Sven Hasel
 |
| Sven Hasel | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. april 1917. |
| Mesto rođenja | Frederiksborg,  Danska |
| Datum smrti | 21. septembar 2012. (95 god.) |
| Mesto smrti | Barselona, Španija |
| Zvanični veb-sajt | |
| www | |
Sven Hasel (dan. Sven Hassel; , 19. april 1917 — Barselona, 21. septembar 2012) bio je pisac danskog porekla koji je svoje vojničko iskustvo iz Drugog svetskog rata pretočio u nekoliko pseudo-autobiografskih novela koje je sukcesivno objavljivao posle rata.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Haselova biografija je više puta osporavana. On tvrdi da je rođen u Frederiksborgu u Danskoj pod imenom Sven Pedersen. Kasnije je preuzeo devojačko prezime svoje majke Hasel. Sa 14 godina pristupio je trgovačkoj mornarici u kojoj je radio kao poslužitelj na brodu sve do 1936. godine kada počinje njegova vojnička karijera. U želji da izbegne posledice Velike depresije nezaposleni Hasel je 1937. godine pokušao da stupi u nemački Vermaht. U intervjuu koji je dao 1990. godine. Hasel je na ovu temu izjavio: „Nemačka mi je bila bliža od Engleske. Otišao sam u regrutnu kancelariju Vermahta da bi se prijavio, ali to nije bilo jednostavno kao što sam mislio. Primali su samo nemačke državljane. Posle šest meseci pokušavanja uspeo sam da stupim u 7. konjički puk, ali pod uslovom da postanem naturalizovani Nemac.“ Kasnije je služio u 2. oklopnoj diviziji stacioniranoj u Ejzenahu, a u nemačkom napadu na Poljsku 1939. godine učestvovao je kao vozač tenka.
Godinu dana kasnije pokušao je da pobegne iz vojske. „... jednostavno sam bio potpuno iscrpljen. Posle kratkog odsustva naprosto se nisam vratio u svoju jedinicu. Rekli su da sam dezerter. Zbog toga sam prekomandovan u sonderabteilung, kaznenu jedinicu sačinjenu od kriminalaca i disidenata.“
Služio je u 2. konjičkom puku, a kasnije i u 11. i 27. oklopnom puku (u sastavu 6. oklopne divizije), na svim frontovima osim u severnoj Africi i bio je ranjen nekoliko puta. Do kraja rata stekao je čin poručnika i odlikovan je Gvozdenim krstom I i II klase. Predao se sovjetskim trupama u Berlinu 1945. godine. U ratnom zarobljeništvu počeo je da piše svoju prvu knjigu „Legija prokletih“.
Nakon puštanja iz zarobljeništva 1949. godine planirao je da stupi u francusku Legiju stranaca, ali je upoznao Lauru Doroteu Jensen i sa njom se oženio 1951. godine. Zaposlio se u fabrici automobila. Na ohrabrivanje svoje supruge odlučio je da piše o svojim ratnim iskustvima. Njegova prva knjiga pod nazivom De Fordømtes Legion (Legija prokletih) objavljena je 1953. god.
1957. godine Hasel je pretrpeo napad bolesti od koje je bolovao za vreme rata zbog čega je bio paralizovan skoro dve godine. Posle oporavka nastavio je sa pisanjem. Preselio se u Barselonu 1964. godine. Ukupno je objavio četrnaest romana koji su prevedeni na osamnest jezika. Po njegovoj knjizi Døden på larveføtter (Točkovi strave) snimljen je 1987. godine film pod nazivom Brigada neprilagođenih (The Misfit Brigade).
U svojim knjigama Hasel opisuje rat u prvom licu koristeći svoje ime. Knjige opisuju doživljaje 27. (kaznenog) oklopnog puka sastavljenog od vojnika koji su potrošna roba – osuđenih kriminalaca, osuđenih vojnika i političkih nepoželjnika. Pored Svena u njegovim romanima pojavljuju se i Legionar (bivši pripadnik francuske Legije stranaca); krupan i visok momak koga su svi zvali Mali; muvator Porta; stari narednik koga su svi zvali Stari i Barselona, veteran obe strane u Španskom građanskom ratu. Zajedno su se borili na skoro svim frontovima od Severne Finske do Ruskog fronta (više puta), Italije, Grčke i Balkana kao i u Normandiji tokom savezničke invazije. Brza hronološka analiza aktivnosti puka tokom Drugog svetskog rata pokazuje da se regimenta istovremeno borila na više mesta međusobno udaljenih hiljadama kilometara. Hasel je u svojim romanima naglašavao da su likovi koji se u njima pojavljuju bazirani na stvarnim ličnostima kao i da su događaji bazirani na stvarnim istorijskim događajima.
