Neoosmanizam

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Teritorija Osmanskog carstva 1699. godine.

Neoosmanizam je turska nacionalistička, imperijalistička, islamistička i panturkistička politička ideologija koja zagovara veći politički angažman Republike Turske na prostoru bivšeg Osmanskog carstva obnavaljanjem uticija te imperije kao države-naslednice Republike Turske na teritorijama drugih država izvan njenih granica. Neki srpski analitičari ovu ideologiju pripisuju spoljnoj politici Republike Turske, kao i grupi islamista i konzervativnih turskih političara iz Anadolije.[1][2] Neoosmanlijska interesna oblast obuhvata prostor Zakavkazja, Srednje Azije, Bliskog istoka i jugoistočne Evrope, odnosno Balkanskog poluostrva.[2]

Pregled[uredi | uredi izvor]

Bivši ministar spoljnih poslova Republike Turske Ahmet Davutoglu je i šef odseka za međunarodne odnose Bijkent univerziteta. Prema mišljenju islamologa Darka Tanaskovića, Bijkent univerzitet je rasadnik neoosmanizma.[1] Ahmet Davutoglu je u periodu 1990–1995. godine predavao na Međunarodnom islamskom univerzitetu u Kuala Lumpuru, gdje se upoznao sa Mustafom Cerićem.[2] Davutoglu je autor dela „Strategijska dubina: međunarodni položaj Turske“ (2001) u kome su predstavljeni principi neoosmanske ideologije a koji su na političkoj pozornici najbliži principima partije Redžepa Tajipa Erdogana. U svom delu „Strategijska dubina“ Ahmet Davutoglu iznosi da je „Turska baštinik svih vekova osmanske prošlosti, tokom koje su postavljene trajne osnove u istorijskom, ekonomskom i mentalnom pogledu, da Turska i danas ima mogućnost i pravo da na tim prostorima igra posebnu ulogu“, te da „Turska kao naslednica Otomanske imperije ne može biti epizodista, već protagonista na međunarodnoj sceni“.[1]

Na otvaranju konferencije „Osmansko nasljeđe i muslimanske zajednice Balkana danas“ u Sarajevu tokom oktobra 2009, Ahmet Davutoglu je u svojstvu ministra spoljnih poslova Republike Turske izjavio:

Bivši ministar spoljnih poslova Republike Turske Ahmet Davutoglu (desno).

U svom delu „Strategijska dubina“ Ahmet Davutoglu objašnjava da bi za projekat obnove uticaja Osmanskog carstva, odnosno današnje Republike Turske kao njegove nasljednice, kao „građevinski materijal“ poslužilo muslimansko stanovništvo pojedinih regija.[2]

On Bošnjake i Albance smatra za dva „temeljna i tradicionalna oslonca osmansko-panturkističke politike na Balkanu“.[2] Davutoglu prostor koji se sa zapada proteže od Bihaća, preko Federacije BiH, zatim Stare Raške (Sandžaka), Kosova i Metohije, Albanije, Makedonije, Kirdžalije do Trakije, smatra za koridor koje je od velike važnosti za Republiku Tursku.[2] Ovaj prostor je ranije definisan kao Zelena transverzala.

U svom delu „Strategija dubina“ Davutoglu opisuje tri koncentrična geopolitička kruga, odnosno turske interesne oblasti.[2] U tako nazvanom „Unutrašnjem krugu“ se nalaze Republika Srbija (Kosovo i Metohija), Republika Albanija i Republika Makedonija; u „Središnjem krugu“ su Republika Srbija, Republika Grčka, Republika Bugarska i Bosna i Hercegovina (Federacija BiH); dok „Spoljašnji krug“ koji nije od primarne važnosti za Republiku Tursku čine Republika Hrvatska, Republika Mađarska i Republika Rumunija.[2] U projekcijama neoosmanizma preko teritorije KiM prolazi „zelena transverzala“ koja se pruža od jugoistočnog ka severozapadnom komunikacijskom pravcu. Ovim putem je prolazio i takozvani Bosanski put za vreme postojanja Otomanske carevine Bosanski put je bio dobro prirodno zaštićen, nije postojala opasnost da ga mogu ugroziti austrijske ili mletačke snage, a duž ovog pravca je naseljavano muslimansko stanovništvo (ili islamizirano postojeće srpsko stanovništvo), pa je to bio još jedan način njegovog strateškog obezbeđivanja.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Glavni članci: Mustafa Kemal Ataturk i Mladoturci

Neoosmanizam se pojavljuje kao obnovljena osmanska ideologija i kao suprotnost kemalizmu u Republici Tuskoj krajem dvadesetog veka. Ova ideologija je bila manje izražena u periodu Hladnog rata, iako neki smatraju da je turska okupacija Severnog Kipra dio neoosmanističkih planova.[2] Alija Izetbegović sa stanovišta paislamizma i islamskog funadamentalizma u svojoj Islamskloj deklaraciji kritikuje sekularni poredak Mustafe Kemala Ataturka i naziva ga „evropski plagijat“.[2] Islamisti smatraju da je moderna nacionalna država zasnovana na sekularnim vrijednostima glavna prepreka za reislamizaciju turskog društva. Oni smatraju da moderni sekulrani poredak smanjuje politički uticaj Republike Turske u odnosu na Osmansko carstvo koje se temeljilo na osnovama islama.[2]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Srpska politika: Političke analize: Šta je to neoosmanizam? Prof. dr Darko Tanasković na predavanju „Neoosmanizam - Povratak Turske na Balkan“, 22. juni 2010.[mrtva veza] (jezik: srpski)
  2. ^ a b v g d đ e ž z i j Nova srpska politička misao: „Strategijska dubina“ turske spoljne politike, 19.7.2010. (jezik: srpski)
  3. ^ „Cilj turske spoljnje politike - Uspon otomanskog Balkana”. RTRS. 24. 10. 2009. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Неоосманизам&oldid=26949998”