Niniva

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Niniva (pokrajina).

Niniva

Niniva na karti Iraka

„Kralj lovi lavove“ iz severne palate u Ninivi, Britanski Muzej

Vrata Adad u Ninivi. Beton je deo moderne rekonstrukcije.

Niniva (zast. Ninevija) je bila značajan grad u Asiriji. Ležala je na istočnoj obali reke Tigra u Mosula u današnjem Iraku. Niniva je bila grad od preko 100.000 stanovnika oko 700. p. n. e. Gradske zidine su bile dugačke 12 km. Senaheribova palata je bila dimenzija 210 m sa 200 m. U Ninivi je nađena Asurbanipalova biblioteka od 22.000 glinenih pločica. Razorena je 612. p. n. e.

Geografija

Stara Niniva nalazila se na ušću reke Kosr u Tigar. Nalazište je na 730 hektara, a opasana je bila 12 kilometarskim zidom od cigle. Celo područje se nalazi delom u današnjem Mosulu. Niniva je bila značajan trgovački centar. Zauzimala je centralnu poziciju na putu od Sredozemnog mora do Indijskog okeana.

Istorija

Pojednostavljen plan antičke Ninive na kojoj se vide gradske zidine i položaji gradskih vrata

Vrata Maški, rekonstrukcija

Vrata Adad, rekonstrukcija

Tekstovi iz helenističkog perioda spominju Nina, kao osnivača Ninive. Niniva se 1800. p. n. e. spominje kao kultno mesto boginje Ištar. Po naređenju kralja Mitane statuu Ištar su poslali faraonu Amenhotepu III u 14. veku pre Hrista. Niniva je bila vazal Mitane do sredine 14. veka p. n. e, a tada ju je zauzeo asirski kralj. Nema dokaza da su asirski kraljevi gradili u 2. milenijumu pre Hrista. Tek su neoasirski vladari započeli sa intenzivnijom gradnjom u Ninivi. Jača gradnja je od Ašurnasirpala II (vladao 883.-859. p. n. e.). Kasniji kraljevi su popravljali stare i gradili nove palate i hramove.

Senaherib je od Ninive napravio veličanstven grad oko 700. p. n. e. Postavio je nove ulice i trgove i izgradio je čuvenu palatu bez premca, čije su dimenzije bile 210 sa 200 m. Sastojala se od 80 soba. U palati su nađene mnoge tablice Glavna vrata su imala skulpture bikova-ljudi kao zaštitnike. U to vreme ukupna površina Ninive bila je 7 km², a u grad se ulazilo na 15 velikih vrata.

Sistem od 18 kanala služio je za snabdevanje Ninive vodom. Tu je živelo više od 100.000 ljudi, pa je Niniva bila dva puta veća od Vavilona.

Oko 633. p. n. e. Asirija je počela pokazivati znakove slabosti. Međani su prvi put sami napali Ninivu, a onda su je 625. p. n. e. napali zajedno sa vojnicima iz Vavilona i Suse. Niniva je pala 612. p. n. e. i bila je sravnjena sa zemljom. Ljudi u gradu, koji nisu mogli da pobegnu do poslednjih asirijskih uporišta bili su ili masakrirani ili deportovani. Prilikom iskopavanja Ninive nađeni su mnogi nesahranjeni kosturi. Asirijsko carstvo je palo, a Medija i Vavilon su podelili provincije među sobom.

Nakon potpunog razaranja 612. p. n. e, Niniva nije bila nastanjena sve do perioda Sasanida. Ponovo se spominje u bici kod Ninive 627. između Vizantije i Sasanidskog carstva. Nakon arapskog osvajanja 637., grad Mosul je nasledio antičku Ninivu.

Arheologija

Pre iskopavanja u 19. veku istorijsko znanje o Asiriji je bilo izuzetno malo. Danas je Niniva označena sa dva velika brežuljka Kujundžik i Nabi Junus i sa ostacima gradskih zidina od 12 km. Francuski konzul u Mosulu je u 19. veku započeo sa istraživanjem brežuljka na suprotnoj obali Tigrisa. Naišli su na kraljevsku palatu Sargona II u Dur-Šarukinu (Horsabadu). Mladi britanski istraživač Henri Lajard je 1847. istraživao ruševine, a 1849. je pronašao izgubljenu palatu od Senaheriba u Mosulu. Otkrio je i Asurbanipalovu palatu i čuvenu Asurbanipalovu biblioteku sa 22.000 glinenih pločica sa klinastim pismom. Kasniji istraživači su otkrivali palatu za palatom, a ogromno blago asirije završavalo je po evropskim muzejima. Nađene su i prizme sa kraljevskim analima Senaheriba, Esarhadona i Asurbanipala.

