Mi Son
| Mi Son Mỹ Sơn | |
|---|---|
 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Svetilište Mi Son |
| Mesto | Da Nang, Vijetnam |
| Koordinate | 15° 45′ 48″ S; 108° 07′ 28″ I / 15.76324° S; 108.124446° I |
| Površina | 142, 920 ha (15.300.000, 99.000.000 sq ft) |
| Kriterijum | Kulturno dobro: ii, iii |
| Upis | 1999. (23. sednica) |
| Veb-sajt | http://whc.unesco.org/en/list/949 |
Mi Son (vijetnamski jezik za "Lepa planina"; izgovara se Mi son), je grupa napuštenih i delimično srušenih hinduističkih hramova koje su izgradili kraljevi Čampa od 4. do 15. veka. Hramovi su uglavnom posvećeni bogu Šivi, koji je tu poznat po mnogim lokalinim imenima, a najznamenitiji je Badresvara. Po lepoti i važnosti ovih spomenika, često ga uspoređuju s drugim istorijskim hramskim kompleksima u jugoistočnoj Aziji kao što su: Borobodur (Java), Angkor Vat (Kambodža), Bagan (Mjanmar) i Ajutaja (Tajland).
Mi Son se nalazi u blizini sela Dy Psi u vijetnamskoj pokrajini Kvang Nam, 69 km jugozapadno od grada Da Nanga i 10 km od istorijskog grada Tra Kje, i 75 km zapadno od istorijskog lučkog grada Hoj Ana. Hramovi se rasprostiru na području u dolini širokoj oko 2 km i okruženoj planinskim vencima. To je područje od 4. veka bilo versko središte vladajuće dinastije Čampa i rodno mesto njihovih kraljeva i nacionalnih heroja. Blisko je bilo povezano s obližnjim istorijskim gradovima Indrapura i Simapura. Nekad je tu bilo više od 70 hramova i mnogobrojne stele s pistorijski važnim natpisima na sanskrtu i čam jeziku.[1] Mi Son je verovatno najduže kontinuirano naseljen arheološki lokalitet Indokine, ali je većina spomenika uništena u samo jednoj nedelji bombardovanja koje je tokom Vijetnamskog rata izvela američka vojska[2]
Od 2. i 3 veka na obali Vijetnama vladala je Čam kultura pod snažnim uticajem indijske kulture, što se izrazito osetilo u Hinduističkim verovanjima (obožavanje Šive) i umetnosti. Kraljevi Čampa su u Mi Sonu izgradili više od 70 hramova koji se obično sastoje od središnjeg tornja i drugih struktura i manjih okolnih zgrada. Slavni toranj i ima visinu od 24 metara i ukrašen je skulpturama lavova i slonova.
Mi Son je 1969. godine bio područje koje je strašno stradalo u američkom bombardovanju tokom rata u Vijetnamu. Tokom tih racija uništeno je ukupno 50 od 70 hramova koje su prethodno istražili francuski arheolozi u prvoj polovini 20. veka.
Mi Son je 1999. godine upisan na UNESKO-v Spisak mesta Svetske baštine u Aziji i Australaziji[3] kao "primer evolucije jedne jugoazijske kulture i jedne azijske civilizacije koje više nema". Iskopavanja koja su otpočeta 2002. godine, su deo projekta kojeg sa 70.000 $ finansira UNESKO. Obnova hramova uz pomoć italijanskih stručnjaka ide veoma teško, zbog drvne bešavne izgradnje koju je teško imitirati jer su Čampa graditelji koristili mahovinu umesto maltera za povezivanje kamenih delova.
-
Bareljef s hrama E1 -
Svetište B5 -
Linga skulptura ispred hrama -
Skulpture s hrama A1
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ngô Văn Doanh, My Son Relics, Hanoi: The Gioi Publishers, 2005. pp. 3-4.
- ^ My Son na globalheritagefund.org Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. februar 2011) Preuzeto 29. jula 2011.
- ^ „svetiđta My Sona”. UNESCO. Pristupljeno 29. 07. 2011.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Bulletin de l'Ecole française d'Extrême-Orient, 1901.-1936. Online na: gallica.bnf.fr