Haselovo viđenje rata je brutalno: vojnici se bore isključivo za goli život, Ženevska konvencija nije ništa drugo do mrtvo slovo na papiru za obe strane u ratu. Povremene prijatne događaje i susrete brzo prekida surova ratna realnost. Antipatični pruski oficiri stalno maltretiraju svoje ljude preteći im vojnim sudom i likvidirajući ih bez ozbiljnog razloga. Nezadovoljni vojnici uzvaraćaju na isti način ubijajući oficire koji su ih maltretirali.
Kritike[uredi | uredi izvor]
Erik Haest, danski novinar, proveo je mnogo godina pokušavajući da opovrgne Haselove tvrdnje. Haestov otac je bio aktivni pripadnik danskog pokreta otpora. Posle rata, njegov otac odbio je da primi bilo kakvo priznanje od danske vlade zato što su mnogi zvaničnici koji su sarađivali sa Nemcima još uvek bili na vlasti izjašnjavajući se kao antinacisti. Haest je intimno upoznat sa istorijom danskog pokreta otpora i poznat mu je identitet i aktivnosti većine danskih kolaboracionista. Haest je napisao da je pravo Haselovo ime zapravo Borge Vili Redsted Pedersen i da je on bio danski nacista koji se nikada nije borio na Ruskom frontu. Prema Haestu autor je proveo najveći deo Drugog svetskog rata u okupiranoj Danskoj. Njegovo poznavanje ratnih događaja je obično prepričavanje priča koje je čuo od danskih SS veterana koje je upoznao po završetku rata. Haest takođe smatra da je prvu Haselovu knjigu napisao plaćeni pisac, a da je po njenom uspehu pisanje romana preuzela njegova supruga.
Hasel je više puta pokušao da diskredituje Haestove izjave, ali su se ovi pokušaji, u nedostatku konkretnih dokaza, pretvorili u iznošenje sumnji i demantovanje njegovih izjava umesto u upuštanju u ozbiljnu raspravu o dokazima koje je Haest predočio javnosti. Iako Haestove tvrdnje nisu naišle na dobar prijem među Haselovim ljubiteljima, one su ipak izazvale ozbiljene debate naročito na internet forumima koji se bave tematikom Drugog svetskog rata.
Iako je Haest značajno umanjio Haselov kredibilitet, to nije puno uticalo na zvaničan stav profesionalnih vojnih i civilnih istoričara prema njegovom delu. Oni nikada i nisu ozbiljno uzimali njegov rad za koji smatraju da je pun najobičnijih izmišljotina.
Npr. u Vermahtu je postojao 27. oklopni puk, ali on nije bio kaznenog karaktera. Nemački tenkovi tipa Tigar su bili veoma retki zbog čega su bili organizovani u specijalne bataljone koji su bili pod direktnom komandom korpusa ali su po potrebi dodeljivani pojedinim elitnim divizijama; tenkovima tipa Tigar sigurno nisu bile naoružavane kaznene jedinice.
Hasel je takođe u svojoj biografiji naveo da je tokom Zimskog rata borio u Finskoj i da je za zasluge u njenoj odbrani odlikovan Manerhajmovim krstom, ali zvanična evidencija finske vojske iz ovog perioda nema podatak o tome. Nakon provere ove trvdnje ona je povučena iz zvanične Haselove biografije.
Dela[uredi | uredi izvor]
- Legija prokletih (dan. De fordømtes legion), (1953)
- Točkovi strave (dan. Døden på larvefødder), (1958)
- Ratni drugovi (dan. Frontkammerater), (1960)
- Kažnjenički bataljon (dan. Marchbataillon), (1962)
- Gestapo (dan. Gestapo), (1963)
- Monte Kasino (dan. Monte Cassino), (1963)
- Razorite Pariz (dan. Likvider Paris), (1967)
- SS-general (dan. SS-generalen), (1969)
- Carstvo pakla (dan. Kommando Reichsführer Himmler), (1971)
- Krvavi put smrti (dan. Jeg så dem dø), (1973)
- Blicfriz (dan. Glemt af Gud), (1976)
- Vojni sud (dan. Krigsret), (1978)
- GPU zatvor (dan. GPU-fængslet), (1981)
- Komesar (dan. Kommissæren), (1984)
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Porta’s Kitchen Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. jun 2008) (sajt ljubitelja Haselovog dela)
- Sven Hassel web site (sajt autora)
- Erik Haaest's site (konkurentski sajt koji osporava Haselove tvrdnje)