Gradski zidovi i vrata

Ruševine Ninive okružene su ostacima zida od masivnog kamena i cigli od blata, a potiču iz 700. p. n. e. Zidovi su bili dugi 12 km. Zid od kamena je imao visinu od 6 m, a okružen je bio zidom od cigala od blata visokim 10 m i 15 m širokim. Na svakih 18 m je bila jedna kula od kamena. Gradski zid imao je 15 vrata.

Maški vrata ili u prevodu „vrata do mesta za napajanje“ verovatno su se koristila za napajanje stoke na reci Tigris.

Nergal vrata, moguće da su se koristila za ceromonijalne svrhe ibial su jedina vrata sa kamenim skulpturama krilatih bikova sa ljudskom glavom (Lamasu). Vrata je otkrio Lajard u 19. veku, a rekonstruisana su sredinom 20. veka.

Adad vrata, imenovana po bogu Adadu. Rekonstrukciju su započeli Iračani 1960-ih, ali nisu nikad završili.

Šamaš vrata, imenovana su po bogu Sunca Šamašu, a rekonstruisana su 1960-ih.

Biblija

U hebrejskoj Bibliji, Niniva se prvi put pominje u Postanku 10:11: „Ašur je napustio tu zemlju i sagradio Ninivu“. Neki savremeni engleski prevodi tumače „Ašur“ na hebrejskom u ovom stihu kao zemlju „Asiriju“, a ne kao osobu, čime je Nimrod, a ne Ašur, osnivač Ninive. Naučnici su takođe opovrgli ideju ser Voltera Rolija da je Nimrod izgradio Ninivu i gradove u Postanku 10:11–12. Otkriće petnaest tekstova o jubilejima pronađenih među Svicima sa Mrtvog mora pokazalo je da, prema jevrejskim sektama Kumrana, Postanje 10:11 potvrđuje raspodelu Ninive Ašuru. Atribuciju Ninive Ašuru takođe podržavaju grčka Septuaginta, Biblija kralja Džejmsa, Ženevska Biblija i rimski istoričar Flavije Josif u svojim Antikvitetima Jevreja (Antiquities, i, vi, 4).

Niniva je bila prosperitetna prestonica Asirskog carstva i bila je dom kralja Senaheriba, kralja Asirije, tokom biblijske vladavine kralja Jezekije (יְחִזְקִיָּהוּ) i tokom života judejskog proroka Isaije (ישעיה). Kao što je zabeleženo u hebrejskom spisu, Niniva je takođe bila mesto gde je Senaherib umro od ruke svoja dva sina, koji su potom pobegli u vazalnu zemlju `rrt (Urartu). Knjiga proroka Nauma se gotovo isključivo bavi proročkim optužbama protiv Ninive. Predskazana je njena propast i potpuna pustoš. Njen kraj je bio čudan, iznenadan i tragičan. Prema Bibliji, to je bilo Božje delo, njegova presuda o ponosu Asirije. U ispunjenju proročanstva, Bog je proizveo „potpuni kraj mesta“. Postala je „pustoš”. Prorok Sofonija takođe predviđa njeno uništenje zajedno sa padom carstva čija je to prestonica bila. Niniva je isto tako mesto dešavanja u Tovitskoj knjizi.

