Pahlavi
| Imperijalna država Persija (Iran) دولت شاهنشاهی ایران Dinastija Pahlavi | |||
|---|---|---|---|
| Himna Imperijalna himna Irana | |||
.svg) | |||
| Geografija | |||
| Prestonica | Teheran | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | persijski | ||
| Politika | |||
| Oblik države | ustavna monarhija (1925–53) apsolutna monarhija (1953–79) | ||
| — šah | Reza Šah Pahlavi | ||
| Mohamed Reza Pahlavi | |||
| Istorija | |||
| Postojanje | |||
| — Osnivanje | 15. decembar 1925. | ||
| — Ukidanje | 11. februar 1979. | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Irana | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
| ||
| Istorija Irana |
|---|
 |
Pahlavi ili Pahlevi je iranska dinastija koja je vladala Iranom od 1925. do 1979. godine. U tom periodu vladala su samo dva člana te dinastije.[1]
Reza Šah Pahlavi (r. 1878 — u. 1944) je bio visoki iranski oficir koji je 1921. godine, predvodio državni udar. 1923. postaje predsednik vlade da bi 1925. organizovao svrgnuće dinastije Kadžara i proglasio se šahom. Osnovao je svoju dinastiju, oslanjajući se na Ujedinjeno Kraljevstvo. Ukinuo je privilegije plemstva, reorganizovao vojsku, uredio finansije i saobraćaj i dao velike koncesije Anglo-iranskoj petrolejskoj kompaniji 1933. godine. U septembru 1941. pod pritiskom Saveznika (V. Britanije, SSSR-a i SAD) čije su trupe ušle u Teheran, jer je bio sklon Hitleru, morao je abdicirati u korist svog sina Mohameda. Tako se završila njegova vladavina od 13. oktobra 1925. do 16. septembra 1941. godine.[2][3]
Mohamed Reza Pahlavi je sin Reze Šaha (Teheran 26. oktobra 1919- Kairo 27. jula 1980) koji je posle abdiciranja oca preuzeo vlast u Iranu 16. septembra 1941. godine.
U ustavnoj krizi 1953. došao je u sukob sa predsednikom vlade i vođom Nacionalne stranke Irana Mohamedom Mosadikom, koji se protivio velikim ovlašćenjima šaha i unošenje stranog kapitala u iransku naftnu industriju. Mohamed Reza Pahlavi se sklanja u Italiju, ali se posle intervencije vojske, koja mu je dala podršku, vraća u zemlju i svrgava Mosadika sa vlasti. Reformama 1963. pokušao je modernizovati državu. Povezanost sa američkim kapitalom, preterano bogaćenje i odnošenje bogatstva iz zemlje, nedemokratski režim sa velikim osloncem na vojsku, nasilno gušenje opozicije, izazvali su otpor naroda. Na narod su veliki uticaj imale i verske vođe muslimana šiita. Iran je za vreme dinastije Pahlavi pružao podršku Omanskim vlastima tokom Dofarskog rata. Nezadovoljne mase, predvođene ajatolahom Homeinijem, povele su revoluciju protiv šaha i dinastije, pa je Muhamed Reza pod sveopštim pritiskom 16. januara 1979. napustio zemlju. Kada je u martu 1979. referendumom izglasana Islamska nacionalna republika Iran, vlast dinastije Pahlavi i formalno je prestala.[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Pahlavi dynasty Iranian dynasty”. Britannica. Pristupljeno 2. 2. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Pahlavi dynasty”. New World Encyclopedia. Pristupljeno 2. 2. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Pahlavi Dynasty”. Encyclopedia. Pristupljeno 2. 2. 2021.(jezik: engleski)
- ^ „Pahlavi dynasty”. British Museum. Pristupljeno 2. 2. 2021.(jezik: engleski)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Dinastija Pahlavi
- What Really Happed to the Shah of Iran Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. maj 2011), Payvand News, March 10, 2006.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
