Austrijsko carstvo
Datum smrti30. mart 1920.(1920-03-30) (86 god.)
Mesto smrtiTemišvar, Kraljevina Rumunija

Mihailo Polit-Desančić (Novi Sad, 4/16. april 1833 — Pustara mira, Temišvar, 30. mart 1920) bio je srpski političar, novinar, književnik.[1]

U Beču je diplomirao pravne nauke, a u Parizu političke. [1]Poliglota i erudita, najbliži saradnik Svetozara Miletića i pored njega, najveći srpski političar ondašnje Vojvodine. Uređivao je liberalski „Branik“. Bio je poslanik u hrvatskom i ugarskom parlamentu, i poslanik Crkveno-školskog sabora u Sremskim Karlovcima. Posle raspada Miletićeve stranke i njene podele na Radikalnu i Liberalnu, postao je šef vojvođanskih liberala. Bio je veliki besednik. U mladosti se bavio književnošću.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Uroš Predić - dr Mihailo Polit-Desančić, Galerija Matice srpske

Potiče iz imućne novosadske porodice, od oca Jovana Polita[2] trgovca i varoškog „komunitetlije”, koja je pored kuće u gradu i dućana, imala i salaš sa vinogradom u okolini. Bio je (sudeći i po prezimenu) starog grčkog porekla, iz Carigrada. Uzeo je kao drugo prezime, prezime Desančić, svoje majke Julijane, a to je bila jedna od vrlo starih srpskih porodica. Mihailova sestra je Savka udata za dr Jovana Subotića književnika.[3]

Rođen je Mihailo 16. juna 1833. godine u Novom Sadu. Višestruko je tokom života povezan sa Svetozarom Miletićem. U nižim razredima novosadske škole "perceptor" (učitelj) mu je bio Svetozar Miletić. Nižu gimnaziju je završio u Novom Sadu, a Peti i šesti razred ("školu") mu je privatno (opet) predavao Miletić u Beču. Razrede je zatim položio na ispitima u Karlovačkog gimnaziji. Dok nisu kuće Politove, postradale tokom mađarske bune opravljene, porodica je živela u Beču. Gimnazijsko školovanje (sedmi i osmi razred) zato on redovno završava u Beču, gde je i ispit zrelosti položio. Studije prava počinje u Parizu 1853. godine. Posle provedene godine u Francuskoj, vraća se i diplomira prava na Bečkom univerzitetu 1857. godine. Godine 1860. srpska misao odvela ga je na Cetinje[4] gde je bio sekretar kneza Danila, ali je taj položaj morao napustiti zbog klime na Cetinju, koja mu nije odgovarala. Vratio se u Beč, gde se posvetio završetku obrazovanja, i bio proizveden za doktora prava 19. marta 1861. Pred njim je stajala perspektivna advokatska praksa u Novom Sadu, ali on se opredelio za Hrvatsku, za Zagreb. Biće da je to bilo najpre zbog jezika.

U Beču tokom obrazovanja, stiče prijateljstvo profesora Lorenca Štajna, koji ga je podsticao da se bavi izučavanjem "narodno-ekonomskih" nauka. Štajn ga je uveo u svet publicistike i preporučio tamošnjim listovima za saradnika. Polit će do 1861. godine pisati članke sa više listova, na stranim jezicima (nemačkom), u kojima je zastupao interese svog srpskog naroda. Od 1855. godine dopisnik je "Deutsche Vierteljahrschrift"-a, a nešto kasnije iste godine i nemačkog lista "Augsburger Allgemainen Zeitung". Od sledeće 1856. godine piše i na srpskom jeziku, i to u novosadskom „Srbskom dnevniku”. Novinarsku delatnost nastavlja da proširuje 1858. godine, u listovima "Nord"-u i "Endepans bensz"-u. Još da pomenemo njegov veliki angažman u nemačkom listu "Ost und West" od 1861. godine.[5] Objavio je 1862. godine na srpskom jeziku u Novom Sadu knjižicu (kao prevod sa nemačkog), pod naslovom: "Narodnost i njen državno pravni osnov". Bio je 1876. godine i saradnik bečke "Srpske zore".

Fotografija Mihaila Polit-Desančića

Javni angažman počinje 1858. godine, kada je izabran da bude vođa i tumač Bosanske deputacije. Deputacija narodnih izaslanika je tada u Beču išla na prijem radi svojih zahteva kod turskog ambasadora kneza Kalimahisa. Za potrebe te delegacije napisao je na francuskom jeziku predstavku za turskog sultana, koju su međutim štampali mnogo evropski listovi. Književno-naučni rad počinje šezdesetih godina 19. veka kada publikuje dve brošure na nemačkom jeziku. A 1862. godine napisao je jednu romantičarsku novelu na srpskom jeziku. Bio je 1867. godine na velikoj etnografskoj izložbi u Rusiji - u Moskvi. To putovanje i kontakti ostvareni sa ruskim zvaničnicima, bili su za njega dragoceno iskustvo. Posle zapaženih beseda koje je održao, a koje su oduševile Ruse, bio je predstavljen i ruskom caru Aleksandru II, a dug i ozbiljan razgovor o nacionalnom pitanju imao je sa velikim knezom Konstantinom.

