Most u Rači
| Most u Rači Most Evropa (dograđeni most) | |
|---|---|
 | |
| Mesto | Sremska Rača Srem, Semberija,  Republika Srpska Srbija,  Bosna i Hercegovina |
| Funkcija | drumsko-željeznički most |
| Vrsta | rešetkasti most |
| Karakteristike | |
| Materijal | čelik |
| Dužina | oko 380 |
| Istorija | |
| Izgradnja | 1934. * 2007 - 2010. (dogradnja mosta Evropa) |
| Otvaranje | 28. jun 1934. 6. septembar 2010. Otvaranje dograđenog mosta „Evropa“ |
Most u Rači je naziv za drumsko-željeznički most na rijeci Savi između BiH (Republika Srpska) i Srbije.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Na semberskoj strani savske obale nalazilo se selo Bosanska Rača, grad Bijeljina, a na sremskoj strani se nalazi selo Sremska Rača, grad Sremska Mitrovica. Često se pravi greška u govoru kada se kaže „Most na Rači“ što asocira da se most nalazi preko rijeke Rača. U suštini, most bi trebalo da se zove bročanski, jer se nalazi, kao i sadašnja carinarnica, duboko u ataru semberskog sela Brodac, ali ga je stanovništvo, vezalo za Raču — nekadašnju lučku varoš na Savi, koja je nestala izgradnjom mosta i gašenjem luke.[1]
Izgled mosta[uredi | uredi izvor]
Most je rešetkaste konstrukcije, naslonjene na dva stuba za čiju su izgradnju upotrebljeni kameni blokovi, pravilnih oblika. Širina saobraćajne trake ne odgovara saobraćaju u dva smjera, jer je most preuzak za normalan saobraćaj.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Most je izgrađen 1934. godine, pušten je u saobraćaj 9. decembra, sa drumom Bosut - Bosanska Rača.[2][3] U izgradnji mosta uglavnom su učestvovali italijanski radnici.[1] Originalno ime mosta koje je tada dobio bilo je „Most Kraljice Marije“. Izgradnjom mosta, čitav kraj Semberije i Majevice uspješno je povezan sa Srbijom, a most je naročito koristio rudniku uglja u Ugljeviku, koji je zahvaljujući mostu mogao veće količine da plasira korisnicima (naročito željeznici i riječnom brodarstvu). Do tada, ugalj se iz Ugljevika prugom prevozio do Bosanske Rače, a iz Bosanske Rače posebno izgrađenom žičarom preko Save do Sremske Rače, i otuda dalje na tržište. Ova žičara je postojala do Drugog svjetskog rata kada je srušena. U toku rata srušen je i most, ali je posle rata obnovljen.
Most je imao značaj i u SFRJ. Bio je jedina veza Semberije sa Srbijom. 1950. godine pruga Bosanska Rača - Bijeljina se proširuje na normalni kolosijek i povezuje se sa Šidom preko ovog mosta. Sve više na mostu dominira drumski saobraćaj, dok se željeznički smanjuje, naročito nakon ukidanja pruge Bijeljina - Mezgraja 1979. godine (posljednja pruga uskog kolosijeka u Evropi). Od tada prugom samo saobraća šinobus Šid-Bijeljina.
Početkom rata u BiH, most postaje veza između dvije srpske države. Na obje obale Save dolazi carina i granična policija. U teškim ratnim godinama, most u Rači postaje simbol šverca, koji se u tom periodu obavljao i preko ovog mosta. 1995. godine, nakon akcije „Oluja“, kilometarske kolone izbjeglica iz Krajine prelaze preko ovog mosta u Srbiju. Prilikom obilježavanja Dana sjećanja na sve stradale i prognane Srbe u hrvatskoj vojno-policijskoj akciji "Oluja", 4. avgusta 2020. godine, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik otkrili su spomen-ploču Srbima ubijenim i prognanim u toj akciji. Na ploči se nalazi natpis "Ovaj most je nemili svedok užasa i patnje srpskog naroda. Spasavajući sebe i svoju decu od zločina i sigurne smrti, ovuda, kao žrtve etničkog čišćenja, prođoše stotine hiljada Srba Krajišnika u avgustu 1995. godine. Došavši u Srbiju našli su nadu, utočište i spas."[4]
Most je, zahvaljujući sredstvima međunarodne zajednice, nakon rata obnovljen.
Januara 2007. godine, sredstvima Vlade Republike Srbije iz Nacionalnog investicionog plana počela je izgradnja novog mosta Evropa pored postojećeg mosta.[5] Za razliku od postojećeg koji je rešetkasta konstrukcije novi most je sandučastog poprečnog preseka, dužine 440 metar sa širinom od 11 metara i sistema je kontinualnog nosača na tri polja sa rasponima 125+150+125 metara, a oslonjen je na postojeće stubove starog mosta koji su prilikom gradnje prvog mosta ostavljeni širi da prihvate konstrukciju budućeg mosta, što govori o vizionarskim osobinama projektanata mosta.
Most Evropa je svečano otvoren 6. septembra 2010. godine. Most su otvorili predsjednik Srbije Boris Tadić, predsjednik Vlade Republike Srpske Milorad Dodik i predsjednik Vlade Vojvodine Bojan Pajtić.
Izgradnja mosta koštala je 675 miliona dinara. Sredstva su obezbedili Fond za kapitalna ulaganja Vojvodine, preduzeće Putevi Srbije i Ministarstvo za saobraćaj i veze. RS je u uređenje prilaznih saobraćajnica uložila milion evra.
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
- Most sa graničnim prelazom spominje se u pjesmi rok grupe Zabranjeno pušenje „Od istorijskog Avnoja do izbjegličkog konvoja, preko Sremske Rače“, kao i u turbo-folk pjesmi Bore Drljače „Plači, mala, plači, ost'o sam na Rači…“
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. jun 2010) Glas Srpske, 28. jun 2010. godine, Evropa se priključila Semberiji
- ^ "Vreme", 10. dec. 1934.
- ^ "Politika", 10. dec. 1934.
- ^ Srpska, RTRS, Radio Televizija Republike Srpske, Radio Television of Republic of. „Dodik i Vučić otkrili spomen-ploču na Sremskoj Rači”. REPUBLIKA SRPSKA - RTRS. Pristupljeno 5. 8. 2020.
- ^ [2][mrtva veza] Večernje novosti, 28. jul 2006. godine, Granica spaja spojeno
