Opsada Kanpura
| Opsada Kanpura | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Indijskog ustanka 1857. godine | |||||||||
_(14753085992).jpg) Masakr britanskih branilaca i civila nakon predaje. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Britanska imperija.svg) |
.png) | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
|
| ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
oko 400 branilaca ̹̟oko 600 civila |
oko 3.000 sepoja[2] oko 20.000 dobrovoljaca[3] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| Oko 250 poginulih u borbi, svi ostali masakrirani[4] | oko 800 mrtvih i ranjenih | ||||||||
Opsada Kanpura (engl. Siege of Cawnpore), ustanička pobeda tokom Indijskog ustanka 1857. godine.[4][3][5][6][7][8]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Sredinom 19. veka Kanpur je bio važna luka na reci Gang u kraljevstvu Aud, koje je Britanska istočnoindijska kompanija anektirala 1856. godine, ozlojedivši lokalno stanovništvo i zemindare, kao i vlastite najamnike, sepoje Bengalske armije, koji su znatnim delom bili regrutovani iz Auda. Pred izbijanje indijskog ustanka u maju 1857. grad su čuvala 3 puka sepoja (1, 53. i 56. puk domorodačke pešadije) i 1 puk sovara (2. puk lake konjice)[2] pod komandom general-majora Hjua Vilera (engl. Hugh Wheeler), oficira Kompanije. Najbliže mesto sa većom britanskom posadom bio je Laknau, udaljen oko 40 mi (64 km), gde se nalazio jedan britanski bataljon.[4]
Suprotstavljene snage[uredi | uredi izvor]
Britanci[uredi | uredi izvor]
Britanske snage sastojale su se od 60 ljudi iz 84. kraljevskog puka, 78 invalida iz 32. kraljevskog puka, 15 madraskih strelaca i 58 artiljeraca u službi Kompanije.[1] Moubri Tomson, jedan od retkih preživelih branilaca, navodi da su se evropske snage sastojale od oficira iz sepojskih pukova, 60 vojnika iz 84. kraljevskog puka, 74 invalida iz 32. kraljevskog puka, 65 madraskih strelaca i 59 artiljeraca u službi Kompanije - ukupno oko 300 vojnika.[9] Naoružani su i svi za borbu sposobni civili, oko stotinak ljudi.[10] Britanski vojnici bili su naoružani puškama kapislarama tipa Enfild, a oficiri i konjanici imali su pištolje kapislare (sa jednim metkom) i revolvere Din-Adams sa 5 metaka. Civili su bili naoružani rezervnim vojničkim i privatnim lovačkim puškama, a oni imućniji i revolverima raznih tipova (američki Kolt, britanski Adams i Tranter). Od artiljerije, u britanskom šancu bilo je 10 topova (9 lakih i jedna teška haubica od 24 funte).[11]
Neki izvori navode da je i oko 80 sepoja ostalo verno generalu Vileru.[11] Nakon što je njihova kasarna izgorela, osmog dana opsade, general ih je otpustio, i većina je uspela da se noću iskrade iz šanca i prođe kroz pobunjenike.[12]
Vilerov šanac[uredi | uredi izvor]
_(14779171794).jpg)
Britansko utvrđenje sastojalo se od dve prizemne kasarne sa verandama, koje su u mirno doba služile za smeštaj po 100 vojnika, od kojih je jedna bila pokrivena crepom, a druga slamom. Bile su okružene rovom i niskim i slabim pravougaonim opkopom visokim svega 120 cm, debljine 90 cm na bazi, a 60 cm na vrhu (tako da je na vrhu propuštao zrna iz puške), sa otvorima za postavljanje topova, čije posade nisu imale nikavog zaklona. Severna strana, okrenuta reci, bila je ojačana malim trouglastim spoljašnjim utvrđenjem (koje su branioci u šali nazivali Redan), kojim su komandovali major Vibart i kapetan Dženkins. Na severoistočnom uglu nalazila se baterija od 3 topa (1 haubica od 24 funte i 2 poljska topa od 9 funti) pod komandom poručnika Aše-a, istočni bedem branio je kapetan Kempland, a na jugoistočnom uglu nalazila se baterija od 3 topa od 9 funti pod komandom poručnika Ekforda i Delafosea. Manja baraka (pokrivena crepom) na zapadnoj strani šanca imala je da posluži kao citadela pod komandom poručnika Turnbula, branjena malim topom od 3 funte pod komandom majora Prouta, a na severozapadnom uglu bila bila je baterija od tri topa od 9 funti pod komandom poručnika Dempstera i Martina. Sa južne strane šanca bio je niz nedovršenih kasarni, od kojih su dve najbliže zaposele britanske posade od po 16 ljudi, jedna pod komandom poručnika Moubri Tomsona.[13]