Knjiga proroka Jone, smeštena u dane Asirskog carstva, opisuje ga kao „izuzetno veliki grad od tri dana putovanja u širinu“, čija se populacija u to vreme navodi kao „više od 120.000“. Postanak 10:11–12 navodi četiri grada „Niniva, Rehobot, Kalah i Resen“, dvosmisleno navodeći da je Resen ili Kalah „veliki grad“. Ruševine Kujundžika, Nimruda, Karamleša i Horsabada čine četiri ugla nepravilnog četvorougla. Ruševine „velikog grada“ Ninive, sa celom površinom obuhvaćenom paralelogramom koji čine linije povučene od jednog do drugog, generalno se smatra da se sastoje od ova četiri lokaliteta. Opis Ninive u Joni je verovatno bila referenca na širu Ninivu, uključujući okolne gradove Robot, Kalah i Resen. Knjiga o Joni opisuje Ninivu kao opak grad dostojan uništenja. Bog je poslao Jonu da propoveda Ninivljanima o njihovom nadolazećem uništenju, i oni su postili i pokajali se zbog toga. Kao rezultat toga, Bog je poštedeo grad; kada Jona protestuje protiv toga, Bog kaže da pokazuje milost prema stanovništvu koje ne zna razliku između ispravnog i nepravednog („koje ne može da razlikuje između svoje desne i leve ruke“) i milosrđe prema životinjama u gradu.

Literatura

• Russell, John Malcolm (1992), Sennacherib's "Palace without Rival" at Nineveh, University Of Chicago Press, ISBN 978-0-226-73175-9 
• Barnett, Richard David (1976), Sculptures from the north palace of Ashurbanipal at Nineveh (668-627 B.C.), British Museum Publications Ltd, ISBN 978-0-7141-1046-2 
• Campbell Thompson, R.; Hutchinson, R. W. (1929), A century of exploration at Nineveh, Luzac 
• Bezold, Carl, Catalogue of the Cuneiform Tablets in the Kouyunjik Collection of the British Museum 
  • Volume I, 1889 
  • Volume II, 1891 
  • Volume III, 1893 
  • Volume IV, 1896 
  • Volume V, 1899 
• Catalogue of the Cuneiform Tablets in the Kouyunjik Collection of the British Museum, British Museum 
  • King, W. L. (1914), Supplement I 
  • Lambert, W. G. (1968), Supplement II 
  • Lambert, W. G. (1992), Supplement III, ISBN 978-0-7141-1131-5 
• Liverani, Mario (2016) [2013], Immaginare Babele [Imagining Babylon: The Modern Story of an Ancient City], Prevod: Campbell, Alisa, De Gruyter, ISBN 978-1-61451-602-6 
• Scott, M. Louise; MacGinnis, John (1990), Notes on Nineveh, Iraq, 52, str. 63—73 
• Trümpler, C., ur. (2001), Agatha Christie and Archaeology, The British Museum Press, ISBN 978-0714111483  - Nineveh 5, Vessel Pottery 2900 BC
• Leick, Gwendolyn (2010), The A to Z of Mesopotamia, Scarecrow Press  - Early worship of Ishtar, Early / Prehistoric Nineveh
• Durant, Will (1954), Our oriental heritage, Simon & Schuster  – Early / Prehistoric Nineveh
• Wilkinson, Eleanor Barbanes, and Stephen Lumsden, "Pottery from the University of California, Berkeley Excavations in the Area of the Maški Gate (MG22), Nineveh, 1989-1990", Archaeopress, 2022 ISBN 9781803272153

Spoljašnje veze

• Joanne Farchakh-Bajjaly photos Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. oktobar 2012) of Nineveh taken in May 2003 showing damage from looters.
• John Malcolm Russell, "Stolen stones: the modern sack of Nineveh" in Archaeology; looting of sculptures in the 1990s.
• Nineveh page at the British Museum's website. Includes photographs of items from their collection.
• Layard's Ninevah and its Remains- full text. 
• Nineveh page Arhivirano 2015-09-26 na sajtu Wayback Machine at the British Museum's website. Includes photographs of items from their collection.
• University of California Digital Nineveh Archives A teaching and research tool presenting a comprehensive picture of Nineveh within the history of archaeology in the Near East, including a searchable data repository for meaningful analysis of currently unlinked sets of data from different areas of the site and different episodes in the 160-year history of excavations
• CyArk Digital Nineveh Archives, publicly accessible, free depository of the data from the previously linked UC Berkeley Nineveh Archives project, fully linked and georeferenced in a UC Berkeley/CyArk research partnership to develop the archive for open web use. Includes creative commons-licensed media items.
• Photos of Nineveh, 1989–1990
• ABC 3 Arhivirano 2016-11-10 na sajtu Wayback Machine: Babylonian Chronicle Concerning the Fall of Nineveh