Novogrčki jezik

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
novogrčki jezik
Νέα Ελληνικά
Regionistočni Mediteran
Raniji oblici
grčki alfabet
Jezički kodovi
ISO 639-3grc

Novogrčki jezik ili savremeni grčki jezik (Νέα Ελληνικά), je živi jezik[1][2] kojim danas govori 14 miliona ljudi u Grčkoj i na Kipru. Ima veliki broj govornika širom Balkana, najviše u Makedoniji i Albaniji.[3][4][5][6][7] Smatra se jednim od najbogatijih jezika današnjice, sa fondom od preko 600.000 reči.[3]

Grčki jezik je zvanični jezik Grčke i južnog dela Kipra[3] i jedan od zvaničnih jezika Evropske unije. Priznat je kao manjinski jezik u Albaniji, Jermeniji, Australiji, Mađarskoj, Italiji, Rumuniji, Turskoj, Ukrajini i SAD.[4]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Grčki jezik pripada grupi indoevropskih jezika.[8] Unutar indoevropske jezičke porodice odvojeno se razvija helenska grupa jezika, od kojih su do danas preživeli savremeni grčki jezik i cakonski (τσακώνικα),[9] koji je zastupljen u delovima Peloponeza.[10] Istorijski i kulturno jedan je od najuticajnijih svetskih jezika. Savremeni grčki jezik je izolat koji pripada sopstvenoj lingvističkoj grani i deli zajedničke osobine indoevropskih i jezika Balkanskog jezičkog saveza (šprahbunda).[4]

Istorija grčkog jezika kompleksna je samim tim što pojam helenski ne obuhvata samo jedan jezik, već čitav niz jezika, dijalekata i dijalekatskih grupa utemeljenih na zajedničkoj osnovi. U grupu helenskih jezika spadaju dorska, mikejska i eolska dijalekatska grupa.[a] Novogrčki jezik kakav danas poznajemo razvio se iz atičkog dijalekta, koji pripada mikejskoj dijalekatskoj grupi. Atički dijalekat evoluirao je u klasični grčki jezik i kojne (κοινή) koji je tokom vekova evoluirao najpre u vizantijski grčki, a potom u savremeni.[10]

Kojne dijalekat[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Kojne dijalekat

Kojne dijalekat ima posebnu važnost za savremeni grčki jezik. Od 4. veka stare do 4. veka nove ere imao je širom Mediterana sličnu ulogu koju danas ima engleski jezik u današnjem svetu. Na ovom jeziku sporazumevali su se trgovci iz različitih oblasti i na njemu se uspostavljala celokupna komunikacija. Čak je i Novi Zavet pisan ovim jezikom, a i čuvena Septuaginta prevedena je sa jevrejskog na kojne grčki. Kojne je imao široku zastupljenost u tadašnjem grčkom svetu, pa nije neobično što se baš on nametnuo kao osnova za naredne faze grčkog jezika.[10]

Vizantijski grčki[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Vizantijski grčki

Vizantijski period grčkog jezika trajao je sve do pada Konstantinopolja 1453. godine. U to vreme, grčki je bio u zvaničnoj državnoj upotrebi. Tokom vizantijskog perioda dogodila se većina fonoloških i gramatičkih promena koje su produbile razliku između starog grčkog i savremenog grčkog jezika. Iako je teško podvući preciznu lingvističku granicu, može se reći da je razvoj savremenog grčkog jezika počeo sa padom Konstantinopolja i nestankom Vizantije.[10]

Katarevusa i dimotiki[uredi | uredi izvor]

Glavni članci: Katarevusa i Dimotiki

Tokom postvizantijskog perioda, grčki je prolazio kroz izvesno dvojezičje u kojem su lokalni dijalekti koegzistirali sa otmenim pisanim jezikom. Ova koegzistencija posebno je došla do izražaja tokom 19. i 20. veka. Godine 1830. kada je stvorena nova grčka država, peloponeski dijalekat bio je usvojen kao govorni jezik iz kojeg je nastao dimotiki (δημοτική) varijetet. Istovremeno se, od 1834. do 1976. godine,[3] razvijao i koristio varijetet katarevusa (καθαρεύουσα), što je bio pisani grčki jezik zasnovan na ideji tradicije i čistoće u odnosu na inostrani leksički uticaj, a kroz bogaćenje arhaičnim grecizmima. Katarevusa je bio jezik prisutan u zvaničnim dokumentima i književnim delima, dosta drugačiji od svakodnevnog govora Grka.[3] Grčka vlada je 1976. dimotiki proglasila jedinim zvaničnim i standardnim jezikom savremene Grčke, iako pojedini lingvisti smatraju da u grčkom do danas postoje elementi dvojezičja.[10]

Pismo[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Grčki alfabet

Grčki alfabet je jedino pismo u upotrebi u novogrčkom jeziku.[4] Potiče iz 8. veka p pre nove ere, a sastoji se od 24 karaktera.[3]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Dorska grupa obuhvata severozapadni grčki, iz koga se razvio cakonski jezik. U eolsku grupu spadaju egejski, beotijski i tesalski, dok se iz mikejske grupe izdvaja arhajska dijalekatska grupa sa arkadskim i kiparskim. Mikejski je takođe dao impuls kroz atički i jonski dijalekat.[10]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Modern Greek (1453-) [ell]”. SIL. SIL International. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  2. ^ „Modern Greek (1453-) [gre]”. SIL. SIL International. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  3. ^ a b v g d đ „Grčki”. Zvanična prezentacija. Bisc-Belgrade International Study Center. Arhivirano iz originala 23. 10. 2017. g. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  4. ^ a b v g „Grčki jezik”. CIKLOPEA. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  5. ^ „Cultural Relations and Greek Community”. Official web site. Hellenic Republic - Ministry of Foreign Affairs. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  6. ^ „Greek in Hungary”. Public Foundation for European Comparative Minority Research. Arhivirano iz originala 29. 4. 2013. g. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  7. ^ Ryan, Camille (avgust 2013). „Language Use in the United States: 2011” (PDF). American Community Survey Reports: 2, 3, 6, 7, 8. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  8. ^ „Language: Modern Greek”. Glottolog. Hammarström, Harald & Forkel, Robert & Haspelmath, Martin. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  9. ^ „Tsakonian [tsd]”. SIL. SIL International. Pristupljeno 22. 3. 2019. 
  10. ^ a b v g d đ Todorović Radetić, Ana. „Grčki jezik – Zvuk starine i tradicije”. Prevodioci Libra. Prevodilačka agencija "Prevodioci Libra". Pristupljeno 22. 3. 2019. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Novogrčki jezik na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Новогрчки_језик&oldid=26953353”