Ustanici[uredi | uredi izvor]
Glavne snage ustanika sastojale su se od tri puka pobunjenih sepoja i jednog puka sovara, u svemu oko 3.000 vojnika. Sam Nana Sahib doveo je oko 100 svojih sepoja i 300 najamnika sa 2 topa. Uz to, ustanicima se pridružio veći broj lokalne vlastele (zemindara), svaki sa manjom ili većom naoružanom pratnjom, ukupno preko 1.000 ljudi, i deo pobunjenih građana i oslobođenih zatvorenika. Sepoji su bili naoružani musketama kapislarama Smeđa Bes, a pratioci velikaša većinom musketama fitiljačama, dok su siromašniji ustanici većinom imali samo hladno oružje. Od artiljerije, ustanici su imali 20 topova, od čega nekoliko teških oruđa kalibra 24 funte.[11]
Opsada[uredi | uredi izvor]
Nakon početka Indijskog ustanka 10. maja 1857. u okolini Delhija i ustaničkog zauzimanja stare prestonice (11.maja), pobuna se u naredne tri nedelje raširila među domorodačkim jedinicama Bengalske armije i zahvatila čitavu severnu Indiju. Sepoji u Kanpuru pobunili su se 5. juna[2] i general Viler se sa malim brojem evropskih vojnika (svega dve čete koje su stigle Gangom uzvodno iz Kalkute i nekoliko artiljeraca) i nekoliko stotina britanskih civila, žena i dece povukao u kasarnu na jugu Kanpura, koja se sastojala od dve zidane barake okružene na brzinu podignutim opkopom.
Pobunjenim sepojima pridružila se i lokalna vlastela (zemindari) na čelu sa Nana Sahibom, Radžom od Bitura. Nana je bio razbaštinjeni usvojeni sin poslednjeg pešve carstva Marata, i želeo je da iskoristi pobunu kako bi obnovio državu Marata.[5] Uz to je Tantija Topi doveo iz Gvaliora oko 20.000 dobrovoljaca.[3]
Odbrana je potrajala tri nedelje, otežana velikim brojem civila i malim zalihama hrane. Najzad, prinuđen glađu i žeđu, general Viler je započeo pregovore sa Nana Sahibom, tražeći slobodan prolaz rekom do Alahabada. Nana Sahib je prividno pristao i britanska posada se predala, ali su svi branioci po izlasku iz utvrđenja masakrirani zajedno sa ženama i decom.[4][14]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Britanska vojska pod komandom generala Henrija Hevloka povratila je Kanpur mesec dana kasnije, 16. jula 1857. Odmazda Britanaca nad zarobljenim ustanicima i građanima Kanpura bila je surova i neumerena, a grad je postao glavna baza britanske vojske za operacije protiv ustanika u obližnjem Laknau. Pokolj britanskih žena, dece i zarobljenika u Kanpuru poslužio je kao izgovor Britancima da počine nebrojene pokolje indijskih ustanika i civila tokom gušenja ustanka.
Nakon pada Kanpura Nana Sahib je otišao u Laknau i započeo gerilsko ratovanje, a Tantija Topi u Džansi, u pomoć Lakšmi Bej.[3]
U književnosti[uredi | uredi izvor]
Opsada Kanpura je detaljno opisana u istorijskom romanu Flešmen u Velikoj igri (1975) britanskog književnika Džordža Makdonalda Frejzera.
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Domorodački pukovi onog vremena imali su po pravilu oko 20 evropskih oficira, ali je taj broj retko bio potpun, i često nije bio mnogo veći od 10. Obzirom da su u Kanpuru bila 4 domorodačka puka, ukupan broj britanskih oficira bio je između 40 i 80 ljudi.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Trevelijan 1886, str. 3.
- ^ a b v Thurburn 2015, str. 102–104.
- ^ a b v g Prikelmajer 1975, str. 655.
- ^ a b v g Engels 1960, str. 161–162.
- ^ a b Prikelmajer 1973, str. 690.
- ^ „Indijska pobuna - Opsada Kanpura (na engleskom)”.
- ^ „Indian Rebellion of 1857: Two Years of Massacre and Reprisal”. Warfare History Network (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-06-17.
- ^ Daf 1858, str. 54.
- ^ Kej 1874, str. 289.
- ^ Trevelijan 1886, str. 105.
- ^ a b v Fičet 1901, str. 91.
- ^ Fičet 1901, str. 104.