Od aprila 1861. godine kreće njegova politička karijera, a koju je započeo kao viši činovnik. Tada je imenovan za velikog beležnika Sremske županije. Iste godine postaje izabrani poslanik hrvatskog sabora u Zagrebu. Već sledeće 1862. godine postaje sekretar Dvorske kancelarije u Beču, 1864. godine vraća se u Zagreb gde je referent kod tamošnjeg sudbenog stola. Između 1865.1868 godine opet je političar - bio narodni poslanik Iriškog sreza, u hrvatskom saboru. Pre odlaska u Rusiju 1867. godine dao je ostavku na poslaničko mesto, i položio advokatski ispit u Zagrebu. Ali kada se vratio u Zagreb nije mu bilo dozvoljeno da se u Hrvatskoj bavi praksom. Morao se vratiti u rodni Novi Sad gde je morao položiti advokatski ispit za mađarsko pravo na mađarskom jeziku. To za bečkog doktora prava nije bilo baš lako savladati. Ali budući inteligentan i vredan skupio je snagu i čak briljantno 1870. godine položio mađarski advokatski ispit, koji mu je omogućio i rad u Ugarskoj. Te godine je zbog članka "Boka", objavljenog u Subotićevom novosadskom listu "Narod" i u "Zastavi", morao ići na mađarski sud u Pešti. Nakon Bokeljskog ustanka je tvrdio da su Boka i Crna Gora jedna celina i optužen je za veleizdaju.[6] Pred peštanskom porotom ga je branio Svetozar Miletić.[4] Tokom te "preske parnice" (novinske) svojom pravničkom sposobnošću i govorničkom veštinom se uspeo, nakon dva sata govorenja na nemačkom jeziku, sasvim odbraniti - osloboditi krivice. Usledio je njegov sjajan politički rad među Srbima u Banatu od 1873. godine. Bio je desna ruka i najbliži saradnik advokata Svetozara Miletića, vođe Srpske narodne slobodoumne stranke. u svojim rukama srpski narodnjaci su imali moćno oružje, dva borbena srpska lista. "Zastavu" i "Pančevac", koji su opet ispisali najlepše stranice srpske istorije građanske Vojvodine. U Austriji (Hrvatskoj) zbog svojih zalaganja za srpstvo, gubi pravo na advokaturu, pa je učio mađarski i prešao u Peštu da se tamo priprema za advokatski ispit.[6]

Naslovna strana istorijske drame Branivoj, knez zahumski (1868) Mihaila Polit-Desančića

Bio je između 1873.1884 godine četiri puta za redom poslanik Ugarskog sabora, biran u Banatu. Poslanik je Srpske narodne stranke u Pančevačkom i Uzdinskom izbornom srezu.[7]

On je 1867. godine počasni član skupštine Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu.[8] Januara 1869. godine izabran je za dopisnog člana Srpskog učenog društva u Beogradu, iz reda "Hrvata i Srba" (prečana).[9] Polit je zatim bio član Upravnog i Književnog odbora Matice srpske 1873.1874 godine. Član je matičinog Književnog odeljenja od 1865. godine.[10] 1910. godine bio je sa sestrom na Cetinju, na proslavi proglašenja Crne Gore za kraljevinu.[11]

Dela: pripovetka „Verenica Crnogorka“ (1863), drama „Branivoj knez Zahumski“(1868), putopisi „Putne uspomene“, memoari „Kako sam svoj vek proveo“, „Uspomene iz 1848-1849“, „Pokojnici“ i četiri knjige „Besede“. Umro je u Temišvaru gde je i bio sahranjen na periferiji grada, bez dostojnog spomenika - obeležja. Postojao je odbor za prenos njegovih ostataka u tadašnju Jugoslaviju, koji nije ništa uradio za više od decenije postojanja.[12]

Bio je oženjen Minodorom (Mara?), iz čuvene kuće Nikolića iz Temišvara, sa kojom je imao petoro dece, [13] od kojih je jedan sin Božidar (umro u 23. godini) a drugi sin Ivan poživeo, a kćerke: Julka, Milka i Vladislava.[14] Žena mu je umrla, pa je u Politovoj kući domaćinstvo vodila i decu odgajala njegova punica. [13] Sahranjen je na Uspenskom groblju u Novom Sadu. Njegova ćerka je Vladislava Polit Desančić, a sestra Savka Subotić.

Od 2019. ulica na Voždovcu nosi njegovo ime.[15][16]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 643. 
  2. ^ "Zastava", Novi Sad 30. aprila 1875.
  3. ^ "Zastava", Novi Sad 9. decembar 1924.
  4. ^ a b Tomanović 2018, str. 501.
  5. ^ "Srpska zora", Beč 1876.
  6. ^ a b Tomanović 2018, str. 500.
  7. ^ "Letopis Matice srpske", Novi Sad 1934. godine
  8. ^ "Matica", Novi Sad 1867. godine
  9. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1869. godine
  10. ^ "Letopis Matice srpske", Novi Sad 1873. godine
  11. ^ Tomanović 2018, str. 502.
  12. ^ "Pravda", Beograd 1937. godine
  13. ^ a b Tomanović 2007, str. 80.
  14. ^ "Branik", Novi Sad 1898.
  15. ^ „NA PREDLOG ADLIGATA: Šest ulica u Beogradu dobilo imena po VELIKANIMA srpske kulture!”. www.srbijadanas.com (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2019-07-29. 
  16. ^ „POLIT-DESANČIĆ Mihailo | Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-01. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Михаило_Полит-Десанчић&oldid=27633625”