Oraško Kale
| Rudarska tvrđava | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Orašje |
| Opština | Jegunovce |
| Država |  Severna Makedonija |
| Vrsta spomenika | tvrđava |
| Vreme nastanka | 18. vek |
| Tip kulturnog dobra | tvrđava |
| Vlasnik | Severna Makedonija |
Oraško Kale je rudarska tvrđava sa regionalnim centarom u selu Orašje kod Tetova.
Lokalitet[uredi | uredi izvor]
Nalazi se na najvišem delu dugog i tesnog ogranka planinskog venca Šar-planine i spušta se sve do Vardara. Južni ogranak završava u Dervenskoj klisuri i završava se na severnoj strani. Tvrđava je udaljena jedan kilometar od Vardara i tri kilometra jugoistočno od Orašja. Uzdiže se 110 metara visoko iznad reke.
Obe strane tvrđave, veoma su strme. Naginju se dubokim brazdama prema Ljubotinskoj reci i potocima.
Istočno od Gradišta, na padinama, nalaze se stari rudnici gvožđa, srebra i sadašnji rudnik Raduša . Kroz dervensku klisuru vodi stari put od Skoplja prema Gradištu. Kod Gradišta, odvaja se put za Vratnicu prema severu, i vodi prema Kačaniku, Kosovu i Prizrenu.
Nalazište[uredi | uredi izvor]
Arheolog, Velimir Cvetanovski, viši kustos muzeja u Tetovu, radio je na iskopavanju ovog ranog srednjevekovnog lokaliteta.
Na ovom lokalitetu, pronađeni su dokazi o postojanju grada, površine od 9.600 kvadratnih metara. Na njemu se nalaze kule, bedemi i rezervoari, kao i episkopski prostori u kojima je sačuvana ranohrišćanska bazilika.
Na osnovu dimenzija i stepena očuvanja, veoma je slična Plašniku. Lokalitet je definisan utvrđeno naselje Akropolja i predgrađa koje obuhvata i prateće objekte.
Objekat najveći procvat doživeo u kasnoj antici između 4 i 6 veka.
Postoje i arheološka iskopavanja koja su sprovedena u periodu od 1983. do 2010. godine.[1]
Najstarije iskopine[uredi | uredi izvor]
Prostor površine od 0,8 hektara, ojačan je zidovima i brojnim kulama.
U sredini je pronađen veliki široki hodnik na čijim su golim stenama, a sa obe strane nalazile su se kuće sa nekoliko pravougaonih soba smeštenih u jedan ili dva reda. Kuće su postavljene u pravilnom obliku sa ranim vizantijskim karakteristikama. Pretpostavlja se da su kasnije obnovljene i korišćene u srednjem veku.
Srednjovekovni ostaci[uredi | uredi izvor]
U kasnom srednjem veku, u blizini akropolja nalaze se dva predgrađa u čijem se produžetku nalazi naselje. Sa severne strane nalaze se ostaci srednjovekovne crkve.
Južni deo Akropolja je u potpunosti izgrađen i očuvan i dostiže visinu od 9-11 metara. To daje utisak izuzetne veličine i atraktivnosti, koja se ubraja među najbolje očuvane tvrđave iz srednjeg veka.
Na čitavom području nađeni su ostaci srednjovekovne keramike, grčarije i tazni alati od gvožđa (noževi, alati, šarke i šnale, kopče, delovi brava i ekseri). Pronađena je i jedna gvozdena mamuza koja ima specifičnu formu, koja ukazije da potiče iz peroda 9. i 10. veka.
Monumentalno utvrđenje grada Sobranja pokazuje da je grad, nakon pada Vizantijskog centra Lešoka 1190. godine, postao glavni uporište u regionu, zahvaljujući ekonomskom centru za rudarstvo i metalurgiju. Osim u tvrđavi i u obližnim naseljima i u celoj oblasti pronađeni su brojni tragovi obrade, žarenja i topljenje gvožđa, bakra i srebra.
Rudnike su koristile Osmanlije izvesno vreme, među njima i tvrđavu u Sobranju. Najnovije izmene na tvrđavi potiču iz vperioda vladavine Osmanlija.
