Oredež

Oredež
Оредеж, Ortešjoki
Oredež; Оредеж, Ortešjoki
	Oredež na delu toka kroz varošicu Siverski
	Mapa basena reke Luge
Opšte informacije
Dužina	192 km
Basen	3.220 km2
Pr. protok	20 m3⁄s
Sliv	Luga → Baltičko more
Vodotok
Izvor	Kjurljevsko jezero na; 59° 25′ 26″ N 29° 47′ 06″ E / 59.42389° S; 29.78500° I
Ušće	u Lugi na ; 58° 48′ 42″ N 29° 58′ 37″ E / 58.81167° S; 29.97694° I
Geografske karakteristike
Država/e	Rusija
Oblast	Lenjingradska oblast
Naselja	Siverski, Virica
Pritoke	Orlinka, Tjosova, Kremenka, Sujda, Onza
DRV	01030000512102000025828
Reka na Vikimedijinoj ostavi

Oredež (rus. Оредеж; fin. Ortešjoki) reka je na severozapadu evropskog dela Ruske Federacije koja celom dužinom svog toka protiče preko jugozapadnih delova Lenjingradske oblasti (preko Volosovskog, Gatčinjskog i Luškog rejona). Desna je pritoka reke Luga i deo basena Finskog zaliva Baltičkog mora.

Geografsko-hidrološke karakteristike[uredi | uredi izvor]

Reka Oredež svoj tok započinje kao otoka Kjurljevskog jezera na krajnjem istoku Volosovskog rejona, a celo područje oko njenog izvorišta nalazi se na listi regionalnih spomenika prirode Lenjingradske oblasti pod imenom Izvorište reke Oredež kod mesta Donco. U početku teče ka jugu i nakon nekoliko kilometara toka, uzvodno od sela Čikino skreće ka istoku. Na tom delu toka prolazi kroz varošice Siverski i Virica na području Gatčinjskog rejona. Nizvodno od Virice naglo skreće ka jugu i na tom delu toka prima svoju najveću levu pritoku, reku Sujdu. Dalje teče preko teritorije Luškog rejona gde kod sela Milodež skreće ka jugu. Uliva se u reku Lugu kao njena desna pritoka kod sela Ploskoje. Njen tok ima oblik obrnutog ćiriličnog slova S.

Ukupna dužina vodotoka je 192 km, dok je površina slivnog područja oko 3.220 km². Prosečna širina korita je između 25 i 30 metara, dok je prosečna dubina između 1,5 i 2 metra. U gornjem delu toka protiče kroz kraško područje, a kraške stene i ostaci nekadašnjih hidroelektrana regulišu njen tok u tom delu, dok je u donjem delu toka znatno šira i dublja, pa samim tim i plovna za manje brodove. Reka je pod ledom od kraja novembra do sredine aprila. Prosečan protok na 36 km uzvodno od ušća je 20 m³/s. Po svom hemijskom sastavu voda Oredeža je bogata jedinjenjima kalcijum bikarbonata, blago je alkalna sa mineralizacijom od 180 do 280 mg/l. Stepen obojenosti varira od 55° do 152°, prosečna brzina toka je u proseku oko 0,1 m/s, dok je prozračnost vode dosta velika, posebno u gornjem delu toka gde iznosi i preko 3,5 metara.

U gornjem delu toka, kod sela Dajmišče duž njenih obala su jasno izraženi crveni peščari devonske starosti koji se često nalaze na razglednicama iz tog područja. U tom delu toka obale su relativno visoke i neretko, dok je jedna obala dosta strma, suprotna je gotovo horizontalna sa nivoom reke. Kod sela Grjazno u koritu reke se nalaze brojne stene. Obale su dosta niže u srednjem delu toka, dok se u donjem delu toka dosta širi i protiče kroz brojna manja jezera (Antonovo, Doroganj i Hvojlovo).

Njene najvažnije pritoke su Sujda, Kremenka i Tjosova.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Oredež se u pisanim izvorima prvi put pominje 1240. godine kao reka na području Novgorodske republike. Tokom srednjeg veka rekom se obavljao veoma živ saobraćaj i njome su prolazile brojne manje trgovačke šajke, dok se od XVIII, pa do prve polovine 20. veka rekom obavljao splavski prenos drveta.

Godine 1948. u gornjem delu toka Oredeža sagrađena je kaskada od četiri manje hidroelektrane: Dajmiščenska, Roždenstvenjska, Siverska i belogorska. Kasnije su dograđene i Virička i Nižnjeoredeška hidroelektrana, a sve hidroelektrane su sa radom prestale 1793. godine.

Područje oko reke kod naselja Belogorka nalazi se na listi zaštićenih geoloških spomenika prirode kao Devonske stene na Oredežu kod Belogorke (rus. Обнажения девона на реке Оредеж у посёлка Белогорка). Na njenim obalama se nalaze i ostaci starog srednjovekovnog grada Nadbelje.^[1]

U gornjem delu toka planirano je da se na površini od 154 hektara osnuje zaštićeno prirodno područje Gornji Oredež površine.