- ^ Trevelijan 1886, str. 104–106.
- ^ Madžumdar 1957, str. 129-133.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Engels, Fridrih (1960). Izabrana vojna dela. 2. Beograd: Vojno delo.
- Prikelmajer, Ivanka (1972). „Indijski ustanci”. Ur.: Gažević, Nikola. Vojna enciklopedija. 3 (2. izd.).
- Prikelmajer, Ivanka (1973). „Nana Sahib”. Ur.: Gažević, Nikola. Vojna enciklopedija. 5 (2. izd.).
- Prikelmajer, Ivanka (1975). „Tantija Topi”. Ur.: Gažević, Nikola. Vojna enciklopedija. 9 (2. izd.).
- Kaye, John William (1874). A History of the Sepoy War in India 1857-1858. [Istorija sepojskog rata u Indiji 1857-1858.]. 2. London: Allen & Co.
- Majumdar, R. C. (1957). The Sepoy Mutiny and the revolt of 1857 [Pobuna sepoja i ustanak 1857, napisao R. Č. Madžumdar]. Calcutta: K.L. Mukhopadhyay.
- Thurburn, E.A. (2015). Reminiscences of the Indian Rebellion of 1857-1858 [Sećanja na Indijsku pobunu 1857-58, napisao E. A. Turnburn]. London: Palala Press. ISBN 9781340672362.
- Trevelyan, George Otto (1886). Cawnpore [Kanpur, napisao Džordž Trevelijan]. London: MACMILLAN AND CO.
- Frey, James (2020). Indian Rebellion, 1857–1859ː A Short History with Documents [Indijska pobuna 1857-1859, kratka istorija sa dokumentima, napisao Džems Frej]. Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company, Inc. ISBN 978-1-62466-947-7.
- Outram, James (1860). Lieutant-General Sir James OUTRAM'S CAMPAIGN IN INDIA, 1857-1858. London: Smith, Elder and Co.
- Richards, D.S. (2007). Cawnpore and Lucknow, A Tale of Two Sieges [Kanpur i Laknau, priča o dve opsade]. Barnsley: Pen & Sword Books Ltd. ISBN 1-84415-516-1.
- Fitchett, W. H. (William Henry) (1901). The tale of the great mutiny [Priča o velikoj pobuni, napisao Viljem Fičet]. University of California Libraries. New York : Scribner.
- Malleson, G. B. (George Bruce) (1891). The Indian mutiny of 1857. University of California Libraries. London : Seeley and co.
- Loewenthal, Isidor] 1829-1864 [from old catalog (1858). Revolt of the Sepoys. The Library of Congress. New York, Printed by E. O. Jenkins.
- Maude, Edwin (1908). Oriental campaigns and European furloughs; the autobiography of a veteran of the Indian mutiny. University of California Libraries. London : T. F. Unwin.
- Kaye, John William; Malleson, G. B. (George Bruce) (1889). Kaye's and Malleson's History of the Indian mutiny of 1857-8. University of California Libraries. London : Allen.
- Duff, Alexander (1858). The Indian rebellion : its causes and results, in a series of letters [Indijska pobuna, njeni uzroci i posledice, u nizu pisama - napisao Aleksandar Daf]. Princeton Theological Seminary Library. New York : R. Carter.
- Malleson, G. B. (George Bruce) (1901). The Indian mutiny of 1857. The Library of Congress. London, Seeley and co., limited.
- Sedgwick, Francis Roger (1909). The Indian mutiny of 1857 : a sketch of the principal military events. University of California Libraries. London : Forster Groom.
- Malleson, G. B. (George Bruce) (1878). History of the Indian Mutiny, 1857-1858, commencing from the close of the second volume of Sir John Kaye's History of the Sepoy War. Robarts - University of Toronto. London, Allen.
- The Indian War of Independence of 1857. University of California Libraries. [London]. 1909.
- Roberts, Frederick Sleigh Roberts (1924). Letters written during the Indian mutiny. Harold B. Lee Library. London : Macmillan and Co., limited.
- Malleson, G. B. (George Bruce) (1857). The mutiny of the Bengal Army : an historical narrative. University of Illinois Urbana-Champaign. London : Bosworth and Harrison, 215 Regent Street.
- Johnson, William Thomas (1897). Twelve years of a soldier's life, from the letters of Major W.T. Johnson .. University of California Libraries. London : A.D. Innes & Co.
- Gough, Hugh Henry (1897). Old memories. University of California Libraries. Edinburgh, London, W. Blackwood and sons.
- Fraser, George MacDonald (1989). Flashman in the Great Game [Flešmen u Velikoj igri]. Plume.
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
